Niye veto ettiler

Aslında Rusya ve Çin, Suriye ile ilgili ilk vetoyu geçen Ekim ayında vererek Güvenlik Konseyi’nin Beşar Esad Yönetimi’ni kınamasını engellemişlerdi.
Bu kez ise silahlı muhaliflere hiç değinmeden tek taraflı olarak Esad Yönetimi’ni suçladığı gerekçesiyle veto kartına başvurdular.

VETO. Çarşambanın gelişi perşembeden belliydi. Katar’ın dönem başkanı olduğu Arap Birliği, Suriye’de şiddetin sona ermesi için geliştirdiği planı BM Güvenlik Konseyi’ne kabul ettirmeye çalıştı.
Rusya iki nedenle karşı çıktı. Birincisi Esad’ı görevini bir yardımcısına devretmeye çağıran metinde ileride askeri müdahaleye izin verecek bir açık görmesiydi. Libya’da Kaddafi Yönetimi’ne karşı askeri operasyona izin veren Rusya, kendince burada aynı hataya düşmek istemedi. İkincisi Arap Birliği’nin Konsey’e Suriye planını dayatmasına sıcak bakmadı.

TARTUS. Rus vetosunun arkasındaki anahtar kelime aslında. Suriye’nin Akdeniz’deki ikinci büyük liman kenti olan Tartus, 1971 yılından bu yana Rusya’ya sıcak denizlere inme hayalini gerçekleştirme fırsatı sunuyor. Moskova Yönetimi, 2012 itibariyle burayı tam fonksiyonel bir Rus deniz üssüne dönüştürmeyi planlıyor.
Ayrıca Rusya ile Suriye arasındaki silah satışları tüm yaptırımlara rağmen devam edeceğe benziyor. 2010 yılında Şam’a 700 milyon dolarlık silah satan Rusya, bu işbirliğini sürdürme niyetinde. Yine Rusya’nın Suriye’nin enerji ve turizm sektörüne yaptığı yaklaşık 20 milyar dolarlık yatırımları söz konusu. Rusya işte tüm bu nedenlerden ötürü Ortadoğu’da kalan son kalesini de Batı’ya terk etmek istemiyor.

ÇİN. Rusya gibi Pekin Yönetimi de Suriye’nin önemli ticari ve siyasi ortakları arasında. Uluslararası platformlarda
Pekin’e yönelik Tayvan, Sincan, Tibet ve insan hakları ihlâlleri gibi suçlamalar olduğunda Suriye, Çin’e destek veriyor. Suriye aleyhine bir durum olduğunda ise Pekin devreye giriyor. Çünkü Suriye, Çin için de Akdeniz’e açılan bir kapı vazifesi görüyor. Çin, Suriye’nin en çok ithalat yaptığı ülke, ortak sanayileşme ve enerji projeleri mevcut.

ABD. Tıpkı Türkiye ve birçok Batılı ülke gibi Esad Yönetimi’nin ömrünü doldurduğu görüşünde. Irak’tan çekilen, Afganistan’dan çekilme planı yapan, yeni askeri stratejisinde Pasifik bölgesine ağırlık verecek olan Obama Yönetimi, Suriye’de askeri seçeneği baştan reddediyor.
Suriye’nin arkasında İran ve bazı Arap ülkeleri olduğu sürece Beşar Esad rejiminin daha ne kadar dayanacağı belli değil.
Öte yandan Esad’ın gitmesi durumunda oluşacak iktidar boşluğunun Sünni-Nusayri tansiyonu yaşayan ülkede nasıl bir dalgalanma yaratacağı da kestirilemiyor. Bu nedenle dünyaca tanıdık biri, mesela Esad’ın yardımcılarından 74 yaşındaki Faruk El Şara liderliğinde bir geçiş yönetimi olması formülü geliştiriliyor.

Esad’ın keşkeleri

BATI. Suriye’de kanı durduracak siyaset belirlemede zorlanırken Esad Yönetimi, Rusya ve Çin’den aldığı destekten çok memnun. Nitekim Çevre Bakanlığı, Halep’e Çin dostluk ormanı, Şam yakınlarına da Rusya dostluk ormanı kuruyor. Öte yanda insanlar can verirken her dostluk için 1200 selvi ve çam fidanı dikiliyor.
Ağaçlandırmaya karşı değilim, ancak Beşar Esad, keşke daha ilk kıpırdanmalar başladığında ülkedeki şiddeti sona erdirecek uzlaşmacı politikalar üretebilseydi. Keşke ülkesinin Sünni ve Şii İslam’ın çatışma noktası haline gelmesine fırsat vermese, arabuluculuk girişimlerini kabul etse, keşke 7 bin kişi ölmeseydi. Ama belli ki, artık çok geç.