Engelli emekliliğinin şartları değişti

Soru: 2006 yılının ekim ayında işe girdim. Çalışmaya başladıktan altı ay sonra işyerinde kaza geçirdim. Şu anda yüzde 50 engelli raporum var. 16 yıldan fazladır çalışıyorum. Emekli olmak istiyorum. Çalıştığım şirkete sordum, bizim durumumuzda olanların emeklilik şartlarının değiştiğini söylediler. Yeni bir yasa çıkmış. Çevremdekiler detayını bilmiyor. “Emekli olamazsın, daha süre var” diyorlar. Yeni yasaya göre emekli olabilecek miyim? Seyfettin T.

Cevap: Engellilerin emekliliği ile ilgili yeni düzenleme yapıldı ve yasa çıktı. Burada kritik tarih 2008. Yeni yasa ile 2008 yılı öncesi çalışmaya başlayan engelliler ile 2008 sonrası çalışmaya başlayanlar emeklilik açısından aynı şartlara tabi oldular, emeklilikleri kolaylaştı. 1 Ekim 2008 öncesi sigorta girişli olanlar Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergi indirimine esas engellilik derecesine göre emekli olurlarken; 2008’den sonra sigortalı olanlar SGK Sağlık Kurulu raporuna göre emekli oluyorlardı. Yeni yasa ile 2008 öncesi sigortalı olanların Gelir İdaresi Başkanlığı ile ilişkileri kesiliyor, SGK sağlık kurulları raporuna göre engellilik derecesi belirlenip, bu şartlara göre emekli olabilecekler.

EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ

Bu kapsamda 2008’den önce sigortası olanlar, yasa çıktıktan sonra SGK sağlık kurullarından engellilik raporu alacaklar, alacakları çalışma gücü kaybı raporuna göre de sigortalılık süresi ve prim gün sayısını tamamlayanlar emekliliğe hak kazanacaklar. Yeni düzenleme uygulamaya girdiğinde, 2008 öncesi sigortalılardan yüzde 40-49 engelliliği olanlar 18 yıl çalışıp 4100 prim gün ile, yüzde 50-59 engelliliği olanlar 16 yıl çalışıp 3700 prim gün ile, yüzde 60 ve üzeri engeli olanlar ise 15 yıl çalışma 3700 prim gün ile emekli olabilecek.

Bu durumda siz de 2008 öncesi sigortalı olduğunuz ve hem çalışma yılını hem de gerekli prim gün sayısını doldurduğunuz için emekli olabilirsiniz.

STAJ SÜRESİ EMEKLİLİĞİNİZİ ETKİLEMEZ

Soru: 8.6.1976 doğumluyum. 1.10.1990-30.10.1990 arası 30 günlük sigortalı çalışmam var. 15 Ekim 1999 tarihinde memuriyete başladım. Halen memuriyete devam etmekteyim. 1990 yılındaki sigortamın bana ne gibi bir faydası bulunmaktadır? Emekliliği öne çekmede bir katkısı var mıdır? Osman Ç.

Cevap: Belirttiğiniz sigortalı olduğunuz tarihte 14 yaşındasınız ve bir aylık staj yapmışsınız. Staj sigorta başlangıcı sayılmıyor, çünkü staj döneminde emeklilik için prim yatmıyor. Ancak staj süresinde yatan primler, prim gün sayısını etkiliyor, daha doğrusu prim gün sayısına ekleniyor. Bu durumda emekliliği öne çekemezsiniz. Dolayısıyla ilk işe girdiğiniz tarih 15 Ekim 1999 yılından itibaren emeklilik hesabınızı yapacaksınız.

RAPOR ÜCRETİ GÜNLÜK KAZANÇ ÜZERİNDEN ÖDENECEK

Soru: Ocak ayında hastalık nedeniyle dört gün tedavi gördüm ve rapor aldım. SGK’ya rapor ücreti için başvurdum. Rapor ücreti hesaplamasının değiştiği tarafıma bildirildi. Ödemenin günlük ücret üzerinden yapılacağı söylendi. Bu durumda ben ne kadar rapor parası alacağım? Rapor ücretinin düşürüldüğü söyleniyor, doğru mu? Atakan K.

Cevap: Çalışanlara ödenen rapor ücretinde (iş göremezlik ödeneği) 10 Şubat 2025 tarihinde değişiklik yapıldı. Değişiklik, ödenecek rapor ücretinin hesaplamasına yönelik oldu. Şöyle ki; iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde verilecek iş göremezlik ödeneği hesabında esas tutulacak günlük kazanç, iş kazası veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aydaki prime esas kazançlar toplamının, ödenen prim gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak. Ayrıca, iş kazası ve meslek hastalığı halinde bağlanacak gelir hesabına esas tutulacak günlük kazanç; iş kazasının olduğu, meslek hastalığında da iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aydaki son 3 üç ay içinde SGK’ya bildirilen prime esas kazançların toplamının, prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak. İş göremezliğin başladığı tarihten önceki son bir yıl içinde altı aydan (180 gün) az primi yatan çalışanların hastalık ve analık halinde ödeneğe esas tutulacak günlük kazanç, iş göremezliğin başladığı tarihteki günlük prime esas kazanç alt sınırının iki katını (bugünkü asgari ücretle 1.733 lira) geçemeyecek. Kazancınızı bildirmediğiniz için rapor ücretini hesaplamayız ama prime esas günlük kazanç alt sınırı 866 lira olduğu için bunun altında bir rapor parası almazsınız. Bununla birlikte son
bir yıl içinde 180 günden az prim günü olan sigortalar için rapor parası, istirahat raporunun başladığı tarihteki günlük prime esas kazanç alt sınırının 2 katını geçemiyor.