Arakan’a umut mu?

Yeni ABD başkanları, ocak ayındaki yemin töreninin ardından istisnalar hariç genelde ilk ziyaretlerini müttefik ülke Kanada’ya yapar. 6 Kasım’da yeniden başkan seçilen Obama’nın yeni dönemde ilk ziyaretini nereye yapacağı merak konusuydu.
Başkan Obama, 17-20 Kasım tarihlerinde Myanmar (Burma, Birmanya) ve Tayland’a gidecek, Kamboçya’daki Asya zirvelerine katılacak.

*

ROTA PASİFİK: ABD Yönetimi’nin bu tercihi ne anlama geliyor? Aslında ABD Yönetimi, bir süredir özellikle Çin’e karşılık Asya-Pasifik bölgesinde ağırlığını arttıracağına dair sinyaller yolluyordu. ABD lideri şimdi bizzat dümeni Pasifik’e kırıp koordinat olarak Myanmar’ı veriyor.
Bu ziyaret, Washington’ın 2009 yılından bu yana uyguladığı reforma teşvik programının bir devamı. Çünkü Obama göreve geldiğinden bu yana Myanmar’daki demokratikleşme süreciyle eşgüdümlü olarak ABD’nin ve AB’nin yaptırımları hafifletildi. Son olarak yaz aylarında Obama Yönetimi, Amerikan şirketlerinin bu ülkede enerji yatırımı yapabilmesinin önünü açtı.

*

İLK KREDİ KARTLARI: Coca Cola, PepsiCo, General Electrics gibi şirketler, yıllarca kapalı kutu olan bu ülkede iş yapma niyetlerini çoktan beyan ettiler. Nitekim yerel bankalarla işbirliği anlaşması yapan Mastercard şirketi, bu hafta, bu ülkede ilk kredi kartlarını dağıtıyor. 54.5 milyon nüfusu ve 27 yaş ortalamasıyla genç ve bakir bir pazar Myanmar.
Ucuz işgücüyle Japonya, Güney Kore gibi bölge ülkeleri için bir fırsatlar ülkesi. Yabancı şirketler, cunta elitlerinin kontrolündeki telekomünikasyon, enerji, madencilik gibi alanlarda pay kapmak için bir biriyle yarışıyor.
İnsan hakları ihlâlleri nedeniyle dünyanın tecrit ettiği dönemlerde Çin, Myanmar ile işbirliğini sürdürmüş. Şimdi Çin, Bengal Körfezi’nden doğalgaz ve petrolü kendi güney eyaletlerine taşıyacak bir boru hattı projesini üstlenmiş durumda. Petrol boru hattının bir ucunda yıllardan bu yana çoğunluktaki Budistlerin elinde zulüm gören Rohingya Müslümanlarının yaşadığı Arakan eyaleti bulunuyor.

*

GEZİNİN MEALİ: Başkan Obama, Myanmar gezisiyle Amerikan şirketlerine ‘Bu ülkede yatırım yapabilirsiniz’ güvencesi verecek, aynı zamanda Çin, Hindistan, Rusya ve Japonya gibi ülkelere “Biz de buradayız” diyecek.
Obama, Myanmarlı muadili Thein Sein ve yıllar süren ev hapsinden sonra serbest kalan Nobelli muhalif Aung San Suu Kyi ile görüşüp reform sürecine destek verecek. Ancak sivil toplum örgütleri, demokratikleşme tamamlanmadan, siyasi tutuklular salınmadan, etnik kavgalar sona ermeden Obama’nın Myanmar’a gitmesini ‘acele edilmiş bir ziyaret’ olarak yorumluyor. Şüphesiz ABD Yönetimi, dün de 6.6 büyüklükte depremin vurduğu bu ülkede devam eden insan hakları ihlalleriyle ilgili kaygıları dillendirecektir.
Ancak Amerikan şirketleri, Myanmar pazarından pay kapmak için yanıp tutuşurken Obama’nın Arakan Müslümanları için ikna edici bir baskı yapacağını umut etmek sanırım ileri bir beklenti olur.