2023'te öne çıkacak teknoloji trendleri

Son yıllarda pandemi, enflasyon, jeopolitik çalkantılar, tedarik sorunları-nın damgasını vurduğu küresel bir istikrarsızlık dönemine tanıklık ettik. Bu zorlu ortam aynı zamanda iş yapış şeklimizi değiştirmek için bir zemin oluşturdu ve şirketlerin bu zor zamanlarla başa çıkmalarına; bunları reka-bet avantajına dönüştürmelerine yardımcı olan yeni teknoloji çözümlerini benimsemeleri konusunda bir dönüm noktası oldu.

2022 yılında teknoloji dünyası oldukça hareketliydi: Yıla metaverse’ün rüzgarı ve metaverse’ü anlama çabaları ile başlarken, kripto para birimle-rinin çöküşleri sektörün sorgulanmasına yol açtı. Ekonomik sıkıntılar tek-noloji yatırımlarını olumsuz etkiledi. İklim krizinin gün yüzüne çıkardığı felaketler sürdürülebilir teknolojilere olan ilgiyi ve bu alandaki yatırımları artırdı. Yıl boyunca ara ara NFT’lerin, AR ve VR uygulamalarının yükse-lip düşüşlerini gözlemlerken, dijital sanat yıl boyu ilgi çekmeye devam etti. 2022’nin sonuna geldiğimizde ise yapay zekadaki son gelişmeler, bu alan-daki en yeni, yıkıcı etkileri ile ChatGPT tarzı sohbet uygulamalarında ha-yat buldu…

Bir yılı daha geride bırakırken, yeni teknolojilerin uygulanması neticesinde çıkarılan dersler, bu teknolojilerin kullanımları ile şekillenen trendler ve tüm bunların ilerideki etkileri üzerine düşünmek oldukça önemli. Tekno-loji trendlerinin nasıl gelişeceğini tahmin etmek zor olsa da yeni teknoloji-lerin gelişimini izleyerek, bunların nasıl kullanılabileceğini düşünüp; ino-vasyonları ve benimsenmeyi etkileyen faktörleri anlayarak daha doğru planlar yapabiliriz.

Ben de her yıl sonunda olduğu gibi, bir sonraki yılda öne çıkacak olan tek-noloji trendlerini Sizler için derledim...

Her yerde AI (Artificial intelligence – Yapay Zeka):

Google CEO’su Sundar Pichai, yapay zekadan söz ederken, AI’ın insan yaşamı üzerindeki etkisinin ateş veya elektriğin sağladığı etki gibi ola-cağını belirtmişti. Gerçekten de yapay zekanın her sektörü, her işlet-meyi ve her bir bireyi etkilemekte olduğu bir döneme girmiş durumda-yız. AI 2023’te hayatımızın her alanında daha da görünür olacak…

Her ne kadar Google CEO’su AI’ın önemini oldukça somut bir şekilde paylaşmış olsa da Google gibi bir teknoloji devinin ana işi olan arama motoru bile, AI’daki gelişmeler sonucu tehdit altında… Bir önceki ya-zımda paylaştığım “generative AI”ın gelişimi ve Open AI girişimi olan ChatGPT tarzı platformlar, arama motorlarının ve dijital asistanların ge-leceğine yönelik olarak da bize önemli ipuçları sunuyor (https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ergi-sener/hayatimizda-daha-fazla-yapay-zekaya-hazir-miyiz-42187310). ChatGPT’nin testlerinin başarısı ve getirdiği heyecan dalgası; New York Times’da yayınlanan bir makaleye göre, şu anda Google içerisinde "kırmızı kod" olarak nite-lendirilen bir tehdit olarak değerlendirilmekte…

Açık yapay zekanın GPT tarzı sohbet robotlarının gelişimine etkisi, ya-pay zeka destekli yazılım geliştirmenin yaygın kullanımı için beklenti-leri yükseltecek gibi görünüyor. Öte yandan, düşük kodlu veya kodsuz yapay zeka sistemlerinin ve platformların ivmelenen büyümesi, AI’ı 2023’te daha erişilebilir hale getirecek...

