Koşnili Böceği ve arı çalışıyor çamdan en iyi bal süzülüyor

- Marmaris’teki çam ormanlarında “bal sağımı”na bekliyoruz.

Özen Altıparmak, Balder Arı Ürünleri İle Sağlıklı Yaşam Derneği Başkanvekili İsfendiyar Üzümcü, Muğla Üniversitesi Arıcılık Programı öğretim üyesi Ali İhsan Öztürk, Balparmak Ar-Ge Direktörü Emel Damarlı, Kalite Sistem Müdürü Ufuk Alpat ve Pazarlama Direktörü Burcu Yılmaz’la Marmaris’ten Kuyucak Köyü’ne doğru yola çıktık.

Rakım yükselip, çam ağaçları sıklaştıkça dizi dizi kovanları gördük. 1050 metre rakımda “sağım” molası verdik. Altıparmak, Türkiye’nin dünyadaki yerine değindi:

- Dünyada yıllık bal üretimi 1.3 milyon ton. Çin, yılda 100 bin ton ile en büyük ihracatçı. Türkiye’de TÜİK’e göre yılda 100 bin ton bal üretiliyor. Sektörün araştırmaları üretimin 55 bin ton dolayında olduğunu gösteriyor.

Türkiye’de bal ve arı ürünleri pazarının büyüklüğünün 500 milyon dolar olduğunu vurguladı:

- Bunun 200 milyon dolarlık bölümünü ambalajlı ürünler oluşturuyor. Balparmak, dünya ambalajlı ürün pazarında 6’ncı sırada.

Ardından yakılan kozalakların dumanı yayıldı, kovanlar açıldı. Bal dolu petekler alındı. “Sağım çadırı”na geçtik. 300’e yakın kovanın sahibi ailenin kadınları peteklerin üzerini metal tarakla temizlerken Altıparmak, işlemi anlattı:

- Petek dolup, balın nemi yüzde 16’ya düşünce arılar üzerini “sır”la kaplar. Tarakla o “sır” temizleniyor.

Derken petekler makineye yerleştirildi. Dışarıdaki kolla peteklerin asılı olduğu bölüm çevrilince birkaç dakikada bal süzüldü. Boşalan petekler kovanlara dönerken, süzülen bal barkodlu kaplara konulup, Balparmak’ın Ar-Ge Merkezi’ne gönderilmek üzere hazırlandı.

Sonra 500 kovan sahibi Feriştah Hanım ve ailesine konuk olduk. Ali İhsan Öztürk ve İsfendiyar Üzümcü, çam ağaçlarının dallarındaki beyazlaşmaya dikkat çekti. Üzümcü, bir dala uzandı, beyaz dokuyu temizleyip, kabuğun altındaki minik böcekleri gösterdi:

- Bunlar “Basra-Basura” böceği.  “Çam Pamuklu Koşnili Böceği” de deniyor. Bilimsel adı “Marchalina Hellenica”. Bu böcek çam ağacının özünü emer. Emdiği özün (enzim) bir kısmı dalda kalır. Arılar hazır çam özünü alır. Kendi enzimlerini katar, kursağından çok özel çam balı çıkar.

Altıparmak araya girdi:

- Çam balı, Marmaris (Muğla), Kuşadası (Aydın) ve yakın yöresi ile Çanakkale ve Kaz Dağları’nın bazı bölgelerinde üretiliyor. Kızılçam ormanlarında 10 bin aile arıcılık yapıyor. Yılda 12-15 bin ton çam balı elde ediliyor. Çam balı, Türkiye’nin dünya markası olabilecek varlığıdır.

Altıparmak, çam balının salgı ballarının en değerlilerinden olduğunu vurgularken Feriştah Hanım boynunu büktü:

- Buradaki çamlar kesilecekmiş. Ne olur kesmesinler, ekmeğimizi elimizden almasınlar.

Ali İhsan Öztürk’e sordum:

- “Pamuklu Koşnili” orman için tehlike mi? Kesim nedeni olabilir mi?

- İlk bakışta zararlı görülebilir. Çünkü, çamın özünü emiyor. Ancak, bal üretimine katkısı nedeniyle “zararlı” sınıfından çıkarıldı. Yani, “Pamuklu Koşnili Böceği” ağaç kesim nedeni olamaz.

Kısacası, “Pamuklu Koşnili” çam balında başrolü arıyla paylaşıyor...

Hal böyleyken, Feriştah Hanım neden “çamlar kesilecek” korkusu yaşıyor?

MISIR ŞURUBUYLA ARIYI BOZMAYIN

ÖZEN Altıparmak, Türkiye’de 500 dolayında bal paketleyen şirket olduğunu, aralarından 15-20’sinin öne çıkabildiğini belirtti: - Biz bal üreticisi değil, seçici jüriyiz. Üreticiden balı alır, analiz eder, uygun olanı paketleriz.

Arıya şeker yedirilmesine değindi:

- Kışın, arıya bir miktar pancar şekeri verilebilir. Ama bazı üreticiler, arının önüne sürekli mısır şurubu koyuyor.

Sonra sordu: - Yüzlerce çiçekten polen toplamak varken, arının önününe konulan mısır şurubunun bala dönüşmesi kabul edilebilir mi? Mısır şurubu yüklemesi yapanlar arının kursağını da bozuyor.

ÇAYA BAL KONULUR MU

ÖZEN Altıparmak’a sordum:

- Yüksek ısının balı bozduğu söylenir. Çaya bal koymak doğru mudur?

- Bal, ısıyı sevmez ama  kontrollü ısının zararı yoktur. Bal için kritik sıcaklık 57 derecedir. 65 dereceye kadar çaya bal konulabilir. 74 dereceden itibaren karamelize olur.

1 GRAM BAL İÇİN 240 KİLOMETRE

ÖZEN Altıparmak, arının bal trafiğine işaret etti:

- Bir arı, 1 gram bal yapmak için 240 kilometre uçar, çicekleri 30 bin kez ziyaret eder.

ARI DA YAPSA PETEK YEMEYİN

7 yıl önce ANG Vakfı Başkanı Ali Nihat Gökyiğit ve Temarı Yönetim Kurulu Başkanı Murat Gigin’le gittiğimiz Macahel’de (Artvin Camili) şu uyarı beynime kazındı:

- Markasından emin değilseniz petek baldan uzak durun.

Balparmak Yönetim Kurulu Başkanı Özen Altıparmak, bu iddiayı ileri taşıdı:

- Petekle birlikte satılan balların yüzde 85’i sahtedir.

 Balder Arı Ürünleri İle Sağlıklı Yaşam Derneği Başkanvekili İsfendiyar Üzümcü, şu uyarıyı ekledi:

- Arı da yapmış olsa peteği yemeyin. Sonuçta bal mumudur. Vücuda yararı yoktur, her türlü kalıntıyı üzerine çeker.

KOVAN BAŞINA 17 KİLO İLE SONLARDAYIZ

ÖZEN Altıparmak, verime işaret etti:

- Kovan başına yıllık bal verimi Kanada’da 64, Avustralya’da 55, Arjantin ve Macaristan’da 40, Çin’de 33, Meksika’da 27 kilodur. Türkiye, 17 kilo ile bu ligin sonlarında.

Balparmak’ın cirosunu paylaştı:

- Bu yıl ciromuz 230 milyon liraya, ihracatımız 2.9 milyon dolara çıkacak.