THY 2018 maaşlarına dönmek istiyor

Tam üç aydır şirket hiçbir faturayı ödemiyor. Maaşlardan, hatta ikramiyelerden zorunlu kalanları ödemek için yaratılan formüller sistemi ayakta tutmaya yetmiyor. Her gün değişik formüller üzerinde çalışan yöneticiler, çalışanları çıkarmadan ne kadar yol alabileceklerini kestirmeye çalışıyorlar. Evet Türk Hava Yolları 30 bin personeli ve 350 uçağı ile bir dünya markası oldu. Ama koronavirüs sonrası marka değerini, borsadaki gücünü, uluslararası değerlendirmelerdeki güçlü yerini korumakta zorlanıyor. Sendika ile yaptıkları görüşmelerde de maaşlar konusunda bütün çabalara rağmen bir uzlaşma sağlanamıyor. Sağlanıncaya kadar da çalışanların tedirginlikleri süreceğe benziyor. Kimse yarın eline ne para geçecek, borçlarını nasıl ödeyecek, ya da çocuklarının okul taksitlerini ödeme konusunda içleri rahat değil. Aşağıda yazdıklarım, sızan bilgilerden oluşuyor.

1.8 MİLYAR MALİYET

Şirket yapılan hesaplamalarında pilot maaşlarında yüzde 50, diğer çalışanların maaşlarında yüzde 30 gibi bir indirim hedefliyor. Yani sonuçta şirket 2018 maaşlarına yani personel maliyetlerine dönmek istiyor. Yani maaş indirimi gündemde. 2018 yılı sonuna kadar şirket alabildiğince zincirleme zamlar yapmış. Halen şirketin yıllık 1.8 milyar dolar personel maliyeti var. Bu maliyetin yüzde 50’si yani 900 milyon doları yaklaşık 6 bin pilota, yüzde 25’i ise 12 bine yakın kabin memuruna geri kalan ise genel müdür dahil diğer personele ödeniyor. Yurtdışı personel maliyeti bu rakamın yüzde 8’ini oluşturuyor. Örneğin çok üst seviyede bir yöneticinin aldığı maaş 30 bin kişilik personel içinde 2 bin 600’üncü sırada yer alıyor. THY’de tüm çalışanlara yapılan son ek yüzde 8’lik zam bile şirkete aylık 35 milyon dolara mal oluyor. Şirkete 6 aylık maliyet 210 milyon dolar. Henüz sendika ile bir anlaşma olmadığı için şirket bu zammı ödemek zorunda.

100 BİN TL’Yİ AŞIYOR

Şirkette 2 yıllık uçuş eğitimini tamamlamış, ikinci pilotun maaşı 30 bin TL civarında. Geniş gövdeli bir uçakta kaptan pilotun maaşı, bütün gelirlerinin toplamının 12’ye bölünmesiyle 100 bin TL’yi aşıyor. Elbette bütün kaptan pilotlar bu maaşı almıyor, 70 bin TL alan da var. 2018 yılında pilotlara diğer personelden farklı olarak yaklaşık yüzde 56 zam yapılmıştı. Bu durum diğer personeli rahatsız etmesine rağmen yönetim bu kararı uygulamıştı. Pandemi döneminin vurgununa rağmen pilotlar için pazar mesaisine ve diğer yan gelirler THY’den geri isteniyor. Sendikanın istekleri içinde yer alıyor. Şirkette toplam 519 yabancı pilot var. Kaynağı bilinmeyen mesajlarla bu pilotların şirketten gönderilmesi isteniyor. Ama şirket böyle bir ayırımı yapmama konusunda kararlı görünüyor.
Uzun yıllar şirkette çalışmış deneyimli bir kabin amiri ya da daha az kullanılan adıyla Purser’ın maaşı ikramiyelerin ve diğer gelirlerin toplamının 12’ye bölünmesiyle 20 bin TL’nin üzerine çıkıyor. Şirkette müdürler de bu maaşı alıyorlar. 5 yıllık bir kabin amirinin maaşı ikramiyeler dahil ayda 13 bin 500 TL. Yeni başlamış bir kabin memurunun maaş ortalaması aylık 7 bin 650 liraya geliyor. Elbette ikramiyelerde dahil yıllık toplamın 12’de biri bu.

THY pilot maaşlarında yüzde 50, diğer personelin maaşlarında yüzde 30 indirim konusunda kararlı. Ve pandeminin sonuna kadar da kimseyi işten çıkarmamak için çaba harcayacak. İkramiyelere dönüş için THY, sendikaya 2020 sonunu işaret ediyor. Ama bir uzlaşma yok. Bir başka çalışma ise ikramiyelerin tümünün kaldırılması yönünde. Ufukta görünen durum işten çıkarmama konusunu daha şimdiden kesin bir sonuca taşınamıyor. Gelecek günler yol haritasını daha keskin çizgilere kavuşturacak.

YURTDIŞINDA YENİDEN YAPILANMA DÖNEMİ

THY’de müdür ve üstünün bütün personel içindeki sayısı 634. Öyle sanıldığı gibi yüksek değil. Ama yeni organizasyon şemasında yurtdışı için sil baştan bir yapılanmaya gidilecek. Bütün müdürler, şeflikler, istasyon şeflikleri ciddi bir değişime uğrayacak. Sayılar alabildiğine azaltılacak. Hizmetlerin çoğu uçulan ülkedeki ya da havalimanındaki handling şirketlerinden alınacak. Yani uçulan her havalimanında bir istasyon şefi yerine yabancı şirkete bu hizmet verilerek personel yükü azaltılacak. Müdürlüklerin azaltılması ya da bölge müdürlükleri gibi formüllerle sayının 5-10 müdürün yetkisinde toplanması gibi formüller henüz netlik kazanmadı. Net olan, yurtdışı operasyonları sil baştan tasarlanıyor.

HAVADA GELİRLER YERLE BİR OLDU

Kısa çalışma ile ilgili hak bir ay daha uzatıldı. THY hâlâ birçok ülkeye uçamıyor. İç hatlarda doluluklar ortalamaların altında. Yolcunun kazanılması zaman alacak. Havalimanlarındaki kontroller, sağlık ile ilgili işlemler ki haklı bir zorunluluk ama uçak yolcusunu kaçırmaya yetiyor. Yani sonuçta gelirler yerle bir. Durum hiç de iç açıcı değil. Dünyada çeşitli havayollarında iflas haberleri geliyor. Devletlerin el uzattığı dev havayolu şirketlerinde bile çalışanlar 2019 başını belki de bir daha hiç yaşayamayacak. Binlerce havacı pilotundan teknisyenine, yer personeline kadar işsiz kaldı. Birçok ülke dün açtığı kapısını bugün-yarın kapatıyor. Salgının yeniden hortladığı ülkelerde şartlar zorlaşıyor. Bazı ülkelerde bir tek uçağın uçmadığı günler yaşanıyor. Havalimanları boş, havalimanları sessiz. Ne çalışanlar ne de biz yolcular yine de karamsar olmamalıyız. Ama yarın dünden asla daha iyi olmayacak. Ayaklarımızı yorganımıza göre değil uzatmak, galiba çokça içeri çekmek zorunda kalacağız.