Yağmanın yıldönümü

Haçlı seferlerinin dördüncüsü, bizi diğerlerinden biraz daha ilgilendiriyor; çünkü işin içine İstanbul da karışıyor.

800 yıl önce Orta Fransa’daki Lyon’dan kalkıp yollara düşen ve‘Konstantinopolis’i işgal eden Haçlılar, 13 Nisan 2004 günü şehre girmişler ve tarihe geçen bir yağmalama eylemini gerçekleştirmişler. Yağmanın ardından Bizans imparatoru tahttan indirilmiş ve yerine Latin İmparatorluğu kurulmuş. Bu imparatorluğun başına, bugün Belçika olan Flandre’ın Kontu Baudouin geçmiş.

* * *

İstanbul’u işgal eden Haçlı kuvvetleri, şehre Venedikliler tarafından deniz yoluyla taşınmış. Çünkü o sırada Venedik ile Bizans arasında yoğun bir ticari rekabet yaşanmaktaymış. Sonuçta Haçlılar, 53 yıl boyunca Konstantinopolis’te kalmışlar. Neresinden baksanız yarım yüzyıl, az bir süre değil.

İstanbul, Latin Krallığı’na dönüşünce Bizanslılar imparatorluğu İznik ve civarında sürdürmüşler. Cenevizlilerden yardım alıp ‘Konstantinopolis’i yeniden ele geçirmişler.

4’üncü Haçlı Seferi tam anlamıyla amacından sapmış. Müslümanlara karşı savaşmak üzere yola çıkanlar, Ortodoksları kılıçtan geçirmişler.

* * *

Öğrendiğime göre Fransa’nın Lyon şehri başpiskoposu, önümüzdeki günlerde İstanbul’a gelip dünya Ortodokslarının ruhani lideri Patrik II. Bartholomeos’tan özür dileyecekmiş.

Haçlı seferleri sadece din adına yapılan savaşlar mıdır, yoksa geri planında ekonomik nedenler de var mıdır? Tarihin parametrelerini din kadar ekonomi de belirler. Haçlı savaşlarının başladığı dönemlerde Avrupa’da nüfus patlaması var. Tarım alanları genişlediğinden yeni pazarlara gerek duyuluyor. O sırada Doğu’nun tüm ticaret limanları Müslümanların elinde. Anadolu’da Selçuklu tehdidi büyüyor. Haçlılar için Kudüs’ü ele geçirmek kadar ticaret yollarına egemen olmak da önemli.

4’üncü Haçlı Seferi’nin sonucunu ise gördük. Bizans Türklere karşı yardıma çağırıyor, ama Haçlılar gelip onları kovuyor.

* * *

Tarih kuşkusuz pek çok dersle dolu. Fakat sonuçta önemli olan Avrupalıların, Türklerin ve Yunanlıların kendileri farkında olmasalar da ortak bir hafızaya ve bilinçaltına sahip oluşları. 4’üncü Haçlı Seferi ve İstanbul’un bundan 800 yıl önce geçirdiği yağma, ortak hafızada İstanbul’un ‘düşüşü’ ya da Türkler tarafından ‘fethi’ kadar önemli bir katman.

Fransızların ve Belçikalıların bugün hálá İstanbul’a ve oradan yola çıkarak da Türkiye’ye ve hatta AB üyeliğimize bakışlarında 53 yıllık Latin İmparatorluğu macerasının izleri kaybolmuş olamaz.