Yapay zekâ savaşları... ‘Çin malı’ DeepSeek Silikon Vadisini alt etti

Tüm dünya DeepSeek’i, gerçekten bu paraya mal edilip edilemeyeceğini, ABD-Çin arasındaki yarışın bundan böyle başka bir boyuta taşınabileceğini, modelin farklılıkları ve güvenilirliğini, en önemlisi de birdenbire nasıl bu kadar popüler olabildiğini soruyor.

Aynı sorularla uzmanların kapısını çaldım. İşte yanıtlar.

ABD’NİN ÇİN’E KARŞI UYGULADIĞI AMBARGOYA RAĞMEN BAŞARDILAR

40 yaşındaki Çinli Bilgisayar Mühendisi Liang Wenfeng tarafından, 2 yıl önce kurulan DeepSeek’in, R1 yapay zekâ modeli ile 10 günde ulaştığı bu başarı sonrasında “Korkmalı mıyız?” sorusu ile Yapay zekâ araştırmacısı Erhan Meydan’ı aradım. Diyor ki: “Korkması gereken biz değil ABD. Çünkü böylesi bir güç için yıllardır çalışıyor. Bir yanda Cloud, Open AI, Google Gemini, Amazon, diğer yandan Elon Musk’ın yapay zekâsı Grok... Milyonlarca dolar ve saat harcayıp, bu modelleri eğittiler ve şu an oldukları seviyeye; ki bu güçlü bir seviyedir, getirdiler. Ancak yeni başlayan bir şirketin hem dev rakiplerinden kat be kat az zaman ve para harcayarak hem de ABD’nin uyguladığı üst düzey çip ambargosuna rağmen böyle başarılı bir hamle yapmasını kimse beklemiyordu. DeepSeek R1’in bu kadar çok konuşulmasının en temel nedeni bu bence. R1 modelini test eden biri olarak inanın ben de şoktayım. Bazı yerlerde ChatGPT o1’ı geçemese de müthiş başarılı. OpenAI’ın ya da şöyle diyelim, yapay zekâ dünyasının ‘düşünebilen’ bir modeli bu.”

HEM DE BU PARAYA

“Düşünebilen” bir yapay zekâ. Müthiş ama korkunç değil mi? Dünyanın gittiği yer konusunda ciddi endişelerim var, buna döneceğim ama sorum şu: Bu sistemi farklı kılan ne? Yanıtı şöyle: “Dünyanın en zeki çocuklarını toplayıp, 15 sorudan ve her sorunun cevabının 3 basamaklı tam sayıdan oluşan, 3 saatlik matematik sınavına soktuklarını düşün. Bu soruları DeepSeek ve OpenAI gibi diğer yapay zekâ uygulamalarına sormuşlar. DeepSeek yüzde 79.8 OpenAI yüzde 79,2 başarılı. Bir yanda milyonlarca dolarlık yatırımlar öte yanda 5,6 milyon dolarlık DeepSeek. Gerçi Elon Musk, ‘Olamaz’ diyor, ‘Daha fazla çip, işlemci gücü’ harcandığını iddiasında ama OpenAI CEO’su Sam Altman, ‘Oldukça etkileyici’ diyerek, o3 ile daha iyisini yapacaklarını savunuyor. Yapılabilir mi? Kesinlikle.”

