Erken gevşemenin maliyeti

Enerji fiyatları arttı. Gıda fiyatları da arttı. Bütün dünyada artan bu fiyatlar elbette ortalama enflasyonu yukarı çekti. Bu olgu tüm ülkelerde yaşanıyor. Ama, enflasyonla açıkça mücadele ettiğini iddia eden ülkelerde bir yıl içinde enflasyon nerdeyse ikiye katlanmadı.

Bizde, genel seçimler sonrasında yaşanan olumlu havayla geçen yıl para politikası erken gevşetildi. Yıllık enflasyonun dip yaptığı noktada para politikası gevşetilmeye başlandı. İleriye doğru değil, geçmişe bakarak para politikası kararlarının verildiği görünümü verildi.

Şimdi yanlıştan dönülmeye çalışılıyor. Ama, enflasyonun yeniden eski düzeylerine gelmesi yükselişinden çok daha fazla zaman alacak. Dış şartların yardımcı olmadığı bir dönemde enflasyonla mücadelede zaman kaybettik.

AYRINTILAR

Döviz kurlarına çok hassas olan üretici fiyatları döviz kurlarının küçümsenmeyecek düzeyde düştüğü bir dönemde dahi temmuz ayında ortalama yüzde 1.25 arttı. Üretici fiyatlarından tüketici fiyatlarına olumsuz geçişin yaşanması kaçınılmaz. Yıllık bazda üretici fiyatlarındaki artış yüzde 18.4 oldu. İmalat sanayindeki artış da yaklaşık bu civarda.

Ekonomik büyüme yılın ilk yarısındaki düzeylerde devam ettiği takdirde, üretici fiyatlarından tüketici fiyatlarına olumsuz geçiş daha kolay olabilecektir. Büyümenin düştüğü diğer ülkelerde dahi bu olgu yaşanmaya başlamıştır. Türkiye’de de benzer bir gelişmeyi izlemek şaşırtıcı olmayacak.

Merkez Bankası’nın para politikasının etki alanında diye tanımladığı kalemlerden oluşan fiyat endeksi (H) temmuz ayı itibariyle yıllık yüzde 10.6 arttı. Bu endeksteki yıllık artış geçen yılın ekim ayında yüzde 6 olmuştu.

Son dönemlerde bilgi sahibi olduğumuz I endeksi bu yılın temmuz ayında yüzde 0.85 düştü. Geçen yılın aynı döneminde ne olduğu hakkında bilgimiz yok. Ama, H endeksi bu yılın temmuz ayında yüzde 0.44 düşerken, geçen yıl aynı dönemde 0.63 düşmüştü. Geçen yıl ile karşılaştırıldığında, bu yılın temmuz ayında artan endeksler bu yıl daha fazla artmış, azalan endeksler bu yıl daha az azalmışlar.

ENFLASYONUN GELECEĞİ

Para politikasının son aylarda sıkılaştırılmaya başlaması enflasyon eğilimleri üzerine mutlaka olumlu, ama sınırlı bir etki yapacaktır. Bu etkiyi sonbahar ayları ile birlikte görmeye başlayabileceğiz. Aynı dönemde, petrol fiyatlarının belli bir ölçüde geri gelmesi de ölçülen enflasyona azaltıcı yönde etki yapacak. Dolayısıyla, son aylarda gözlenen enflasyondaki bozulma sonbahar aylarında en azından durabilecek.

Bu yılın enflasyon hedefinin (yüzde 4) anlamsız bir hale gelmesi dikkatleri doğal olarak gelecek yılki enflasyon hedefine (yüzde 7.5) yoğunlaştırıyor. Bu hedefin itibarlı olup olmayacağı bu yıl sonu gerçekleşecek enflasyon ile çok yakından ilişkili. Dolayısıyla, bu dönemde enflasyona yönelik alınacak politika kararları gelecek yıl hedefinin itibarına ve gelecek yıl enflasyonun hedef civarında oluşmasına odaklanmak zorunda.

Son dönemde enflasyonda yaşanan eğilimler bu yıl sonunda yıllık enflasyonun temmuz ayında gözlenen yıllık enflasyon civarında gerçekleşeceğini gösteriyor. Yani, enflasyonda daha gidecek çok yolumuz var.