Koronadan önce koronadan sonra

Filmlerde gördüğümüz, ‘olmaz’ dediğimiz birçok şey oluyor. Mikroskopik bir yapı tüm dünyayı rehin alıyor. Dünkü hesaplamalara göre dünya çapında 500 milyon kişi evlerine kapanmış durumda. Okullar kapatılıyor. AVM’ler kepenk indiriyor. Sağlık görevlileri, canla başla virüsün pençesine düşenleri kurtarmaya çalışıyor.

CİDDİYE ALINMADI

Koronavirüs ilk Vuhan’da ortaya çıktığında ne Çinliler, ne de dünya pek ciddiye aldı. Çinlilerin salgını başta gizlemeye çalıştığı söylense de tablonun giderek vahimleşmesi saklanacak bir taraf bırakmadı.

Aslında işin ciddiyeti Çinliler, apar topar sahra hastaneleri yapmaya başladığında kendini belli etmeye başlamıştı. Sonra yol üstünde nefessiz kalıp düşen insanların görüntüleri. Akabinde kademeli olarak milyonlarca insanın zorunlu olarak evlerine kapanmaları. Ve Batı’nın düştüğü yanılgı. Belli ki, COVID-19’un da 2003 yılındaki SARS salgını gibi Asya’da sınırlı kalacağı sanıldı.

TERS KÖŞEYE YATIRDI

Ancak koronavirüs Batı’yı tabiri caizse ters köşeye yatırdı. SARS’tan deneyimli olan Asya ülkeleri Çin’den yayılmaya başlayan vakaları kontrol altına almak için tedbirlerini arttırırken salgının Avrupa’daki merkez üssü, her memleketten insanın gelip geçtiği İtalya’nın turistik Bergamo kenti oldu.

Virüsü nereden aldığı hâlâ bilinmeyen 38 yaşındaki bir İtalyan hastadan salgın hızla dallanıp budaklandı. Dün İtalya’da 475 ölümle birlikte can kaybı 3 bine yükseldi. Öyle ki, cenazeleri kaldırmak için ordudan yardım talep ediliyor. Ayrıca hastaları tedavi etmeye çalışan 2600’den fazla sağlık görevlisinin de hastalığı kaptığı anlaşıldı.

HERKES AYNI GEMİDE

Koronavirüs hali hazırda sayısız bilinmeyenli bir denklem gibi. Başta daha çok 65 yaş üstünü etkilediğine dair söylenenleri İtalya ve ABD’den gelen veriler desteklemiyor. ABD’de virüs kapıp hastanede tedavi ihtiyacı duyanların yüzde 40’ının ölüm oranı yaşlılara göre az olsa da 20-54 yaş aralığından geldiği belirtiliyor.

Önceki hastalık tabloları, bağışıklık sistemi, cinsiyet gibi faktörler hastalığın gidişatını etkilese de COVID-19; yoksul, zengin, genç, yaşlı, ırk, din ayırmıyor. Herkes aynı gemide. Bu nedenle önerilen tedbirlere riayet etmek büyük önem taşıyor. Keza toplumun panikletilmeden bilinçlendirilmesi de öyle.

YENİ DÜNYA DÜZENİ

Salgının ne kadar süreceğine dair kesin bir öngörüde de bulunulamıyor şimdilik. Haftalar, aylar, belki daha fazlası. Ama salgın yeni bir milat olarak tarihe geçmeye aday. Koronadan önce, koronadan sonra.

Ve salgın sona erdiğinde dünya yeni bir düzene uyanacaktır. Hangi ülkelerin nüfuzu artacak, hangi ülkelerin etkisi azalacak? Avrupa Birliği ortaklığını koruyabilecek mi?

Çin salgını kontrol altına alıp bir de diğer ülkelere yardım eli uzatırsa bu krizden daha da mı güçlenerek çıkar? Virüs ABD’de Trump yönetimini bitirir mi?

Aşıyı ilk bulan ya da tedavi geliştiren ülke diğerlerinin bir adım önüne geçer mi? İş hayatında insanın yerini robotlar mı alır? Küresel köy dağılıp herkes kendi köyüne mi çekilir?

AMA ÖNCE İNSAN

Belki tüm bu soruları salgın sürerken sormak abesle iştigal etmek gibi gelebilir. Fakat korona sonrası dönem de gelecektir. Şu an en büyük önceliğimiz korona dönemi ve sonrasında güçlü kalabilmek için nüfusun, beyin ve iş gücünün sağlığını en iyi şekilde korumak için her türlü önlemi almak ve uygulamaktır. Vatandaşlar olarak bizlerin de yetkililerin, uzmanların uyarılarını önemsememiz gerekiyor. İlk günden beri salgını takip eden biri olarak ‘Koronanın şakası yok’ diyorum. Lütfen uyarıları dikkate alalım.