Can değil ölüm yeleği

DÜNYA göçmen trajedilerine ağlarken, binlercesi hala sokaklarda deniz yoluyla Yunan adaları üzerinden üçüncü ülkelere geçmek için bekliyor. Aylan Kurdi’nin hafızalara kazınan fotoğrafı bile savaştan kaçan çoğunluğu Suriyeli göçmenleri bu yoldan geri çevirmezken kaçışın merkez noktalarından İzmir Basmane’de “Umut Yolculuğu” hazırlıklarının yine yapıldığı görüldü.
Umut yolculuğuna çıkanların sembollerinden biri haline gelen can yeleklerini de Basmane’deki dükkanlarda hala görmek mümkün. Bu can yeleklerinin fiyatları 35 ile 100 lira arasında değişiyor. Kullanılmış olanları ise 20 liraya kadar bulunabiliyor. Basmane’nin ara sokaklarında bazı kuru temizlemecilerde önceki denemelerden kalıp, temizlenmiş yelekler asılı dururken, internet kafelerin önünde bile işportaya düşmüş can yelekleri dikkat çekiyor. Kimi göçmenlerde ve dükkanlardaki suda kolay bulunmak için fosforlu, neon renklerde olması gerekirken koyu renk can yelekleri de merak uyandırıyor.
Bir giysi mağazasında konuştuğumuz can yeleği satan esnaf uçurum fiyat farkı ile ilgili şu açıklamayı yapıyor: “35 lira olanlar suda 4 saat batmadan koruyor. 100 lira olanlar ise 20 saate kadar taşıyabiliyor. Sahil güvenliğin dikkatini çekmesin diye koyu renk yelek tercih ediliyor. Biz satarken pahalı olanların daha güvenli olduğunu vurguluyoruz ama onlar ucuz olanları tercih ediyor.”

UYARILARA RAĞMEN

Bu can yeleklerinin çoğunlukla sahte olduğu belirtilip uyarılıyor. Uzmanlar merdiven altı üretilen can yeleklerinin hayat kurtarmak bir yana içindeki malzemeler nedeniyle kısa sürede küçük bir çocuğu dahi batıracak nitelikte olduğunu belirtip uyarıda bulunuyor.

35 LİRALIK YELEĞİN MALZEMESİ

Biz de 35 liralık can yeleğini inceledik. Fosforlu muşambaya gelişi güzel dikilmiş yelek adeta bir ölüm yeleğini andırıyordu. Yeleği açtığımızda içinden ince siyah plastik, dört parça köpük çıktı. Yeleği suya koyduğumuzda ise batmaya başladı, içini su aldı; ki henüz bir ağırlık taşımıyordu. Bu yeleklerin umut yolcuları için hiçbir kurtarıcı tarafı olmadığı bir daha ortaya çıkmış oldu. Göçmenlerin deniz yolculuğu için kullandıkları malzemelerden biri de şambriyel. Onların fiyatları da 20 ile 30 lira arasında değişiyor. Deniz malzemelerinin standartlara uygun olmayanlarının genelde internet üzerinden satış yapan siteler aracılığıyla Uzakdoğu ülkelerinden sipariş verildiği de öğrenilirken marka can yeleklerinin fiyatları özelliklerine göre 680 lira ile 169 lira arasında satılıyor.

KİŞİ YERİNE YELEK SAYISI AZALTILIYOR

Kaçma hazırlığında olan konuştuğumuz bir gruptaki genç erkekler ölümlerden, denizden korktuklarını söyleyerek içinde bulundukları durumu şu sözlerle özetledi: “Denizden korkuyoruz. Çoğumuz yüzme bilmiyor bu yüzden garanti olsun diye iki can yeleği birden aldık. Ama organizatörler botta ağırlık yapacak hiçbir şey istemiyor. Bota 15 kişi bineceğiz. Kişi sayımızı eşya yüzünden azaltmak istemiyorlar.”

