Uzayda en uzun süre kalan astronotlardan Kuipers: ‘Sağlıklı olman gerek, kondisyonun iyi olmalı, Süpermen olman da beklenmiyor’

Toplam 204 günle en uzun süre uzayda kalan Avrupalı astronotlardan biri olan Hollandalı André Kuipers, NASA sergisinin açılışı ve bir dizi etkinlik için İstanbul’daydı. Buluştuk, birbirimize hemen ısındık ve sohbetimiz çok verimli oldu.

Uzayda 6 ay geçirdiniz... Dünya’dan soyutlanmak nasıldı?

Aslında tamamen izole hissetmiyorsun... Yerle sürekli bağlantı halindeyiz. Astronot bir takım oyuncusudur, yerdekilerin gözleri ve elleri oluruz. Sürekli birbirimizle ve yerdeki mühendislerle konuşuruz. Ailemizle ve bazen de kendimizle konuşuruz. Astronotlar yaptıkları işe çok motivedir, o yüzden dert etmeyiz. İkinci görevimde 5 aylığına gitmiştim. Sonra yerde bir şey oldu ve 6 hafta daha uzattılar. Hiç umursamadım. Havada süzülmek çok hoş, manzara fantastik, önünde bir şeylerin uçuşması, suyun havada durması, hepsi çok güzel. Bir yıl çok rahat kalırdım. Uzayda bir tek doğayı çok özlüyorsun, bitkiler, kuşlar; onları özlememek elde değil.

Mars’a gitmekse çok daha uzun, belki hiç dönmeyecekler...

Teknik olarak gidip dönebiliriz. Dünya’dan gitmek ağır bir iş ama Ay’dan gitmek daha kolay olacak. Gelecekte küçük bir araştırma kolonisi kurulduğunda orada uzun süre kalanlar olabilir. Aslında geçmişte eski insanların yaptığı gibi... Amerika’yı keşfedenlerin çoğu da bir daha geri dönmediler.

Yazarımız Umut Fırat Eroğlu André Kuipers’le buluşmasında sergideki NASA tulumlarından birini giydi. Sergi Ataşehir’de Metropol İstanbul AVM’nin zemin katındaki HupaLupa Expo’da devam ediyor.

‘MARS’TA İNSAN BULUNMALI’

Mars’a insan götürmek gerçekten gerekli mi? Robotlar, rover’lar yeterli değil mi?

Bazı işleri sadece insanlar yürütebiliyor. Öncelikle Mars’ta yaşam olup olmadığını öğrenmek istiyoruz. Orada daha seri çalışmalar yapabilmek için insanlar bulunmalı. Fakat bir sebep daha var. Elon Musk’ın da söylediği gibi, şayet tek bir yerde yaşayabiliyorsan güvende değilsin. Sadece belli bölgelerde yaşayan hayvanların soyu tükenebiliyor... İnsanların Dünya’nın ötesine geçmesi gerek. Dünya’nın her yeri de insana uygun değil fakat biz adapte oluyoruz. Mars’a giderek küçük adımlarla geleceğe hazırlanıyoruz.

Bütün astronotlar aynı zamanda biliminsanı mı?

Çoğu evet, aralarında test pilotları da vardır. Doktorlar, mühendisler, bilim öğretmenleri gibi pek çok disiplinden astronot olabilir.

Astronot olmanın özü nedir?

En başta takım oyuncusu olmalısın. Hem maceracı hem de sorumluluk sahibi olman gerekir. Gözü kara kimselere yer yok... Teknik veya bilimsel bir geçmişin olmalı ve çokkültürlü bir ortamda, birçok disiplinden insanla çalışmaya ilgili olmalısın. Tabii ki sağlıklı olman gerekiyor, bir atlet kadar olmasa da kondisyonun iyi olmalı. Ufak tefek operasyon geçirmiş, gözlüklü vesaire olabilirsin, Süpermen olman da beklenmiyor (gülüyor).

Siz rokette nasıl yer buldunuz?

