Türk - Macar dostluğunun 100. yılına armağan iki kitap

Yıl boyunca Türkiye’de ve Macaristan’da düzenlenen çeşitli etkinliklerle bu anlaşmanın yüzüncü yılı kutlandı. Bu etkinliklerden biri de Hacettepe Üniversitesi’nde düzenlenen Türk-Macar ilişkileri konulu toplantıydı. Bu toplantıda sunulan bildirileri kitaba dönüştüren Erkmen Yayımcılık, Türk-Macar ilişkilerinin dil, edebiyat, tarih, müzik, mimarlık alanlarındaki çok katmanlı boyutlarını ortaya koyan bir kaynağı kültürümüze kazandırdı.

Türk-Macar İlişkileri adlı kitabın sunuşunu yazan Macaristan Büyükelçisi Viktor Mátis, Macaristan ile Türkiye arasındaki ilişkinin, tarihten gelen güçlü bağlar ve kültürel yakınlık ile köklü bir geçmişe sahip olduğunu; stratejik ortaklıkla ticari, kültürel ve birçok diğer alanda bugün de devam ettiğini belirtiyor. Büyükelçi Mátis, Macarların kendi köklerini arayışı içerisinde olduğunu, birçok araştırmacının da analiz ve belgelerle Türk soylu topluluklarla Macarların yakın bağlarını ortaya koyduğunu yazıyor.

Liszt Enstitüsü Macar Kültür Merkezi Müdürü Áron Sipos da kitaptaki yazısında 2024 yılının Macar-Türk Ortak Kültür Yılı ilan edilmesinin bütün paydaşlar için büyük bir sevinç ve gurur kaynağı olduğunu, bu uzun soluklu antlaşmanın pekiştiğini ifade ediyor.

Kitapta Emre Saral, Türk-Macar yakınlaşmasının tarihsel kökenleri üzerinde ayrıntılı bir biçimde duruyor. Emine Yılmaz, Türkçe-Macarca dil ilişkilerini tarihsel boyutuyla ele alıyor. Aysun Çelik, divan şiirinde Macarlar ve ülkeleri için kullanılan adları inceliyor. Barış Yılmaz, István Fekete’nin A Koppányi Aga Testamentuma romanında Türk imgesi üzerinde duruyor. Ferenc László Fejes, Bálint Balassi’nin şiirlerinde Türk edebiyatının izlerini araştırıyor. S. Dilek Yalçın Çelik ve Barış Uzun, Solmaz Kamuran’ın Macar romanında çok kültürlülük algısına yeni tarihselci bakış açısından yaklaşıyor. Sibel Çoban, Macar müzisyenlerin Türkiye’nin müzik hayatına etkilerini ele alıyor. Gergõ Máté Kovács, Macar mimarların Ankara’daki çalışmalarını gözler önüne seriyor.

TÜRK HEYETİNİN 1877 MACARİSTAN SEYAHATİ VE ÇAYLAK MEHMET TEVFİK EFENDİ’NİN HATIRALARI

Türk-Macar Ortak Kültür Yılı dolayısıyla raflarda yerini alan ikinci kitap ise Çaylak Mehmet Tevfik Efendi’nin Yâdigâr-ı Macaristan Asr-ı Abdülhamid Han eserinin Dr. Erõdi Béla’nın 1877 yılında basılan Csok Jasa! A Török Küldöttség Látogatásának Emlékkönyve -Çok Yaşa! Türk Heyetinin Ziyareti’nden Hatıra Kitabı’ndaki bilgilerle karşılaştırmalı olarak sunulduğu yeni bir yayımıdır. II. Abdülhamid döneminde 1877 yılının nisan-mayıs aylarında Budapeşte’ye resmî görevle giden Türk heyetinde yer alan Çaylak Mehmet Tevfik Bey’in İstanbul’a döndükten sonra yolculukla ilgili anılarını yazdığı Yâdigâr-ı Macaristan Asr-ı Abdülhamid Han adlı eser İsmail Tosun Saral ve Doç. Dr. Emre Saral tarafından yayıma hazırlanmış. Çaylak Mehmet Tevfik Efendi’nin kitabının transkripsiyonunu Fahri Sezer yapmış. Çaylak Mehmet Tevfik Efendi, on beş kişiden oluşan heyetin Macar başkentinde bir hafta kaldığını, bu sürenin neredeyse uyku dışındaki her anının bir ziyaretle geçtiğini, uyku zamanından da feragat ederek günlük tuttuğunu kaydetmektedir. Peşte’de son derece görkemli ve tantanalı biçimde karşılanan Türk heyeti meclisi, sanayi, eğitim ve sanat kurumlarının da bulunduğu pek çok yeri ziyaret etmiştir. Tiyatrodan ve şehir gezilerinden çok etkilendiklerini belirten Çaylak Mehmet Tevfik, Macarların eğitim sisteminin kalitesini de vurgulamaktadır. Eserin hazırlayıcıları bu anlatıları, Macar heyetinde yer alan Dr. Erõdi Béla’nın yazdıklarıyla karşılaştırarak ayrı bir bölümde değerlendirmişlerdir. Böylece Türk heyetinin 1877 yılındaki Macaristan seyahati bütün yönleriyle ve ayrıntılı olarak ilgililerin dikkatine sunulmuş olmaktadır.

Türk-Macar Ortak Kültür Yılı kapsamında Erkmen Yayımcılık tarafından yayımlanan Türk Macar İlişkileri ile Çaylak Mehmet Tevfik Yâdigâr-ı Macaristan Asr-ı Abdülhamid Han kitapları kitapyurdu.com adresinden edinilebilir.