DAHA YENİ BAŞLIYORUZ

“Gayet gerçekçi. Ki DeepSeek, R1’in eğitiminde de büyük fark yarattı. R1 için Gözetimli İnce Ayar (SFT) teknolojisi yerine, Takviyeli Öğrenme (RL) kullanıldı. Örnekleyeyim: Diğer yapay zekâ modellerinin öğretmen olduğunu ve doğru bilgileri çocuğa ezberlettiğini düşün. Bu model ise bilgiyi ezberletmek yerine, başta biraz bilgi verip, kendi kendine öğrenmesinin yolunu gösteriyor, ‘doğru öğrendiğinde ödül, yanlış öğrendiğinde ceza’ gibi bir sistem izliyor. Bir şeyi ezberletmek için ayrılan güçle, kendi kendine öğrenmeye harcanan arasında fark var ve bu avantajı iyi kullanmışlar. Model açık, nasıl yaptıkları da. Sürpriz yok. Bu arada OpenAI o1’den 1500 sayfalık bir bilgi alabilmek için aşağı yukarı 60 dolar ödemeniz lazım, DeepSeek ise diyor ki: ‘Gel, bizde 2 dolar.’ Bu da Çin ve ABD arasındaki yarışın başka bir boyuta taşınacağını gösteriyor. ABD bugünden sonra daha çok saldıracak, Çin’de ‘Daha yeni başlıyoruz’ havasında. Biz, buradan kendimize ne çıkaracağız buna bakacağız. Baştaki yorumun ile bağlayacak olursam, insan bilmediğinden korkar. Teknolojiye yatırım yapmak, araştırmak, öğrenmek, üretmek lazım.”

BİLİNÇLİ TÜKETİCİNİN KORKMASINA GEREK YOK

Bilişim hukukçusu, avukat Dr. Ceren Küpeli, ABD-Çin arasındaki yapay zekâ çip krizi sonrası, bu gelişmenin beklendiğini belirterek, “Diğer yapay zekâ araçlarıyla karşılaştırıldığında gelişim alanları başta, daha az çip eforuyla son derece başarılı çalışan bir yeni yapay zekâ modeli” diyor R1 için.

Yapay zekâ teknolojilerinin, hukuki açıdan hesap verilebilir olması için, genel çerçevenin Avrupa Birliği (AB) Yapay Zekâ Yasası ile düzenlendiğini belirterek, şu eklemeyi yapıyor: “Bu yasa ile risk içeren uygulamaların, insan haklarına müdahalenin engellenmesi adına, içerdikleri risk oranında sorumluluğa tabi tutulması ve ‘hesap verebilir’ modeller üretilmesine odaklanılması sağlanıyor. Bir konu da veri güvenliği. Kullanıcı verileri hangi teknik tedbirlerle korunuyor? Bu da önemli. Dolayı sıyla yapay zekâyı hayatımıza aldığımız her alanda, bahsettiğim bu hukuki kriterleri karşılayıp karşılamadığını inceler, mümkün mertebe bireysel ve ticari mahremiyeti koruyarak bu teknolojileri kullanırsak, bilinçli bir teknolojisi tüketicisi olduğumuzu söyleyebiliriz. O zaman yeni teknolojileri korkuyla karşılamamıza da gerek kalmaz.”

DEEPSEEK’İN YAŞATTIĞI KIRILIM

Baykar Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar da tüm dünyayı kasıp kavuran Çinli DeepSeek şirketinin başarısına kayıtsız kalmadı. Yaklaşık 20 gün önce “TakeOff” konferansında işaret ettiği teknoloji devleri ve aynı zamanda “tekelleri”ni Firavun’a benzettiği konuşmasını, “DeepSeek’in yaşattığı kırılım” sözleriyle sosyal medya hesabında paylaştı. T3 yapay zekâ camiasıyla Türkçeyi en iyi şekilde konuşacak, diğerlerinden Türkçe özelinde ayrışacak dil modeli üzerinde çalıştıklarını söylediği o konuşmasında şöyle diyor Bayraktar: “Bu kadar GPU’nuz yoksa, ki zaten alamıyorsunuz, ne yapacaksınız? Bu makineyi yapamayacaksınız. Ama belki en büyük avantajımız alamamaktır. O zaman daha akıllı davranmak gerekiyor. İşte bizler dilin kendisini de kullanarak böyle bir yola gidiyoruz. Dolayısıyla biz T3 AI’ı daha temelinden farklılaşan bir yaklaşımla inşa ediyoruz.”