Kira geliri 9 bin 500 TL'yi aşanlar dikkat

GELİR vergisi beyannamelerini Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) elektronik uygulamalarından “Hazır Beyan Sistemi” üzerinden vergi dairesine gitmeden ödenebiliyor. Hazır Beyan Sistemi’ne 7 gün 24 saat ulaşılabiliyor. Kira vergisi de vergi dairesine gitmeden İnternet Vergi Dairesi’nden yapılabiliyor.

Ev sahibi okurlarımdan “Aldığım kira çok düşük yine de beyan edecek miyim?”, “2022 yılı için kaç lira kira gelirim varsa beyanname verip vergi ödeyeceğim?”, “Kira vergisinin istisnası, ödenmezse cezası var mı?” şeklinde çok sayıda soru geldi.  Sorularınızı Ankara Barosu avukatı Ayşe Köseyener yanıtladı. Köseyener’e göre geçen yıl yani 2022’de konutunuzun kiraya verilmesi dolayısıyla elde edilen kira gelirinin toplamı 9 bin 500 TL ya da bu tutarın altındaysa beyan etmenize de vergi ödemenize de gerek yok. Ancak bu tutarın üzerindeki kira geliri için beyanname vermeniz ve vergi ödemeniz gerekir. Sorularınıza avukat Köseyener’in yanıtları bakın şöyle:

Kira gelir vergisi nedir?

Gelir Vergisi Kanunu’na göre bir kişi sahip olduğu gayrimenkulleri başkasına kiralar ve bu kiralamadan gelir elde ederse, bu gelir, halk arasında  “kira vergisi” olarak  bilinen “gayrimenkul sermaye iradı” olarak değerlendirilir. Kiraya verilen  “gayrimenkulden” kasıt konut, ev, işyeri, arsa, arazi, yazlık, villa ya da benzeri amaçla kullanılan yerlerdir.

Muafiyet sınırı ne kadar?

1 Ocak 2022 yürürlük tarihli 317 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği uyarınca,  2022 yılı için elde edilen kira gelirleri için, kira gelir vergisinden muafiyet sınırları mesken olarak kiraya verilen yerler için 9 bin 500 liradır. Kira geliri bu miktarın altında kalanların kira vergisi ödemelerine gerek yoktur.

İşyeri kira gelirinde sınır kaç lira?

Beyana tabi gelirleri 70 bin TL’yi geçenler için ise (kira, menkul sermaye iradı, faiz vb.) elde edilen  işyeri kira geliri beyanname verme sınırı 70 bin TL’dir. Bu tutarlardan sonra kalan matrah üzerinden kira gelir vergisi oranları, yüzde 15 den başlayıp yüzde 40’a kadar çıkabilmektedir.

İstisnası ne?

2022’de konut kira geliri elde edenler, elde ettikleri bu geliri süresinde vergi dairesine beyan etmeleri durumunda 9 bin 500 TL’lik istisnadan yararlanırlar. Örneğin 2022 yılında aylık 2 bin TL (yıllık 24 bin TL) kira geliri elde eden emekli Ayşe teyze kira gelirini vergi dairesine beyan ettiğinde bu 24 bin TL’den 9 bin 500 TL istisna tutarı düşülür. Yani daha az tutar üzerinden vergilendirilir. Kira gelirinin yanında market, lokanta vs yerlerin işletilmesi gibi faaliyetlerden ticari kazanç elde edenler, zirai kazanç elde edenler veya avukat, doktor gibi serbest meslek kazancı olanlar istisna uygulamasından yararlanamazlar. Bu istisna sadece konuttan elde edilen kira gelirlerine uygulanır. İşyeri kira gelirlerine uygulanmaz.

E-DEVLET ÜZERİNDEN BEYAN EDİLEBİLİR

Nasıl beyan edilir ve ödenir?

Kira geliri elde edenler, gelir beyannamelerini, ikametgâhlarının bulunduğu bölgedeki vergi dairesine giderek verebilir ya da e-Devlet sistemi aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) internet sayfasından  ‘Hazır Beyan Sistemi’ üzerinden beyannamelerini doldurarak gönderebilirler. Elde edilen gelir ise gelirin elde edildiği yılı takip eden yılın mart ayında beyan edilecek ve hesaplanan gelir vergisi ise mart ve temmuz ayında iki eşit taksitte ödenir. 