TSE VE MALİ ŞUBEYİ DE İLGİLENDİRİRYOR

İzmir Büyükşehir Belediyesi yetkilileri Basmane ve civarında satılan can yelekleri ile ilgili Hürriyet’e şu bilgileri verdi: “Yaz başından bu yana 4 bin 500 işportada satılan can yeleğine el konuldu. Mağazalarda satılanlara zabıtanın bir işlem yapması mümkün değil. Bununla ilgili iki seçenek bulunuyor. Biri; standart bakımından TSE’nin denetim yapması, marka sahteciliği bakımından da Mali Şube’nin işlem yapması... ”

SATIŞTAN MEN VE FAALİYETİN DURDURULMASI

Toptan ve perakende satış ağında non–food (gıda dışı) satış alanları / reyonları grubu ürün kategorisinde satılan birçok ürün grubunun T.C Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Türk Standartları Enstitüsünce kabul ve ilan edilen standartlara sahip bulunması gerekmekte. Satılan ürünlerin TSE standartlarına aykırı olması ya da TSE onayı almamış olması gibi durumlarda 10 Haziran 1930 tarih ve 1524 sayılı Resmi Gazete yayınlanmış bulunan 1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkında Kanun’un 2’inci ve 6’ıncı maddesi gereği şu hukuki işlemler yapılıyor:

MADDE 2

Birinci madde mucibince hükümet tarafından tespit olunup usulü veçhile ilân edilen vasıf ve şartlara uygun olmayan mevaddın satış ve ihracı menolunabilir.
Yasanın uygulanmasını kabul ettiği ve malların genel niteliklerinin belirlenmesi ile Türk Standartları Enstitüsü görevlidir. Bu Kurum tarafından yayınlanan standartlara uygun olmayan mal satımı, başkaca bir kanun hükmünü ihlal etmemiş olsa bile bu yasa hükümleri gereğince idari para cezası verilmesine, hatta bu ürünlerin üretim ve satışının durdurulmasına daha ileri bir uygulama olarak da malların kamulaştırılmasına konu olabilecektir.

MADDE 6

m.68
Bu Kanun uyarınca ilgili Bakanlıkça alınan kararlara ve düzenlemelere aykırı hareket edenlere, tacir olup olmadıklarına bakılmaksızın, beşyüz Türk Lirasından yirmibin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir.
Ayrıca, sınai veya ticari tesiste ya da ürünlerde, bu Kanun uyarınca ilgili Bakanlıkça alınan karar ve düzenlemelere uygunluk sağlanması için zamana ihtiyaç bulunması halinde, bu eksiklikler giderilinceye kadar sınai ve ticari faaliyetin durdurulmasına karar verilebilir.
Ürünlerin, ikinci fıkra uyarınca verilen süre içerisinde alınan karar veya düzenlemelere uygun hale getirilmemesi halinde bunların mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

İNTERNETTEN SİPARİŞ PATLADI

Kaçış hazırlığında olan göçmenler için oluşan pazarda sadece can yeleği yok. Zodyak botlar, küçük bot motorları özellikle internet sitelerinde yok satıyor. Örneğin umut yolcularını görüntülemek için beklediğimiz bir sabah, Bodrum sahillerinden geriye umut yolcularından spor ayakkabılar, internetten sipariş edilmiş botların ve motorların kargo kutuları kaldığını görüyoruz. Bot ve motorlar isme Bodrum’a gönderilmiş. Botlar kişi sayısına göre 2 bin 300-4 bin lira civarı. Motorlar ise 2 bin lira. Yani motorlu bir botla kaçmanın maliyeti 5-6 bin civarı. Kişi sayısı ve kişi başı alınan para düşünüldüğünde kaçakçıların karı oldukça büyük...
Bir de küçük malzemeler var. Suya düştüğünde ıslanmasın diye paralarını sarmak için yapışkanlı naylonlar, telefonları korumak için küçük balonlar, bel çantaları, koli bantları, düdükler... Bunları da küçük tezgahlarda bulmak mümkün.
Yine yaz aylarında göçmenlerin Yunan adalarına geçmeden önce Basmane’deki mağazalarda; şort, terlik, şapka, sırt çantası gibi eşyaları almak için yoğunluk oluşturduğu da dikkat çekiyor.