Sözde Uygur sorunu

Asırlar boyu süren ikili ilişki, 60 yıllık aradan sonra bugün yeniden canlanmanın yöntemini arıyor.

Çin yetkililerine göre, ‘‘Türkiye, asırlardır yakından tanıdığı Çin'i, son 40 yıldır Batı basınının gözü ve ağzıyla’’ dinleyip anlamaya çalışmış.

Fakat aynı durum Türkiye'den bakınca da geçerli.

Çin de Türkiye'yi Moskova üzerinden okuyup anlamayı tercih etmiş.

BÜYÜKELÇİNİN YAKINMASI

Her iki devletin bu noktaya gelmesinin temel nedeni, iki ülke arasındaki yakınlaşmanın daha iyi noktaya gelmesi için büyük çaba gösteren, Çin'in Ankara Büyükelçisi Yao Kuangyi'ye göre ‘‘sözde Sincan-Uygur’’ sorunu.

Türkçe konuşan nüfusun yaşadığı Sincan-Uygur özerk bölgesi, geçmişte iki ülke arasındaki en önemli sorun olmuş.

Türkiye'de aşırı milliyetçi bir grup, bu bölgenin Çin'den ayrılıp özgürlüğüne kavuşması için Çin devletine karşı verilen mücadelenin önderliğini yapmış.

Bu durum Çin'in Türkiye'ye karşı soğukluğunu da beraberinde getirmiş.

Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü aracılığıyla Çin Gazeteciler Cemiyeti'nin davetlisi olarak bulunduğumuz Pekin'de yaptığımız görüşmelerde, bir şekilde Pekin hükümeti konuyu Sincan-Uygur özerk bölgesine getiriyor.

Sincan-Uygur bölgesinde iddia edildiği gibi bir soykırım veya asimilasyon uygulaması içinde olmadıklarını ispat etmek için çaba gösteriyor.

Bu nedenle Çin ziyaretimiz sırasında bize mihmandarlık etmek üzere Sincan-Uygur özerk bölgesinden Ahmet Can'ı görevlendirmişler.

MHP Lideri, Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli'nin de önceki gün tamamladığı Çin gezisinde ziyaret şartını koştuğu Sincan-Uygur Bölgesi ile ilgili olarak, Büyükelçi Kuangyi'nin yaklaşımı aynen şöyle:

‘‘Ben Çin'in bir cennet olduğunu iddia etmiyorum. Ama bir cehennem de değil. Herkes gerçeği kendi görüp değerlendirmeli.’’

ÖDE PARASINI YAP ÇOCUĞU

Her Çinli aile, en fazla bir çocuk yapma hakkına sahip.

Ancak Pekin gibi büyük kentlerde yaşamıyorsa durum farklı. Bu zorunluluk, Sincan-Uygur'un da içinde yer aldığı beş özerk bölgede yaşayanlar için geçerli değil.

Onlar, yaşadıkları yerlere göre 2-3 çocuk yapma hakkına sahip.

Bir aile daha fazla çocuk yapmak istiyorsa, 20 bin Yuen'e (Yaklaşık 2500 dolar) kadar çıkan cezayı ödemek zorunda.

Ülkenin 1 milyar 300 milyon ile dünyanın en kalabalık nüfusunu kontrol altına almak için getirilen uygulama, daha önce hapis cezasına kadar giderken, bugün para cezasıyla çocuk sahibi olmak olası.

Bu da Çin'in katı sosyalizmden, piyasa ekonomisine doğru yönelişin bir göstergesi olarak kabul ediliyor.

Nitekim değişim sadece bu uygulamada değil, birçok alanda devlet katı tutumunu yumuşatmaya başlamış.

Bunda bugün 12. yılını dolduracak olan ünlü Tiananmen olaylarının da büyük etkisini herkes kabul ediyor.

Batı'nın 10 yıldır ticaretinde yer kapmak için çaba gösterdiği Çin'i Türkiye yeni tanıyor.