Biyolojik yaşınızı siz belirleyin

Bilelim ki herkes eşit hızda ve dozda yaşlanmıyor. Hayat bazı beden ve ruhları daha hızlı ya da daha yavaş yıpratabiliyor ya da güçlü kılıyor. Bu nedenle de aynı yaşta olan iki kişinin hatta iki tek yumurta ikizi kardeşin bile sağlık durumları dolayısıyla biyolojik yaşları ve güçleri farklı olabiliyor. Unutmayalım ki önemli olan kronolojik yaş değil, sağlık durumumuzu da yansıtan gerçek yaşımız yani biyolojik yaşımızdır. Biyolojik yaşı belirleyen temel faktör de hücresel yaşlanma ve yıpranmanın derecesi ve hızıdır. Kronolojik yaşa gelince... KRONOLOJİK YAŞ SADECE BİR SAYIDIR. Sağlık durumumuzu göstermez; yalnızca doğum tarihimizden bugüne kadar geçen zamanı ölçer.

Kronolojik yaş ile biyolojik yaş arasında önemli bir fark daha var. Kronolojik yaşı yalnızca mahkeme kararıyla (!) değiştirebiliriz ama biyolojik yaşı kendimiz de değiştirebilir, büyütür ya da küçültebiliriz.

İYİ BİLGİ 1

ÖNEMLİ OLAN BİYOLOJİK YAŞTIR

Biyolojik yaş sağlık durumumuzun net, açık ve gerçek göstergesidir. Hücre, doku ve organlarımızın -dolayısıyla hangi yaşta olursak olalım- “vücudumuzun hücresel ve metabolik işlevlerinde ne kadar hasar olduğunu” gösterir. Biyolojik yaşın esas belirleyicileri de “hipertansiyon, kalp damar hastalığı, Alzheimer, şeker hastalığı, Parkinson, romatizmal hastalıklar, obezite, kanserler ve benzeri kronik hastalıklar” diğer tanımlarıyla YAŞA BAĞLI HASTALIKLARDIR. Biyolojik yaş bize aynı zamanda vücudumuzun doğru mu yanlış mı, hızlı mı yavaş mı yaşlandığı hakkında da bilgi verir. Biyolojik yaşımız kronolojik yaşımızdan küçükse bu bilgi vücudumuzun daha yavaş yaşlandığı, bedenimizin daha az yıprandığı, sağlığımızın daha güçlü olduğunun da işaretidir. Peki, biyolojik yaşımızı ölçebilir miyiz? Evet, ölçebiliriz.

İYİ BİLGİ 2

BİYOLOJİK YAŞ NASIL ÖLÇÜLÜR

Pazartesi günkü yazıma ilk eleştiri Hürriyet yazarı Sedat Ergin’den geldi. İtiraf edeyim sevgili Sedat sağlık yazıları yazmaya beni yönlendiren ve yazdığım her yazıyı dikkatle okuyup olumlu ya da olumsuz eleştirilerini sabahın ilk saatinde bana ileten önemli bir sağlık eleştirmenidir. Pazartesi sabahı neredeyse daha güneş bile doğmadan telefonum çaldı, arayan Sedat Ergin’di. Eleştirisi özetle tek cümleden ibaretti: “Hocam biyolojik yaşın ne olduğunu anladık da onu ölçmenin bir yolu yok mu? Onu yazmayı unutmuşsun!”

Evet, bu yazının ve bir sonraki yazımın mimarının biraz da Sedat Ergin olduğunu itiraf edeyim.

Biyolojik yaşı ölçmek için elimizde iki yol/yöntem var: EV YAPIMI bazı kolay ve basit yöntemler ya da LABORATUVAR YAPIMI bazı biyolojik testler. Biyolojik testleri (DNA metilasyonu, telomer ölçümleri...) bir sonraki yazımda özetlemeye çalışacağım. İsterseniz gelin bugün biyolojik yaş belirlemede kullanabileceğimiz bazı ev yapımı testleri hatırlatalım. Hazırsanız buyurun...

TEST 1

DENGE TESTİ

Bu test, denge kabiliyetinizi esas alarak biyolojik yaşınızı tahmin etmeye çalışır. Sağ ayağınızı 45 derece eğik tutarak, sol ayağınızın üzerinde durun, ellerinizi kalçalarınızın üzerine koyup gözlerinizi kapatın. Uygulamada dengenizi kaybedip sağ ayağınızı yere koymadan ayakta ne kadar kalabileceğinizi ölçmeniz yeterli. Eğer;

- 70 saniyeden fazla tutabiliyorsanız 20’li yaşlarda,

- 60-69 saniyelerdeyseniz 30’lu,

- 50- 59 saniyelerdeyseniz 40’lı,

- 40- 49 saniye aralığındaysanız 50’li,

- 30-39 saniye aralığındaysanız 60’lı,

- 20-29 saniye aralığındaysanız 70’li,

- 19 saniye ve altındaysanız 80’li yaşlardasınız.

TEST 2

REFLEKS TESTİ

Reflekslere tepki verme hızınızın yaş ilerledikçe azaldığı biliniyor. Ani değişikliklere tepki verme hızının ölçümü bu nedenle önemli. Test için yazı yazarken kullandığınız elinizi açın ve bir arkadaşınızın elinizin üzerinde 45 santimetrede bir cetveli tutmasını isteyin. Arkadaşınız cetveli bıraktığında yakalayın. Cetveli yakalama mesafeniz tepki hızınızı ölçmede önemli bir göstergedir. Eğer cetveli yakaladığınız yer;

- 14 cm’den kısa ise 20’li,

- 15-24 cm aralığındaysa 30’lu,

- 25-29 cm aralığındaysa 40’lı,

- 30-35 cm aralığındaysa 50’li,

- 40 ve üzerindeyse 60’lı yaşlarda olduğunuzu düşünebilirsiniz.

TEST 3

CİLT TESTİ

Yaşlanan cilt, kolajen ve elasten kaybına uğrar. Neticede elastikiyetini önemli ölçüde kaybeder. Elastikiyet kaybının ölçümü de vücut yaşı hakkında az çok bilgi sahibi olmayı sağlar. Test için elinizin üstündeki deriyi çimdikler gibi tutun ve 1 dakika kadar bu şekilde tutmaya devam edin. Bıraktığınızda derinizin tekrar düz hale gelmesinin ne kadar zaman aldığını belirleyin. Eğer;

- 1-2 saniye sürüyorsa 30’lu,

- 3-4 saniye sürüyorsa 40’lı,

- 5-10 saniye sürüyorsa 50’li,

- 10-30 saniye sürüyorsa 60’lı,

- 30-45 saniye sürüyorsa 70’li,

- 45 saniyeyi geçiyorsa 80’li yaşlarda olduğunuzu düşünebilirsiniz.

TEST 4

ZİHİNSEL HIZ TESTİ

Bu test daha ziyade zihinsel zindeliği ölçmeye yarayan, bir başka deyişle bellek/hesaplama gücünü ortaya koyan bir açıklamadır. Test için 100’den geriye doğru sıfıra kadar 7’şer 7’şer saymanız yeterli. Sayım için geçen süre zihinsel zindeliğinizin güvenilir bir göstergesi. Sayım süresi eğer;

- 25 saniyeden uzunsa 60 yaş ve üzeri,

- 20-25 saniye aralığındaysa 40-60 yaş aralığı,

- 20 saniye altındaysa 40 yaş altında olduğunuzu düşünebilirsiniz.