Yapay zekada dikkat edilmesi gereken bir diğer heyecan verici alan da sentetik içerik. Bu alan, daha önce hiç var olmayan yeni görüntüler, ses-ler veya veriler oluşturmak için yapay zekanın yaratıcı gücünden yarar-lanmayı içeriyor.

Yapay zeka iş süreçlerindeki karar zekasını da artıracak

İşletmeler, stratejik kararlarındaki başarı oranını artırmak için sahip ol-dukları verileri analiz etme becerilerini geliştiren yeni bir disiplin olan karar zekasınının (decision intelligence - DI) önemini anlamaya başla-dılar. Daha doğru ve akıllı sonuçlara varmak için AI, karar zekasını ar-tırarak, daha olumlu sonuçlara yol açıyor. DI ayrıca, işletmelerin yeni fırsatları görmelerine ve bu fırsatları değerlendirecek aksiyon almala-rına da olanak tanıyor. Gartner'a göre, 2023 sonuna kadar büyük kuru-luşların %33'ünden fazlası olasılıkları modelleme de dahil olmak üzere karar zekası uygulamalarından yararlanıyor olacak. 

İnsan - makine işbirliğinde büyüme

Hızlı teslimat için otomatikleştirilmiş depo sistemlerinden, marketlerde stok takibi yapmaya ya da sürücüsüz araçlara; bir üretim hattında insanlarla birlikte çalışan robot kollara kadar, akıllı makineler her alanda daha yaygın hale gelmeye başladı. Gartner, robotik ve akıllı makinelerin kullanımının 2030 sonuna kadar önemli ölçüde artmasının beklendiğini ve “2030 yı-lında, insanların %80'inin günlük bazda akıllı robotlarla etkileşim kuraca-ğını” belirtiyor.

Robotlar, tekrarlayan süreçleri ve operasyonel rutin işleri, insanlara kıyasla daha uygun maliyetlerde, daha hızlı ve hatasız yerine getirebiliyor. Bu se-beple, kurumların, işgücü eksikliklerini ve tedarik zinciri sorunlarını hafif-letmenin bir yolu olarak 2023'te bu alana daha fazla yatırım yapması bek-leniyor. 

AI’ın doğru kullanımı için etik düzenlemeler

2023’ün, yapay zekaya yönelik etik boşlukları kapatmak ve şirketlerin bu teknolojiyi kullanma şeklini daha iyi hale getirmek için birtakım regülas-yonların hayata geçeceği bir yıl olacağını söyleyebiliriz. Bununla ilgili ça-lışmalar şimdiden başladı. Örneğin, Avrupa Birliği halihazırda, şirketleri uyguladıkları AI teknolojisinin neden olduğu herhangi bir zarardan so-rumlu tutacak AI Sorumluluğu Direktifi üzerinde çalışıyor. 

Metaverse’ün parçaları somutlaşmaya başlıyor

Uzmanlar, metaverse’ün 2030 yılına kadar küresel ekonomiye 5 trilyon do-larlık katkı sağlayacağını ve 2023 yılının da önümüzdeki on yıl için meta-verse’ün yönünü belirleyecek yıl olacağını tahmin ediyor.

Metaverse'ün ne olduğuna dair her duruma uyan, herkesi tatmin edebilen net bir tanım halen olmasa da, en basit şekli ile “kullanıcıların 3D avatarlarla temsil edildiği dijital bir yaşam ekosistemi” olarak ifade edebiliriz. 2022'de Oxford sözlüğüne göre metaverse, "yılın kelimesine" aday ikinci kelime oldu (ilki ise bireyin toplumsal kalıp ve normları reddederek, kendi imajına bak-maksızın, hazcı ve dağınık bir yaşam tarzı sürmesini ifade eden “goblin mode”du). Metaverse, 2023 ve sonrasında pek çok sektörü ve işletmeleri ye-niden şekillendirmeye de aday bir altyapı.

