En çevreci yatırım

TÜRKİYE’de her yıl binlerce litre bitkisel yağ atığı kullanıldıktan sonra lavabolara dökülüyor. Oradan kanalizasyonlara, akarsu nehirlere, denizlere ya da toprağa karışıyor. Ondan sonrası tam bir çevre felaketi. Atık yağın doğada kendi kendine yok olması mümkün değil. İşte bu nedenle Avrupa başta olmak üzere pek çok gelişmiş ülke de atık yağların toplanması ve geri dönüşümü için yoğun çaba sarf ediliyor. En çok tercih edilen yöntem ise atık yağlardan biyodizel üretimi. Türkiye’de atık yağ toplayan firmalardan biri de Deha. Patronu ise daha çok emlak piyasasının yakından tanıdığı bir işadamı, Taş Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Emrullah Turanlı. Turanlı atık yağ toplamakla kalmamış Kocaeli’de atık yağlardan biyodizel üretmek için bir tesis kurmuş. Deha topladığı yağları TBE Biyodizel’e veriyor. O da biyodizele çevirip akaryakıt dağıtım şirketlerine veriyor. Turanlı 2012’den bugüne kadar Deha ve TBE’ye toplamda 110 milyon dolar yatırım yapmış.

YENİ YASAL DÜZENLEME

Bütün atıkların geri kazanılabileceğine dikkat çeken Emrullah Turanlı, “Bu işe başladığımızda yüzde 2 biyodizel katma zorunluluğu vardı. Yeterli üretim olmadığı gerekçesiyle tamamen kaldırıldı. Şimdi yeni bir yasal düzenleme yapıldı. 1 Ocak 2016 itibariyle önce binde 1 daha sonraki yıl binde 2, 2018’de ise binde 3 oranında dizele biyodizel katma zorunluluğu getirildi. Binde 2 de tarımsal biyodizel katma zorunluğu geldi” diye konuştu. Bu konuda yasal altyapı oluşturulmadığı için hiç teşvik alamadıklarını bankalardan kredi de kullanmadıklarını belirten Turanlı, “Tamamen özkaynağımızı kullandık. Yeri geldi otel yatırımı kaynağımı bile buraya çevirdim. Çok pis bir işe girdim. Normalde bize teslim edilmesi gereken atık yağları gidip topluyoruz. Pisliği tekrar ekonomiye kazandırdığımız için bu yatırım benim gönlümde yaptığım en hayırlı iş. Ama tek başımıza bizim yeterli olacağımız bir iş değil. Hem toplama hem de bu tür yatırımların sürmesi için devletin bir takım teşvikler oluşturması şart” dedi.
EPDK, Enerji, Çevre ve Tarım bakanlıklarının destekleriyle artık yasal alt yapının oluşturulduğun dikkat çeken Turanlı, “Bu desteklerin devletin diğer birimleri tarafından da sürdürülmesi gerekiyor. Çevreyi koruyalım diyorsak bu tür yatırımlar, atıkların toplanması her alanda teşvik edilmeli” dedi. Şu anda Tüpraş’tan maliyetlerinin yüksek satış fiyatlarının düşük olduğuna dikkat çeken Turanlı “Litrede 45 kuruş zarar ediyoruz. 3.085 TL/lt çıkış fiyatımız. Yüzde 16 zararla çalışıyoruz” dedi.

Bizim yağlar burada diğerleri nerede

DEHA 2012’den bu yana 30 bin ton atık yağ toplamış. Bunu 81 ilde 100 bin noktadan 200 araçlık filosu ve 300 çalışanı ile temin etmiş. 28 ildeki deposu bulunan şirket 30 bin işletmeyle de anlaşma yapmış. Aralarında Mc Donalds, Burger King, Kentucky, Sofra gibi büyük restoran zincirlerinin mutfaklarından çıkan atık yağlar Deha tarafından teslim alınıp Dilovası tesislerinde işleniyor. Ayrıca okullara ve camilere de çevre bilinci yerleştirmek için bidon koyulmuş. Turanlı, bizim bugüne kadar topladığımız yağlar burada. Diğer firmaların topladığı yağlar nerede. Yağlar sertifika ile toplanıyor. Kimin ne topladığı belli. Bu yağların nereye gittiği iyi araştırılsın. 10 numara yağ felaketinin kaynağını bulunabilir” diye konuştu.

Vali yatırımı engelliyor

EMRULLAH Turanlı yatırım sırasında birçok engel ile karşılaştıklarını da belirterek, “Örneğin bu tesisin devamı olarak sanayi atıklarından biyodizel üretmek için yine 100 milyon doların üzerinde yatırım planladık. Bir senedir Kocaeli valisinin önünde bekliyor. Niye bekliyor? Hiç bir açıklaması yok. ÇED raporu vs. tüm hazırlığımız olduğu halde vali anlamsız bir biçimde bekletiyor. Bu tür tesisler çevre, ekonomi için çok önemli. Ancak hepsinden önemlisi istihdam için genç kimya mühendislerine iş için önemli. Bu tür frenlerden vazgeçilmesi şart. Ben 6 bin insanın çalışacağı, atıkların toprağa değil ekonomiye kazandırılacağı bir iş için yatırım yapıyorum. Ama yeterli desteği bir türlü göremiyorum” dedi.

Artık sanayici olarak da anılacağız

TBE bitkisel yağlardan yıllık 80 bin ton biyodizel üretiyor. Sanayi atıkları tesisi de devreye girdiğinde işletmenin yıllık biyodizel üretme kapasitesi 145 bin tona ulaşacak. Turanlı inşaattan kopmayacağını ancak bundan sonra sanayici kimliği ile de anılmaya çalışacağını söyledi. Ağırlıklı olarak enerji, havalimanı işletmeciliği ve turizm yatırımları yapacaklarını belirten Turanlı bu alanlarda pek çok projeleri olduğunu söylüyor.