Suriye için büyük bir adım

ABD Başkanı Donald Trump’ın bir yandan Suudi Arabistan, Katar ve BAE’yi kapsayan Ortadoğu turu sürüyor. NATO Dışişleri Bakanları gayri resmi bir toplantı için Antalya’da toplanırken dünyanın gözleri ise dün İstanbul’da Rusya ile Ukrayna heyetleri arasında planlanan ancak bugüne ertelenen doğrudan görüşmelere kilitlendi.

*

Ukrayna lideri Vladimir Zelenski, dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmek üzere Ankara’ya giderken Trump da olası Türkiye ziyaretine kapıyı kapatmış değil. Rusya lideri Vladimir Putin’i masaya çekebilmek için Ukrayna görüşmelerinde ilerleme olursa bugün İstanbul’a gelebileceğini söyleyerek son ana kadar baskıyı sürdürmeye çalıştı.

TRİLYON DOLARLIK GEZİ

İKİNCİ döneminde uluslararası ilişkilerde iş odaklı bir yapıya odaklanan Trump’ın Riyad’dan başlayan Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde devam eden ziyaretinde milyarlarca dolarlık ekonomik ve ticari anlaşmalara imza atıldığına tanık olduk.

Beyaz Saray’a göre Suudi Arabistan 142 milyar dolarlık silah satışı anlaşması da dahil olmak üzere ABD’ye 600 milyar dolarlık yatırım vaadinde bulundu. Katar ile 1.2 trilyon dolar hacminde anlaşmalara imza atıldı. Birleşik Arap Emirlikleri de ABD’ye on yıl içinde 1.4 trilyon dolarlık yatırım sözü verdi.

ŞARA İLE GÖRÜŞME

TİCARİ anlamda Trump, Körfez ülkeleriyle gayet verimli anlaşmalar yaparken siyasi anlamda ise en somut gelişme Suriye cephesinde yaşandı.

Önceki gün Riyad’da Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile bir araya gelen Trump ilk kez Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile de buluştu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da çevrim içi katıldığı toplantıda Trump, Şam’a yaptırımları kaldırdığını ilan etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ‘Değerli dostum Erdoğan’ diye hitap eden Trump, bunu Türkiye ve Suudi Arabistan istediği için yaptığını da söyledi.

ABD’DEN BİR DİZİ TALEP

MEDYAYA yaptığı açıklamada HTŞ lideri olduğu dönemde Muhammed Colani adını kullanan Ahmed Şara’dan ‘Güçlü bir geçmişi var. Savaşçı’ tanımlamasını yapan ‘genç, çekici adam’ diye bahseden Trump, yaptırımları kaldırarak tarihi bir fırsat kapısı araladığı Şam yönetiminden bir dizi de talepte bulundu. ‘İsrail ile normalleşin, İbrahim Anlaşmaları’na katılın’ dedi. Tüm yabancı teröristlerin Suriye’den gönderilmesini istedi. ‘Filistinli teröristleri sınır dışı edin’ dedi. ‘DEAŞ’ın yeniden ortaya çıkmasını engellemek için ABD’ye yardımcı olunmasını’ talep etti. Şam rejiminden hali hazırda terör örgütü PKK’nın uzantısı SDG’nin kontrolündeki DEAŞ’lıların tutulduğu kampların kontrolünün sağlanmasını gündeme getirdi.

PAZARLIK SÜRÜYOR

ŞİMDİ derler ki, ABD Dışişleri ve Hazine Bakanlığı için Trump’ın Suriye yaptırımlarını kaldırma kararı sürpriz oldu. Öte yandan Türkiye, Körfez ülkeleri ve Suriye’nin yeni yönetiminin Washington nezdinde Esad döneminden kalma yaptırımların kaldırılması için görüşmeler yaptığı da sır değil.

Aralık ayında devrilen Esad rejiminin uluslararası destekçilerinin çekilmesiyle Şam yönetimi kamu çalışanlarının maaşlarını ödeyemez hale gelmişti. ABD geçtiğimiz günlerde maaşların bir kısmının geçici olarak Katar tarafından ödenmesine yeşil ışık yakmıştı.

ŞARA’DAN TRUMP’A ÖVGÜ

ŞAM rejiminin ülke altyapısına büyük hasar veren iç savaş sonrasında toparlanmak için acilen taze paraya ve yatırımlara ihtiyacı var. Ancak ABD yaptırımlarının sürmesi, uluslararası yatırımların geri dönmesinin önündeki en büyük engellerden biriydi.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio dün NATO toplantısı için bulunduğu Antalya’da görüştüğü Suriyeli mevkidaşı Esad Hasan Şeybani’ye yaptırımların kaldırılmasına yönelik desteği yineledi. Görüşmede Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da yer aldı.

ŞAM İÇİN BİR FIRSAT

1979 yılına kadar geri giden birçok yaptırımın uygulandığı Suriye’ye kısıtlamaların kaldırılmasınin birkaç ay sürebileceği belirtilirken tüm bunlar Şara yönetimine uluslararası meşruiyet kazandıran gelişmeler.

Trump yönetimi, Ortadoğu’daki müttefiki İsrail’e rağmen Şam yönetimine önemli bir imkân sunmuşa benziyor.

Bu dönemde Suriye yönetiminin üzerine düşen Alevi, Sünni, Kürt, Dürzi, Arap tüm grupları kapsayan, demokratik bir hukuk devletinin temellerini atarak uluslararası yatırımı çekecek altyapının oluşturulmasıdır. Yeniden inşa süreci ise geri dönmek isteyen Suriyeliler için bir fırsata dönüşebilir.