Metaverse konseptinin en sesli destekçisi elbette Meta (eski ünvanı ile Fa-cebook), ancak Meta’nın bu alandaki yaklaşımları dünya çapında sorgulanıyor. 2022’de gerçekleştirdiği büyük yatırıma karşılık hayata geçir-diği somut bir uygulama olmadığından (yakın vadede de herhangi bir büyük, yeni atılım olacak gibi görünmüyor), metaverse’e yönelik farklı sesler 2022’nin 2. yarısı oldukça yükseldi.

Metaverse’ü popüler yaklaşımın aksine sadece oyun, sanat ve eğlence için bir ortam olarak ele almaktansa, aynı zamanda iş ve müşteri ihtiyaçlarını kar-şılayan işlevsel süreçler için de geçerli bir alan olarak düşünmekte yarar var. Şirketler, markalarla daha etkili ve ilgi çekici etkileşimler sağlayacak müşteri deneyimlerini metaverse’te ortaya çıkarabilir.

2023'te birlikte konuşabileceğimiz, beyin fırtınası yapabileceğimiz ve çalışa-bileceğimiz daha sürükleyici toplantı ortamlarını ya da dersler için sınıfları test etmeye başlayacağımızı tahmin ediyorum. Daha fazla işletme, daha fazla müşteriye ulaşmak ve sürükleyici kullanıcı deneyimleri sunmak için meta-verse’ü benimseyecek. Metaverse'teki diğer kullanıcılarla etkileşim kurarken yansımamız olacak avatarlar, gerçek dünyada tam olarak göründüğümüz gibi olacak ve hareket algılama ile, avatarlarımızın benzersiz vücut dilimizi ve hareketlerimizi benimsemesine bile olanak tanınacak.

Bununla birlikte, uzaktan çalışmayı destekleyen kurumlar, daha güçlü şirket kültürleri oluşturmak için metaverse’ten yararlanabilecek… Metaverse, işe alım süreçlerini, toplantıları ve sohbetleri daha ilgi çekici hale getirecek. 

2023’te metaverse için oldukça önemli olan gözlüklerin ve onlara güç veren teknolojinin daha uygun fiyatlı hale geleceğini de tahmin ediyo-rum. Bu yıl metaverse ekosistemi daha fazla geliştiriciyi çekecek, bu da benimsemeyi artıracak. Apple, Google ve Microsoft gibi büyük tekno-loji şirketleri, gerçekliği simüle etmeyi kolaylaştıran gelişmiş avatar sistemleri, giyilebilir teknolojiler ve gözlükleri piyasaya sürmede ciddi bir yarış içerisinde olacaklar…

Ayrıca paydaşlar, birden çok metaverse platformunun sorunsuz enteg-rasyonunu kolaylaştırmak için standartların oluşmasında bir araya gel-meye başlayacaklar.

Web3'te ilerleme

Nitelikli fikri tapular (NFT'ler) yeni yılda daha kullanışlı ve pratik hale gelecek. Örneğin, konserler için NFT biletleri potansiyel olarak size sahne arkası deneyimlerine ve özel fırsatlara erişim sağlayacak. NFT'ler, satın aldığımız birçok dijital ürün ve hizmetle etkileşim kurmak için kullandığımız anahtarlar olacak veya dijital sözleşmeleri ya da telif hakkını temsil edecek.

Geleneksel internet platformlarıyla ilgili veri gizliliği endişeleri, önü-müzdeki yıl Web3 teknolojilerinin kitlesel olarak benimsenmesine yol açacak. Daha fazla insan resmi anlaşmaları akıllı sözleşmelerle, ticari işlemlerini kripto para birimleriyle, geleneksel sosyal medya platform-larını Web3 alternatifleriyle değiştirecek.

Güvenlik ve kitle odaklı kurgulara odaklanan ekosistem şirketleri, yeni Web3 alanında en hızlı büyüyen markalar arasında olabilir.