Süresinde beyanname vermemenin cezası nedir?

İstisnai tutar ortadan kalkmaktadır. Bu tutar da vergi matrahına dahil edilir. Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen gelir üzerinden verginin bir katı tutarında ceza kesilir. Aylık gecikme faizi  hesaplanır. Vergi Usul Kanunu’nda iki kat “1. derece usulsüzlük cezası” da yer almaktadır.

GECİKME ZAMMI AYLIK YÜZDE 2.5

Zamanında ödenmezse gecikme zammı oranı nedir?

Amme Alacakları için Uygulanan Gecikme Zammı Oranının Yeniden belirlenmesine İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararı uyarınca, 6183 sayılı Kanun’da yer alan gecikme zammı oranı her ay için ayrı ayrı uygulanmak üzere yüzde 2.5’tur.

Evi krediyle alıp kiraya verdiyseniz faizi gider yazılabilir mi?

Kiraya verdiğiniz evi, banka kredisi kullanarak satın aldıysanız ödediğiniz faizi kira gelirinizden düşebilirsiniz. Bu uygulamadan işyeri kira gelirleri elde edenler de yararlanır. Ev için ödenen sigorta bedelleri de gider yazılır.

Emekli, işsiz veya ev hanımları için kira vergisinden muafiyet var mı?

Kira geliri için emeklilere, işsizlere, ev hanımlarına herhangi bir istisna/muafiyet yoktur. Kira geliri elde ettiyseniz vergisini ödemekle yükümlüsünüz.

Apartmanımızın ön cephesindeki, kiralık reklam panosu da ‘Kira geliri’ sayılır mı? 

 Sayılır. Kat maliklerinin hisseleri oranında bölüşülerek kira gelirleri saptanır. Vergisinin ödenmesi gerekir.

EYT’LİLERDE KIDEM TAZMİNATI UYGULAMASI

EMEKLİLİKTE Yaşa Takılanlar (EYT) erken emekli olmak ve ilk maaşlarını almak için gün sayarken, gözler kıdem tazminatı hesabına çevrildi. Emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmayı planlayanların hak kaybına uğramamak için kıdem tazminatı hesabına dikkat etmeleri gerekiyor. Aynı işyerinde çalışmayı planlayan EYT’lilerin kural olarak ve hak kaybına uğramamak için örneğin mart ayında yaşlılık aylığı bağlandığı anda kıdem tazminatlarını talep edip almaları gerekiyor. Bu durumda kıdem tazminatları son aldıkları brüt ücret üzerinden ödeniyor. Her tam yıl için 30 gün üzerinden kıdem tazminatı ödeniyor.

İŞTE YARGITAY UYGULAMASI

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Başkanı Dr. Seracettin Göktaş’a, kıdem tazminatı hesabını sordum. Göktaş’a göre işçi kıdem tazminatı almadan çalışmaya devam ederse, ancak belirli koşullarda örneğin işverenin haksız, kendisinin haklı feshi gibi durumlarda emeklilik öncesi ve sonrası çalışma süresinin tamamı dikkate alınarak, son brüt giydirilmiş ücret üzerinden hesaplanacak kıdem tazminatı toplu olarak veriliyor. Kural olarak istifa halinde işçiye hiç kıdem tazminatı ödenmemesi gerekiyor. Yargıtay uygulamasına göre bir EYT’li kıdem tazminatını almadan önümüzdeki beş yıl çalışıp istifa ederse, kıdem tazminatı beş yıl önce emekli olduğu tarihteki maaş ve süre üzerinden hesaplanıyor. Ancak işverenin haksız, işçinin haklı feshi gibi durumlarda işçinin emeklilikten önceki ve sonraki çalışma süresinin toplamı dikkate alınarak, haksız fesih tarihindeki son brüt giydirilmiş ücret üzerinden hesaplanacak kıdem tazminatı işçiye ödeniyor. Kadın işçi, evlendiği tarihten başlamak üzere 1 yıl içinde iş akdini feshederse kıdem tazminatı alabiliyor.