Korkularım normal mi?

Danışan: Çok gerginim. Öyle ki gerilmekten yoruldum. Ben eskiden böyle bir insan değildim, şimdi her şey korkutuyor. Sürekli etrafımı kolluyorum, kendimi tehlikede hissediyorum.
- Dr. Başak: Her şey korkutuyor dediniz, bu korkuların nelerle ilgili olduğunu biraz anlatır mısınız?
Danışan: En çok sokağa çıkmaktan korkuyorum. Çıkmak zorunda kalınca, sürekli etrafımı kolluyorum. Ufacık bir sesten zıplıyorum, kalbim çarpıyor. Başıma kötü bir şey gelecek diye korkuyorum. Evde otururken kapı birden çalınca veya dışarıdan bir ses duyarsam korkuyorum.
- Dr. Başak: Ne zamandan beri böyle hissediyorsunuz?
Danışan: 15 Temmuz’dan beri. O gece çok korktuk ailece. Ne olduğunu anlamadığımız sesler, bomba, silah, jet sesleri yüzünden sabaha kadar uyuyamadık. Zaten televizyon karşısındaydık, olan biteni anlamaya çalışıyorduk. Televizyonda gördüklerim daha da korkuttu. Günlerce gözüme uyku girmedi. Bazı geceler gizli gizli ağladım. Arkadaşlarımla konuşuyorum, onlar da çok korkmuş doğal olarak ama bakıyorum herkes hayatına devam etti, ben edemiyorum. Farkındayım, artık dışarıda tehlike yok ama bana sanki hep varmış gibi geliyor. Etrafımdakiler zorluyor, ikna etmeye çalışıyor ama ben bir türlü eski halime dönemiyorum. Normal mi hâlâ bu kadar korkmam? Hiç dışarı çıkmak istemiyorum, içimden hiçbir şey yapmak gelmiyor. Biraz önce de söylediğim gibi çok gerginim, bu durumdayken beni zorladıklarında ağlamaklı oluyorum.

TRAVMA SONRASI HERKESİN TEPKİSİ FARKLI OLABİLİR
- Dr. Başak: Haklısınız, o gece hepimiz çok korktuk. Fakat şu bir gerçek ki travmatik olayların ardından herkesin tepkisi farklı olabilir. Bu nedenle kendinizi başkaları ile karşılaştırarak tepkilerinizin normal veya anormal olduğuna karar vermeye çalışmanız doğru değil. Herhangi bir travma sonrası bazı kişiler daha yoğun tepkiler gösterebilir, hayatları ciddi bir şekilde olumsuz etkilenebilir, bazılarını ise aynı olay, aynı yoğunlukta etkilemeyebilir. Bunun doğrusu, yanlışı yok.
Danışan: Evet, ben bunu aileme anlatamıyorum işte. “Hadi artık kendini toparla” diye sürekli baskı yapmaları beni çok rahatsız ediyor.
Sanki ben isteyerek bu duruma geldim. Ben de istemez miyim herkes gibi hayatıma devam etmeyi, rahat rahat dışarılarda dolaşmayı, gülüp eğlenmeyi.
Elimde olmadığını anlatamıyorum, abarttığımı, gereksiz uzattığımı söylüyorlar.
- Dr. Başak: Onlara bu yaşadıklarınızın, travma ardından birçok kişinin yaşayabileceği gerçek bir psikolojik sıkıntı olabileceğini açıklamak için size vereceğim bilgileri kullanabilirsiniz:
Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Tanı Ölçütleri el kitabının 2014’te yayınlanan en son baskısına göre, kişi, doğrudan travmatik bir olay yaşadığında, başkalarının başına gelen olaya doğrudan tanıklık ettiğinde, bir aile yakınının ya da yakın bir arkadaşının başına travmatik olayların geldiğini öğrendiğinde, aile bireyinin ya da arkadaşının ölümü ya da ölüm olasılığı kaba güçle ya da kaza sonucu olduğunda, travmatik olayların sevimsiz ayrıntılarıyla yineleyici bir biçimde ya da aşırı düzeyde karşı kaşıya kaldığında, bu travma sonunda yaşadığı tepkilerin hayatını olumsuz etkilemeye başlamasıyla kişinin “Travma Sonrası Stres Bozukluğu” adı ile tanımlanan bir bozukluk yaşayıp yaşamadığı araştırılmalıdır.

1 AYDA DÜZELME OLMAZSA YARDIM ALMANIZ GEREKİR

Şu anda yaşadığınız gerginlik ve korkular, çoğumuzun karşı karşıya geldiği korkunç olayların ardından gösterdiğiniz doğal tepkiler olabilir. Bununla beraber, kendinizi gözlemlemeye devam edin.
Çünkü yapılan araştırmalara göre, travma ardından çoğu insan tepkileri ilk zamanlar yoğun bir şekilde yaşasa bile, zaman içinde Bu şikayetlerin sıklığı, şiddeti ve yoğunluğunda azalma görülüyor. Eğer bu yazıda sıraladığımız belirtilerin çoğunu yaşıyorsanız ve uzun bir süre geçtikten sonra (Amerikan Psikiyatri Birliğinin Tanı Ölçütleri el kitabı bu süreyi 1 ay olarak netleştiriyor) bile bu sıkıntılarda azalma olmuyorsa bu konuda yardım almanız gerekebilir.

TRAVMA SONRASI BELİRLİTER

Travma yaşayan kişilerde, travma sonrasında çeşitli psikolojik ve fizyolojik tepkiler belirebilir:
* Travma ardından, sıkıntı veren anıların istemsiz ve sürekli şekilde hatırlanması
* Travmaya neden olan olayla ilgili sıkıntı veren düşlerin görülmesi
* Kişinin olayları yeniden yaşıyormuş gibi hissetmesi
* Olayları simgeleyen ya da çağrıştıran iç ve dış uyaranlarla karşılaşınca yoğun ya da uzun süreli bir ruhsal sıkıntı yaşanması
* Olaylar hatırlandığında fizyolojik tepkilerin gösterilmesi
* Olaylarla ilişkili sıkıntı veren anılar, düşünceler ya da duygulardan kaçınma ya da uzak durma çabaları
* Olayları anımsatan insanlar, yerler, durumlardan kaçınma ya da uzak durma çabaları
* Kişinin kendisi, başkaları ya da dünya ile ilgili olarak sürekli ve abartılı olumsuz inanışlar ya da beklentiler
* Olayların nedenleri ve sonuçlarıyla ilgili kişinin kendisini ya da başkalarını suçlaması
* Korku, öfke, suçluluk, utanç gibi olumsuz duyguların sürekli olarak hissedilmesi
* Önemli etkinliklere karşı duyulan ilgide ya da katılımda belirgin azalma
* Başkalarından kopma ya da başkalarına karşı yabancılaşma duyguları
* Sürekli bir biçimde, olumlu duygular yaşayamama
* İnsanlara ya da nesnelere karşı sözel ya da sözel olmayan saldırganlıkla dışa vurulan kızgın davranışlar ve öfke patlamaları
* Her an tetikte olma
* Abartılı irkilme tepkisi
* Odaklanma güçlükleri
* Uyku bozukluğu