Afrika’dan çöl tozu geliyor

BİR HAFTA BOYUNCA ÇÖL TOZU ETKİSİ ALTINDA OLACAĞIZ

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Meteoroloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, Türkiye’nin dünden itibaren 1 hafta boyunca Kuzey Afrika’dan gelen çöl tozlarının etkisi altında kalacağını belirterek, “Dramatik düzeyde olmayacak belki ama bir farkındalığımızın olması önemli. Hava sıcaklıkları bugünden itibaren tüm yurtta 4 ile 8 derece arasında artacak. Bahar aylarında bu tip, soğuk havanın sıcak hava ile yer değiştirdiği durumlarda, bazen Arap Yarımadası bazen Afrika ve Sahra Çölü üzerinden havalanan çöl tozları, güçlü, ekvatoral rüzgârlarla beraber Türkiye ve Avrupa’ya kadar taşınır. Yine bir benzerini yaşayacağız. Ki zaten şu anda Güney ve Doğu Avrupa’da etkisi hissediliyor. Yüksek basınç sistemleri ve rüzgâr akımlarıyla taşınan bu tozlar, şüphesiz hava kalitesinde de değişimlere yol açar. Geçtiğimiz hafta Suriye üzerinden gelen toz bulutu Güneydoğu ve Doğu Akdeniz’de 3-4 gün etkili olmuş, Diyarbakır, Mardin, Batman’da hayat durmuştu” diyor.

KRONİK SAĞLIK SORUNLARI OLANLAR DİKKAT!

Sayısal hava tahmin modellerine göre, İstanbul’da da bir hafta gibi çöl tozunun etkili olacağını belirten Prof. Dr. Toros, şöyle devam ediyor: “Yani çöl tozlarını araç üzerleri ve yüzeylerde görmek mümkün. Bazen de güneşin doğumu ve batışında havanın turuncu- kırmızı tonlara bürünmesine neden olur. Bu, romantik gibi gözükse de aslında sağlık açısından dikkatli olunmalı. Çöl tozları, özellikle astım ve bronşit gibi solunum yolu, kronik rahatsızlıkları ve alerjileri olanlar ile yaşlılar ve çocukları olumsuz etkileyebilir.

Dolayısıyla bu zaman zarfı içinde dışarıda uzun süre vakit geçirilmesini tavsiye etmem. Dış aktivitelerin azaltılmasında fayda var. Çıkılacaksa da belki maske takılması fayda getirebilir. Bir de Asya ülkeleri ile karşılaştırıldığında Türkiye’nin havası nispeten sağlıklı gibi görünse de havanın kalitesini kontrol etmeyi bir alışkanlık haline getirmeliyiz. Hava kalitesi endeksinde bir metreküp hava içindeki partikül maddeye göre belirlenen değerler şöyle:

- 0 ile 50 arası: Temiz (yeşil)

- 51 ile 100 arası: Orta (sarı)

- 101 ile 150 arası: Hassas (turuncu)

- 151 ile 200 arası: Sağlıksız (kırmızı)

- 201 ile 300 arası: Kötü (mor)

- 301 ile 500 arası: Tehlikeli (bordo)

105 SAATLE İSTANBUL ZİRVEDE: TRAFİK DEMEK HAVA KİRLİLİĞİ DE DEMEK

Eski Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı, Prof. Dr. Mustafa Öztürk’ü de aradım. “Bu hafta sonu özellikle sıcaklıklarda ciddi bir artış olacak. Çöl tozu taşımı durumunu da zaten her bahar yaşıyoruz. Bu sefer ne kadar etkili olur? Çok etkili olacağını sanmıyorum ama yine de cumaya kadar bekleyip, değerleri görmekte fayda var. Şu an bize değil İtalya’ya yoğun bir çöl tozu taşımı görünüyor” diyor. “Ama” ile şu parantezi açıyor:

“Türkiye’nin hava kalitesi, bu ve benzeri doğa olayları, iklim değişikliği, en çok da sanayileşme ve trafik yoğunluğu etkisi ile her geçen gün azalmakta. Şu an bakanlığımızın sitesini kontrol ediyorum ve görüyorum ki neredeyse tüm şehirlerimizin havası ‘kirli.’ 14.30 itibari ile Ankara Ostim’in havası (bordo) ‘insan sağlığını tehdit eden’ (PM 10) boyuta ulaşmış. İstanbul’un Göztepe, Ataşehir bölgesi de her zaman (240 ile kötü- mor renk) kirlidir. Kocaeli- İzmit bölgesi de alarm veriyor. Yani demem şu ki sadece çöl tozu olduğunda değil, bu konu her zaman gündemde olmalı, farkındalığı arttırmalıyız. Özellikle İstanbul... Küresel Trafik Puan Tablosunda zirveye yerleşti. Trafikte kaybedilen süre 105 saat, dünyanın ünlü metropolleri bile geride kaldı. Bu da demek oluyor ki araçların egzozlarından anormal derecede zehir salınıyor, ki bu da kronik hastalıkları olanlar ve çocuklar için ciddi sağlık sorunları demek.”

HAVASI EN KİRLİ İLİMİZ DÜZCE EN TEMİZ İSE KIRŞEHİR

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yıllık ortalama PM 2.5 seviyelerinin metreküp başına 5 mikrogram altında olması gerektiğini duyurmuştu. Zira çapı 2.5 mikrometreden küçük, ince partikül maddeler akciğer kanseri, astım gibi solunum yolu hastalıkları ile Alzheimer başta pek çok hastalığa neden olmakta. Dünya Hava Kalitesi Raporuna göre ise Türkiye’nin, PM 2.5 ortalaması 15.3. Yani DSÖ kılavuz değerinin yaklaşık 3 katı. Bu da Türkiye’de hava kalitesinin belirlenen değerden 3 kat fazla “sağlıksız” olduğu anlamına geliyor.

Rapora göre havası en kirli ilimiz Düzce (turuncu- hassas kategorisinde.) Düzce, dünya genelindeki en kirli ilk 10 bin kent arasında 660. sırada. Düzce’yi, Eskişehir, Aydın, Gaziantep ve Bilecik takip ediyor.

Rapora göre temiz hava soluyabildiğimiz illerin başında ise (sarı- orta kategorisinde) Kırşehir geliyor. Onu, Karabük, Sivas, Çorum ve İzmir
takip ediyor.

- “sim.csb.gov.tr” ya da “iqair.com/turkey” internet adresinden yaşadığınız ilin havasını siz de kontrol edebilirsiniz.