İstanbul’un karanlık yüzü

Hiç kuşkusuz bu çeşitlilik insan unsuru için de geçerlidir. Yerli ve yabancı yazarların yazdıklarını okuyarak Oryantalizm akımının en başarılı örnekleri aracılığıyla tarihe bir not daha düşeriz.

Ahmet Rasim’den hocam Reşat Ekrem Koçu’ya, Sermet Muhtar Alus’a kadar uzayan çizgide, İstanbul’un bir de karanlık yüzünü anlatanlar vardır. Yalılar, köşkler dünyasının ardında bir başka İstanbul’u tanımak istiyorsanız Münir Süleyman Çapanoğlu’nun ‘Esrarengiz İstanbul’ kitabını okumanızı salık vereceğim.

Hazırlayanlar:

Şaban Bıyıklı – Mehmet Berk Yaltırık

Her büyük kentin arka sokaklarında gösterişten, görkemden uzak bir hayat yaşanır.

Kimdir Münir Süleyman Çapanoğlu?

Yirminci yüzyıl Türk basınının önde gelen isimlerinden Münir Süleyman Çapanoğlu’nun (1894 – 1973) sağlığında kitap olarak yayımlanma şansı bulamayan çalışması Esrarengiz İstanbul, Sultan II. Abdülhamid döneminden (1876 – 1909) başlayarak Meşrutiyet’e ve 1920’lere uzanan yeraltı dünyasını, kabadayıları, külhanbeylerini, karanlık sokakları ve belli yerlerde de batakhaneleri, meyhaneleri ve gazinoları anlatıyor. Kabadayıların kaç çeşidi vardı? İsim isim, semt semt kabadayılar neredeydi ve vukuatları nelerdi anlatıyor. Hangi silahları nasıl kullanırlardı? Argoları, jargonları, raconları neydi? Kabadayıların siyasetle ilişkisi, mafya döneminden çok önce nasıl başlamıştı? Sadece kabadayılar mı? Hayatlarında eğlencelerin mühim bir yer tuttuğu hovardalar nasıl, nerede eğlenirlerdi? Meyhanelerin müdavimi şairler ve edipler kimlerdi?

Takdim’deki bilgiler:

“Gazete tefrikalarından kitaplaştırılan Sayılı
Fırtınalar, Eski İstanbul Kabadayıları adlı eseriyle Refi’ Cevad Ulunay (Ö.1968 ) romanlaştırarak aslında bir asır evvelki İstanbul’un sokak aralarına, kahvehane köşelerine kamera tutan bir belgesel sunmuştur bize. Yazılı kanunların ötesinde yaşayanların tarihi.”

Çapanoğlu ne yazmıştı:

“Esrarengiz İstanbul istikbalde (gelecekte) eski İstanbul’un hayatını tetkik edecekler için bir mehaz (kaynak) olursa benim için ne mutlu.”

Kitabın başında Dr. Şaban Bıyıklı’nın Münir Süleyman Çapanoğlu, Hayatı ve Eserleri yazısında onun hayatını okuyun. Hayatını yazarak kazanan birinin ekseninde o zamanların basın işçisinin durumunu sergilediği için önemlidir. Otuzdan fazla müstear ad kullanmıştır. Elimizdeki kitap Çapanoğlu Kitaplığı’nın ilk kitabıdır.

Okurlar için seçme bir liste sunuyorum:

m İstanbul Şairi Yahya Kemal – Hayatı, Hatıraları, Nükte ve Fıkraları - Onun İçin Neler Söylediler, Neler Yazdılar.

m Neyzen Tevfik: Hayatı, Eserleri, Nükteleri ve Bilinmeyen tarafları.

m Gazeteciler, yazarlar nerelere giderlerdi, nasıl yaşarlardı?

Bu kitapta yazıları, işleri dışındaki hayatlarını öğreneceksiniz.

Çapanoğlu’nun kitabı birçok açıdan önemli bir toplam.

İstanbul’un bir başka yüzü.

Özellikle yazarların, gazetecilerin okuması gereken bir kitap.

Benim gibi bir dönemine tanıklık etmiş biri için bir hatırlatma işlevi de taşıyor. Şimdi o semtler nasıl? Beyoğlu’nun toplantı yerlerini, buluşmaları okuduğunuzda bir zamanların İstanbul’unun zor yaşamını da öğreneceksiniz.

(Vakıfbank Kültür Yayınları)