SGK mahkeme kararını da takmaz(mı?)!!!

Konu, ücretsiz izinliyken doğum yapan veya hastalanan işçilere doğum veya hastalık parası verilip verilmeyeceğine ilişkin….
Geçmişten bu yana var olan bir uygulama sosyal güvenlik reformu ile işçiler lehine değiştirilip kurala bağlanmış. TBMM 5510 sayılı Kanunu kabul etmiş ve o kanun Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş… Ama yetmiyor bu SGK’nın kimi personeli için…
Örneğin, 5510 sayılı Kanunun 9. maddesi ikinci fıkrasının uygulaması için bir de merkezden/Ankara’dan yani SGK başkanlığından talimat gerekiyor… O talimatlarda geliyor SGK müdürlüğüne; aman ne talimatlar, sanki “reform” yapılmamış, sanki 5510 sayılı Kanun yok, sanki eski 506 sayılı SSK Kanunu yürürlükte...
Netice, işçi ücretsiz izinliyken doğum yaparsa veya hastalanıp istirahat raporu alır ise birkaç istisna hali hariç analık/hastalık paraları ödenmez deniliyor!...
İşte o kadar; “ben böyle yazdım, 5510 sayılı Kanunu da takmam, eskiden beri biz zati böyle yapıyoruz, buyurun başınızın çaresine siz bakın” tarzı…
Ama sanırım bu tarzın da sonuna gelinmiş durumda…

Daha önce uyarmıştık!

11 Ocak 2010 ve 25 Ocak 2010 tarihli Hürriyet Ege’deki iki yazımızda bu konuya dikkate çekmiş ve uyarılarda bulunmuştuk:SGK talimatları gerekçe gösterilerek bazı SGK müdürlüklerinde; İş Kanunu uyarınca ücretsiz izin hakkını kullanan işçilere, bu sürede hastalanırlar ise ya da doğum yaparlar ise SGK’nın hastalık parası ve analık parası ödemeyeceği gibi sağlık hizmeti de vermeyeceğini duyurmuştuk… -Sağlık hizmeti konusu başka bir yazıda alınacak nitelikte olup şimdilik burada üzerinde durmayacağız... Şunu da eklemiştik: “SGK da bu tür görüş yazanların İş Kanunlarını/İş Hukukunu iyi bilmeleri gerekiyor. Aksi halde böyle yersiz ve yanlış görüşler yazmaktan kurutulamayacaklar. Vatandaşı mağdur edecekler…” Öyle de oldu; birçok işçi mağdur edildi/ediliyor… Ama hakkını mahkemelerde arayıp kazananlar da var. Aşağıda değineceğiz…

Analık ve hastalık parası şartı

Esasen işçi olarak çalışanlara hastalık ve analık parası ödenmesinde iki temel şart bulunmakta: Birincisi, sigorta vakasının rastladığı tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 sigorta gününün bulunması, ikincisi de sigortalılık niteliğinin sona ermemiş olmasıdır. Bunların dışında başkaca bir şart aranmaz.
Sigortalılık ne zaman sona erer?
İşçi olarak çalışanlar açısından sigortalılık genel bakımdan hizmet sözleşmesinin sona ermesi ile son bulur. Ama 5510 sayılı Kanunun 9. maddesinde buna bir istisna getirilmiştir. Buna göre; hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık;
a) İlgili kanunlar gereği sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini,
b) Diğer hallerde ise birinci fıkrada belirtilen tarihleri(hizmet akdinin sona erdiği tarih), takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır.
Görüldüğü gibi 10 günlük bir tampon süre sonunda sigortalılık niteliği sona eriyor...

SGK ücretsiz izinden ne anlıyor

SGK, İş Kanununun 56. maddesindeki 4 günlük ücretsiz yol izni ile 74. maddesindeki 6 aylık ücretsiz izin dışındaki ücretsiz izinleri tanımıyor, dahası bu haller dışındaki ücretsiz izin durumlarını hizmet sözleşmesinin sona ermesi olarak değerlendiriyor… Sorun da buradan çıkıyor! SGK’nın böyle bir değerlendirme yapması mümkün mü? “İlgili kanunlardaki” ücretsiz izin hali bu mudur? Hani nerede kaldı İş Kanununun esneklik hükümleri? Örneğin; 4857 sayılı İş Kanununun 46. maddesinde ki işveren tarafından verilen “diğer izin” ile 55. maddesindeki “diğer izinler”den ne anlamamız gerekiyor? Bunlar ücretsiz izin statüsünde değil mi? Kaldı ki, hizmet akdi ile çalışan sigortalıların hepsi mi İş Kanununa tabi, iş Kanununa tabi olmayıp da hizmet akdi ile çalışan sigortalıların ücretsiz izinlerinin hiç mi bir değeri yok?

İş Mahkemesi SGK’ya DUR dedi

Nihayet, mağdur edilen vatandaşlardan mahkemeye başvurup hakkını arayanlar da olmuş… Böylece, İzmir 9. İş mahkemesi SGK’nın bu kanun dışı uygulamasına son vererek, işçiyi haklı bulmuş… Bizim de yukarıda yer verdiğimiz gibi;  İş Kanununda sadece iki durumda ücretsiz izinden söz edilemeyeceğini, 4857 sayılı İş Kanununun 46 ve 55. maddelerindeki “diğer izinlerinde” ücretsiz izin statüsünde olduğunu, dolayısıyla ücretsiz izinli işçinin hizmet akdinin sona erdiğinin kabul edilemeyeceğini, bu süreden sonraki 10 gün geçtikçe bunun mümkün olduğunu ve nihayet ücretsiz izinliyken yapılan doğumdan ötürü, diğer koşullarında varlığı halinde analık parasının ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir.

SGK, mahkeme kararını uygulamak zorunda

Bu karardan sonra SGK nın yapacağı tek şey, o işçinin analık parasını ödemek. Dahası, “kararın kesinleşmesi gerek” vs. gibi kararın uygulanmasını geciktirici yaklaşımlardan da sakınılmalı… Keza, 5510 sayılı kanunda kesinleşmiş mahkeme kararından söz edilmiyor… İş Mahkemesi kararını uygulamayan SGK yetkilileri ise adeta anayasal suç işlemiş sayılırlar… Bu durumda savcılığa başvurulur ise haklarında işlem yapılacağı ortadadır. Zira idare, mahkeme kararlarının yerine getirilmesini geciktiremez… Kendisine tebliğinden itibaren hemen işlem yapmak zorundadır. Bu yan Anayasamızın 138. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.