Dijital ve fiziksel dünya arasında kurulan köprüler

Halihazırda dijital ve fiziksel dünyaların birleşimine yönelik genişleyen bir köprü görüyoruz ve bu eğilim 2023'te devam edecek. Bu birleşmenin iki bi-leşeni arasında dijital ikiz teknolojisi ve 3D baskıya yer vermekte yarar var…

Dijital ikizler, güvenli bir dijital ortamda yeni fikirleri test etmek için kulla-nılabilecek; gerçek dünyadaki süreçlerin, operasyonların veya ürünlerin sa-nal simülasyonlarını ifade ediyor. Tasarımcılar ve mühendisler, gerçek ha-yattaki denemeleri, yüksek maliyetler olmadan, akla gelebilecek her koşulda test edebilmek ve sanal ortamda nesneleri tasarlamak için dijital ikizleri kul-lanıyorlar. 2023'te fabrikalardan makinelere, arabalara ve hassas sağlık hiz-metlerine kadar birçok alanda çok fazla dijital ikiz göreceğiz.

Bu şekilde mühendisler, çalışmalarını sanal dünyada test ettikten sonra bile-şenleri ince ayar olacak şekilde düzenleyebilecek, ardından bunları, 3D baskı teknolojisini kullanarak gerçek dünyada oluşturabilecek.

Örneğin, Formula 1 ekipleri şu anda yarışlar sırasında arabaların performans-larının yarış içerisinde nasıl değiştiğini analiz etmek için yarış pistinin ve hava koşullarının yanı sıra yarışlar sırasında sensörlerden iletilen verileri top-luyor. Ardından, sensörlerden gelen tüm verileri araba bileşenlerinin dijital ikizlerine aktarıyorlar ve anında tasarım değişiklikleri yapmak için senaryo-lar çalıştırıyorlar. Ekipler daha sonra testlerinin sonuçlarına göre araba par-çalarını 3D olarak üretiyorlar.

3D yazıcıların kullanımı günden güne artış gösteriyor. Oldukça güncel bir örnek vermek gerekirse, Arjantin’in Dünya Kupası’nı kazanmasının ardın-dan, Messi’nin kupa ile birlikte tasarımları 3D tasarım sitelerinde paylaşıla-rak, insanların sahip oldukları 3D yazıcılar ile bu modelleri basmaları sağ-landı. Bir diğer örnek de Squid Game dizisine ait: Bu dizi popüler olduğunda, dizi ile ilgili birçok model tasarım sitelerine eklendi ve yine evlerinde 3D yazıcıları olan insanlar, bu modellere ulaşıp baskısını alabildiler.

Keza prototip aşamasında da 3D yazıcılar oldukça kolaylık sağlıyor. Özel-likle yeni piyasaya çıkacak olan ürünlerin kaplarının tasarımında, 3D yazıcılar farklı prototipleri hızlı bir şekilde basıp, kullanımı gerçek hayatta test etmeye olanak sağlıyor. 3D yazıcı teknolojisinde, ülkemizde de dünya çapında öne çıkan bir girişim bulunuyor: Fatih Kazım Duymaz ve Hüseyin Özen adlı iki başarılı genç girişimci tarafından kurulmuş olan CoPrint…

Şu anda, piyasada kullanımda olan masaüstü 3D yazıcıların büyük çoğun-luğu tek baskı ucu ve tek filament (3D yazıcıların modellemesi için kullanı-lan termoplastik hammadde) besleme mekanizmasına sahip. Kullanıcılar çok daha uygun fiyatlı olduğu için genellikle tek filament kullanımlı 3D yazıcılar ile 3D üretime başlıyor, ama kullanıcı kitlesinin çoğunluğunun ihtiyacı çoklu filament ile renkli 3D baskılar veya 2-3 tür malzemeden oluşan 3D baskılar elde etmek. CoPrint geliştirdiği 3D baskı modülü ile piyasadaki bütün 3D yazıcıların tek baskı ucu ile çok renkli ve çok malzemeli modeller üretebil-mesini sağlıyor…

2023’ün ilk yazısında da yeni yılda öne çıkacak olan teknolojileri analiz et-meyi sürdüreceğim. Herkese sağlık, mutluluk, huzur dolu, çok güzel bir yıl diliyorum...