Sır görüşmenin perde arkası: Çözüm Davud’un yolunda değil, makul olmakta

ABD Başkanı Trump’ın Zelenski’ye karşı tavrının ardından, en dikkat çeken diyaloglardan biri de Netanyahu’ya Suriye’yle ilgili olarak Türkiye hakkındaki söyledikleriydi. Kısaca hatırlayacak olursak:

- Netanyahu: “Türkiye ile iyi ilişkilerimiz vardı ama aramız kötüleşti. Suriye’nin Türkiye de dahil kimse tarafından İsrail’e saldırı için bir üs olarak kullanılmasını istemiyoruz.

- Trump: “Erdoğan iki bin yıldır kimsenin yapamayacağı bir şeyi yaptı. (Netanyahu’ya dönerek) Onunla yaşayacağınız herhangi bir sorunu ben çözebilirim, ancak makul olmanız şartıyla.”

ABD Başkanı bu sözleri söyledi, ardından da kısa bir süre içinde Erdoğan-Trump görüşmesinin gerçekleşeceği ortaya çıktı. Ancak daha o görüşme gerçekleşmeden Türkiye- İsrail hattı hareketlendi. Ankara’da yaptığım görüşmelerden yola çıkarak bu hattın hareketlenme nedenlerini şöyle özetleyebiliriz:

NETANYAHU BEYAZ SARAY’DAN İSTEDİĞİNİ ALAMADI

- Netanyahu Beyaz Saray’dan Suriye sahasında Türkiye ile ilgili istediğini alamadı.

- Trump kameraların önünde Netanyahu’ya “Makul ol” diyerek açıkça uyarıda bulundu.

- ABD Başkanı bir anlamda “Beni Türkiye ile karşı karşıya getirme” mesajını vermiş oldu.

- Etkili olan bu mesajdı. Ardından iki ülke heyetlerini oluşturdu. Azerbaycan’da üst düzey güvenlik yetkilileri masaya oturdu.

TÜRKİYE’DEN İSRAİL’E ‘MİLİS GÜÇ’ UYARISI

Görüşmelerin ana gündemi çatışmasızlık mekanizmaları ve ihlallerin durdurulması. İlk görüşmede gerginliğin yaşanmadığını, İsrail’in diplomatik ve saygılı bir dil kullandığını belirtelim. Ayrıca bugüne kadar sahada Türkiye ve İsrail’in tehlikeli bir noktaya yani deyim yerindeyse kafa kafaya gelmediğini de ekleyelim. Ancak Ankara görüşmelerde net bir biçimde kırmızı çizgilerini anlattı, uyarıda bulundu:

- “Türkiye bazı İsrail’li yöneticilerin gündeminde bulunan (ilerleyen satırlarda ayrıntılı bir şekilde değineceğiz) Suriye’nin bölünme senaryosuna kapıyı kapattığını bir kez daha ortaya koydu. Toprak bütünlüğü ve tek bir Suriye Devleti’nden geri adım söz konusu değil.

- Gelelim İsrail’in Suriye’de düzenlediği saldırılara... Ankara bu tür saldırıların Şam’daki yeni hükümet üzerinde baskı oluşturacağına dikkati çekerek, olası bir karışıklık ya da çatışma durumunda milis güçlerin devreye girebileceğini hatırlattı.

- Kısaca söylemek gerekirse mesaj netti; “İsrail’in bu tür saldırıları İsrail’in güvenliğini sağlamaz. Aksine milis güçlerin karışmasıyla güvenlik daha da zora girer.”

Bu mesajlar görüşmede net bir biçimde verilirken, Antalya Diplomasi Forumu’nda da Cumhurbaşkanı Erdoğan uyarısını “Soğukkanlılığımızı, sabrımızı, meseleleri diyalog yoluyla çözme tavrımızı kimse yanlış anlamamalı” sözleriyle dile getirmişti.

İSRAİL’İN BÖLGEDEKİ YALNIZLIĞI VE GÜVEN KORKUSU

7 Ekim’den sonra güvenlik konseptinin değiştiğini, bölgede kimseye güvenmediği mesajını veren İsrail’in geldiği bu noktada sorumlu şüphesiz kendisi. Filistin’de özellikle Gazze’de yaptığı katliamlara ek olarak bölgede adeta yayılmacı bir politika ile toprak genişletmek için arayışına girdi. Güvenlik gerekçesiyle;

- Suriye hava sahasını kontrol etmek istemesi kabul edilebilir bir durum değil.

