ABD’den 185 ülkeye yeni tarife... Trump küresel ticaret savaşının tetiğini mi çekti

Türkiye ve İngiltere’ye yüzde 10, Avrupa Birliği (AB) ülkelerine ise yüzde 20 gümrük vergisi uygulanacak. En yüksek tarifelerle karşılaşacak ülkeler arasında ise Çin (%34), Vietnam (%46), Tayland (%36), Kamboçya (%49) var. Ancak siyaset ve ekonomi kurmaylarına göre bu hamle ile ABD sadece kendisi değil küresel ticaretin de pimini çekti. Peki nasıl? Bakalım.

HAMLELERİ İLE DÜNYA TARİHİNDE ÖNEMLİ BİR ‘KIRILMA’ YARATTI

Amerikan siyaseti araştırmacısı, hukukçu Yunus Emre Erdölen, Trump’ın yeni küresel düzende, oyunun kurallarını değiştirecek bir adım attığına inanıyor, “Bu yeni düzenleme ile sadece ABD değil, birçok ülke de ekonomik durgunluğa girecek, enflasyonun artması olası” diyor. Peki Trump, bunca zaman sonra neden ezber bozdu, 185’ten fazla ülkeye böylesi yüksek vergiler getirdi ve dahası hangi ülkeye neye göre vergi uygulanacağı nasıl hesaplandı? Yanıtı şu:

BUNUN ADI GLOBAL TİCARET SAVAŞI

“Sondan başlayayım. Bu vergiler hiçbir ekonomi profesörünün anlamadığı şekilde, Trump yönetimi tarafından, ABD’ye gerçekte uygulanan gümrük vergilerinin üzerine ekstra maliyetler de eklenip, Trump stratejileri öne çıkarılarak, üstün körü hesaplanmış. Örneğin, AB ülkelerinin ABD’ye yüzde 40 gümrük vergisi uyguladığı baz alınmış- ancak AB’ye göre gerçekte uygulanan oran bu kadar yüksek değil- bunun yarısı olacak şekilde, yüzde 20 bir vergi çıkarılmış. Bir örnekte İsrail’den vereyim. ABD, önemli müttefiklerinden olan İsrail’den gelen mallara yüzde 17 vergi uygulayacağını duyurdu. Oysa İsrail, ABD’den gelen mallara uygulanan vergiyi sıfırlamıştı. Dolayısıyla Trump yönetiminin bu yeni uygulamasını rasyonel bir şekilde anlamlandırmaya çalışmak imkânsız. Bu tablonun daha çok istedikleri ülkeye, kafalarına göre, ‘ceza’ niteliğinde hazırlandığını söylemek mümkün. Mesela tüm yabancı menşeli otomobillere yüzde 25 gümrük vergisi geldi. Bu, Almanya gibi bir otomotiv devini elbette derinden etkileyecektir. AB ülkeleri bu duruma sessiz kalmayacak ve bunu bir ‘ticari savaş’a dönüştürecek noktaya getirecektir.”

