Ağustos dış ticaret rakamları

Salih NEFTÇİ

İçinde bulunduğumuz dönemin kritik göstergelerinden olan dış ticarette ağustos ayı verileri dün açıklandı.

İhracat rakamları beklendiği gibi. İhracat ağustosta yüzde 2.2 oranında geriledi.

İthalat rakamlarında ise beklenmedik bir gelişme vardı. İthalat ağustos ayında yüzde 7.5 geriledi.

Bu verileri yorumlamaya çalışacağız.

İHRACAT

Kayıtlı ve kayıtdışı ihracat rakamlarının ciddi bir gerileme içine gireceği bir sır değil. Bilinmeyen bunun ‘‘ne zaman’’ yaşanacağı.

Son aylarda ele geçen veriler kayıtlı ihracat verilerinde bir düşüş trendinin artık başlamış olduğunu kanıtlıyor.

Ancak ihracattaki düşüş sert değil. Kademeli ve yumuşak bir iniş şeklinde. (Bununla beraber, ekim ayı rakamları ile bu düşüş hızlanabilir. 1999'da gerileme daha da ciddi bir boyuta ulaşabilir.)

Gerilemenin nedenleri belli. Dünya ekonomisinde büyümenin yavaşlaması ve paralarının değerini hızla düşüren bazı ülkelerin Türk ihraç mallarına karşı önemli bir rekabet avantajı elde etmiş olmaları, ihracat üzerinde olumsuz etki yapıyor.

İKİ SEKTÖR

Ağustos ayı ihracatının dağılımına baktığımızda gelişmelerin burada da beklendiği gibi olduğunu görüyoruz. İki kayda değer rakam elektronik ve otomotiv sektörü ihracatındaki hızlı artış.

Biz bu kalemlerin her ikisinde de artışın devam etmesini bekliyoruz. Artış hızı azalabilir. Ancak büyüme devam edecek.

Elektrikli cihazlar ihracatı, sanırız büyük çapta gümrük birliğinin getirdiği bazı avantajların kullanılmasından kaynaklanıyor. (Detaylarına girmek istemiyoruz.)

Öte yandan dünya otomotiv sektörü hızla küçülse bile, Türkiye'den yapılan ihracat kısmen yedek parça şeklinde. Yeni otomobil satışlarının düşmesi, eski otomobillerin daha uzun süre kullanılacağı anlamına gelir ki, bu yedek parça sektörü açısından olumlu bir etki sayılmalıdır. (Elbette burada başka etkiler de var.)

İTHALAT RAKAMLARI

Dış ticaret verilerindeki beklenmedik gelişme ithalatta.

Ağustosta ithalat neden yüzde 7.5 geriledi? Rakamlarda ‘‘bir sakatlık’’ mı var?

Geçmiş bazı dönemlerde dış ticaret rakamları bazı şanssızlıklara kurban gitmişti. (İşin ilginç tarafı, doların dünya piyasalarında yüzde 30 değer kazanması ve içeride izlenen kur politikası nedeniyle TL. rekabet avantajını yeniden elde etmiş ve bu operasyon o zamanlar ‘‘başarıyla’’ sonuçlanmıştı.)

Ağustos ayı ithalat rakamlarının detaylarına baktığımızda biz bir gariplik göremedik.

Dikkat çeken gelişmeler şunlar:

Ağustos ayı ithalat rakamlarındaki azalmanın üçte ikisi petrol fiyatları ve uçak alımları ile ilgili.

Bunlardan birincisi bilinen ve beklenen bir gelişme. Dünya petrol fiyatlarının hızla düşmüş olması, petrol ithalatını ucuzlatıyor. Bu rakamsal etki birkaç ay daha devam edecek.

Uçak ve uçak parçalarının alımları ise bir süre geciktirilebilen kalemler.

SONUÇ

İthalat verilerini incelediğimizde göze çarpan bir nokta daha var.

Yatırım malları ile ilgili ithalatta bir düşüş görüyoruz. Bu, ekonomide ani bir duraklama ile uyumlu bir gelişme. Akla gelen soru şu:

Ekonomideki yavaşlama acaba beklenenden daha mı önce gelecek?