- Suriye’de kurulan yeni hükümete güvenmemeleri de aynı şekilde geçersiz. Türkiye bu bakış açısını da kabul etmedi, etmeyecek.

- Hedefleri Golan tepelerinin de ötesine geçmekti ancak son gelişmeler ışığında karadaki operasyon girişimlerini durdular.

MAKUL YOL...

İsrail hükümeti, sivilleri katlettiği yetmiyormuş gibi şimdi de kendi güvenliği için yayılmacı politika izliyor ve artık bunu bir kenara bırakarak, komşularını tehdit etmekten hatta komşu topraklarında yayılmacı bir politika izlemekten vazgeçmesi gerekiyor. Makul olmanın yolu da buradan geçiyor. ‘Davud Koridoru’ oluşturma hayali ile makul olmak arasında adeta bir uçurum bulunuyor. Bunu Cumhurbaşkanı Erdoğan Bakanlar Kurulu Toplantısı sonrasında “Suriye’nin kalıcı huzura ve istikrara kavuşmasına kim engel olursa, açık söylüyorum, karşısında Suriye hükümetiyle birlikte bizi de bulacaktır. Terör koridoruyla Suriye’nin parçalanmasına nasıl müsaade etmediysek başka koridorlarla bu ülkenin bölünmesine de aynı şekilde izin vermeyiz” diyerek ortaya koymuştu.

İSRAİL’İN İÇİNDEKİ FARKLI GÖRÜŞLER

Kameraların karşısında Trump’ın yanında oturan Netanyahu görülse de, İsrail yönetiminde de farklı farklı sesler var.

- Bir grup 21. Yüzyıl’da yaşadığını adeta unutarak; Tevrat’tan aldıklarını iddia ettikleri referansla jeopolitik uygulama derdinde. Amaçları ‘Davud Koridoru’nu oluşturmak.

- Bir grup Suriye’nin bölünmesini istiyor. Ankara’nın kırmızı çizgisi olduğunu unutmamaları gerekiyor.

- Bir grup ise tek ve bütün bir Suriye Devleti’nden yana. Bir süre geçtikten sonra ise akıllarında, baba Hafız Esad döneminde imzalanan güvenlik yani “Suriye-İsrail Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması”na benzer bir anlaşmanın imzalanması var.

ANKARA’NIN DURUŞU NET

İsrail içinde farklı görüşler olsa da Ankara’nın duruşu net. Tüm dünyaya duyurduğu gibi tek ve birleşik bir Suriye. Suriye’nin güvenliği ve istikrarı doğrudan Türkiye’yi ve Suriye’nin diğer komşu ülkelerini etkiliyor. Bu nedenle Suriye’nin komşu ülkelerinden oluşturulan mekanizmadan da taviz verilmeyecek.

- Suriye’nin orta ve aşağı bölgelerinde hareketlenen DEAŞ ile mücadele için komşu ülkelerle oluşturulan mekanizma hayata geçirilecek.

- Suriye’nin istikrarı ve güvenliği komşu ülkeleri de doğrudan ilgilendirecek.

- Öte yandan ülkeler arasında ikili işbirlikleri çerçevesinde Türkiye-Suriye özelinde askeri ikili anlaşmaların da gündeme gelmesi jeopolitiğin ve bölgenin zaten realitesi.

BARIŞA GİDEN YOLDA MUTLAKA OLMALI

Sohbeti, esprileri, anılarıyla, barışa giden yollarda gösterdiği büyük çabasıyla siyasetin en dikkat çeken aktörlerinden biri... Çok eskiden tanışırız, çok sayıda yayın yaptık kendisiyle. İçtenliğini ve insanlığını, hele hele sohbetini bilenler bilir Sırrı Süreyya Önder’in. Kendisine çok geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum ve bir an önce de sağlığına kavuşmasını... Şifa bulsun ve barışa giden yolda güler yüzüyle yürüsün yeniden...