Yunus Emre Erdölen

KENDİ SEÇMENİNE SELAM DURDU

“Gelelim ilk soruya... Trump hem kendi ekonomisini hem de küresel piyasaları sarsacak bu hamleyi neden yaptı? İki nedenden. Bir, bu onun seçim vaadi, imza projesiydi. ABD’li yatırımcılar, serbest piyasa ekonomisi sebebiyle ABD’deki fabrikalarını kapatıp, Çin, Kamboçya, Vietnam gibi ülkelerde açtı. Bu, yatırımların ‘dışarı’ kaçması, Amerikalıların ‘işsiz’ kalması demekti. Trump da ya işini kaybeden ya da kaybetme endişesi yaşayan işçi sınıfının oyunu alarak bu seçimleri kazanmıştı hatırlarsan. Eskiden Demokratlara oy veren sendikalı işçiler, işsizliği bitireceği vaadiyle ona oy verdi. Şimdi bu yeni vergilerle aslında kendi seçmenine bir selam çakıyor Trump, ‘Dediklerimi bakın nasıl da kısa zamanda yaptım’ mesajı veriyor. Bu yaptığınınsa ABD seçmeninde bir karşılığı var. Kurulan bu yeni dünya düzeninde ABD’nin yıllar sonra hakkı olanı aldığı gibi popüler bir düşünce hâkim. İki; Trump yönetimi bu politikalarla ABD ekonomisinin gerçekten düzeleceğine, siyasi politikalarla global ekonomiyi kuranın da canlı tutanın da zaten ABD’nin kendisi olduğuna inanıyor. ‘Buna rağmen en yüksek vergi bizden alınıyor’ düşüncesi yaygın. Dolayısıyla Trump yönetimi de seçmeni de uygulanacak bu yeni tarifeyi esaretten ‘kurtuluş’ olarak görmekte.”

BUYURUN CENAZE NAMAZINA

Trump, ABD’nin dünya demokrasilerini savunmaya yönelik adanmışlığını ciddi şekilde eleştiriyor, Rusya ile yakınlaşıyor, Avrupa güvenliğinin başlıca garantörü olmayacağını söylüyor, bu söylemleri ile de yüzyıldır devam eden siyasi ve hukuki düzeni alaşağı ediyordu. Ya şimdi? “Şimdi buna bir de işin ticari boyutu eklendi. Ve bunları da bir buçuk ayda yaptı. Buyurunuz bildiğimiz liberal düzenin, müesses nizamın cenaze namazına!” diyor Erdölen, “Fakat” ile parantez açıyor: “Yalnız değil, halk desteği muazzam. Bu yaptıklarının işe yarayıp yaramayacağını bir görmek istiyorlar. Bu son vergi kararı... Özellikle küresel anlamda riskli bir hamle. Enflasyonu ciddi arttıracağı düşünülüyor. Ama o, kısa vadede enflasyon artsa da uzun vadede düşeceği, işsizliğin azalacağına inanıyor. Bir öngörüde bulunmak zor. Kimin haklı olduğunu göreceğiz.”

TRUMP’IN YENİ TARİFELERİ BITCOIN’İ DE VURDU

Lider kripto para birimi Bitcoin 109 bin dolar seviyelerini test etmişken, tarifelerin açıklanması ile 75 bin dolar bandına kadar indi. Kripto para piyasaları uzmanı Helin Çelik, Trump’ın, kripto davalarının düşürüleceği, Bitcoin’in stratejik rezerv ilan edileceği gibi seçim vaatlerini yerine getirerek Bitcoin’in yüz bin dolar seviyesine giden yolunu açtığını şimdi ise aynı yolu yeni tarifeleri duyurup, yatırımcısını enflasyonun artacağı yönünde bir endişe ile baş başa bırakarak, kapattığını söylüyor: “Bu hamlesi ile seçilmesini destekleyen yatırımcıyı zora soktu. Sadece Bitcoin değil alt coinler de alt üst. Yatırımcının kaybı büyük, fonları erimiş durumda” yorumunu yapıyor.

Helin Çelik

GÖZLER FED’TE

Peki bundan sonra ne olur? Yanıtı şu: “Bu yeni tarifelerin enflasyona etkisini görmek lazım. Borçlanma maliyetleri yüksek kaldığı sürece yatırımcı rahat hareket edemez. Dolayısıyla sürece bağlı kalmak gerekir. AB- ABD arasında karşılıklı misillemeler devam ederse riskli varlıklardan kaçış artar, altın güçlenir, kripto yatırımcısı da dibi görür. Tabii ABD Merkez Bankası, FED parasal gevşeme politikalarını sürdürür, yılın ikinci yarısı faiz indirimleri devam ederse o zaman başka. FED Başkanı Powell, enflasyonun geçici olduğuna inanır ve faiz indirimine giderse hem ABD hisse senedi piyasası hem de kriptolar büyük şekilde beslenir.”