Ben seçilirken o koltuğa 10 bin kişi talipti! Çok uzun süren sınavlardan geçiyorsun, psikolojik ve tıbbi testler, onlarca mülakat yapılıyor. Politik tercihler de oluyor, farklı ülkelerden insanları seçmeleri gerekiyor. Sonunda tüm koşullara uygun en iyiler seçiliyor. Aslında tam olarak neden seçildiğini kimse yüzde yüz bilemiyor.

Bir astronotun en derin korkusu nedir?

Hata yapmak. Öleceğinden falan değil... Eğitimin büyük bölümü problem çözmek üzerine. Fakat biliyorsun ki yaptığın her işe çok fazla zaman, enerji ve para harcanıyor. O yüzden yaptığın bir deneyin başarısız olmasını istemiyorsun. Uzay istasyonunda bir şeyleri kaybetmeyi ve hata yapmayı asla istemezsin.

Astronot olmayı hayal eden çocuklara tavsiyeleriniz neler?

Hayallerinin peşinden git! Kendine asla ‘Bu imkânsız’ deme. Birçok insan bu hatayı yapıyor. Elinden gelenin en iyisini yap. İşe yaramazsa yeniden başla veya başka bir şey yap. Ama mutlaka dene! Tabii ki sağlıklı ol, iyi beslen, iyi uyu, okulda iyi çalış. En önemlisiyse, 10 yıl sonra nerede olmak istediğini hayal et  ve neler yapabileceğini düşün.

‘BENCE UZAYDA ÇOKÇA HAYAT VAR!’

Bilge Altan (11), İris Rüya Ekşi (9) ve kardeşi Su Simya (4) benim gibi hayalleri uzaya çıkmak olan üç küçük arkadaşım. André Kuipers ile buluşmaya giderken benden en çok merak ettikleri soruları iletmemi istediler. İşte onların soruları ve Kuipers’in cevapları:

Uzayda gerçekten boyunuz uzadı mı?

Evet! Omurgamızdaki disklerin arası elastiktir. Yerçekimi olmayınca vücut ağırlığı kalkıyor ve boyun gerçekten 3-5 cm uzuyor. İlk başta sırtım için biraz garip ve rahatsız edici bir histi ama sonra alıştım. Yeryüzünde eski haline geliyorsun zaten.

Dünya’yı pencereden görmek nasıl bir his?

Çocukluğumdan beri istediğim bir şeydi ve harika bir duygu… Dünya’yı uzayın karanlığı içinde görmek fantastik. Yaşayan bir hücre gibi. Sadece 1.5 saatte etrafını dönebiliyorsun. Uzaydan bakınca Dünya’nın canlı olduğunu hissediyorsun.

Hiç “Vay be, bunu ben mi yaptım!” deyip şaşırdınız mı?

Evet! Astronotlar çok çalışırlar. Her dakika yapacak iş vardır, işine çok odaklısındır. Bazense camdan bakınca bir anda Dünya’yı görürsün, havada uçuyorsundur ve “Vay be, uzaydayım!” dersin. İşte o, fantastik bir duygu!

O kadar şiddetli ‘G Force’ hissetmek nasıldı?

Göğsüne biri oturuyormuş gibi… Ellerini kollarını bile kaldıramıyorsun. Fakat yatar pozisyonda olduğumuz için çok zor değil.

Uzay niye karanlık?

Çünkü uzayda hava yok. Güneş’ten gelen ışık atmosfere dağıldığı için Dünya’da etraf aydınlık oluyor. Hava olmayınca ışık içinde yayılamıyor. Uzay o yüzden karanlık ama içinde milyarlarca parlak yıldız var.

Bir gün uzaylılarla karşılaşır mıyız?

Uzayda çok fazla yıldız var… Tüm sahillerdeki kum tanelerinden fazla. Hepsinin de gezegenleri var. Bence uzayda çokça hayat var ama henüz keşfetmedik! Dinliyoruz, izliyoruz, ölçüyoruz… Umarım bunu okuyan çocuklardan biri, bir gün uzaylıları keşfeder ve onlardan çok şey öğreniriz!