×
Bunların önemli bir bölümünün aradığınızla uzaktan yakından alâkası yoktur.
Ama bu başlıklar sizin dev kentin parmak izine ulaşmanızı sağlar, kimlik tespiti kolaylaşır.
“Şanghay Beşlisi, Şanghay İşbirliği Örgütü, Şanghay Birliği, Şanghay Paktı, Şanghay Kulesi, Şanghay Sipg, Şanghay Takibi, Şanghay Altılısı, Şanghay Akvaryumu, Şanghay Borsası, Şanghay Ekspresi, Şanghay Otomobil Fuarı, Şanghay Halk Komünü, Şanghay Jiao Tong Üniversitesi, Şanghay Liman, Şanghay Maglev Treni, Şanghay Müzesi, Şanghay Metrosu, Şanghay Pu Dong Havalimanı, Şanghay Şövalyeleri, Şanghay Eğitim Sistemi” bunlardan bazıları...
Ve bir de “Şanghay Filarmoni Orkestrası” var elbet!
Aynı aramayı “İzmir” için yaptığınızda da kural ve sonuç değişmez.
Saatli Maarif Takvimi’nin sorularına benzedi.
“Bugün ne pişirelim ?” gibi oldu.
Olsun; lâfı oraya getireceğim zaten.
Yapraklarını, dedemden izin alarak kopartabilirdim.
Alınması, asılması, okunması, (hattâ bazı sayfaların) saklanması ayrı bir ritüeldi.
“Bugün doğanlara isimler”, eski zamanlarda bile hep eskiydi sanki.
“Erkek: Behlül, Kız: Betül, Erkek: Nâbi, Kız: Teşrife” gibi.
“Müzikal sezgisinin derinliği ve sahne karizması”nın altını çizdikten sonra,
farklı dillerin sözlüklerinden seçilmiş sıfatlar yarışıyormuş birbiriyle;
“...Büyüleyici, göz kamaştırıcı, özgün, benzersiz, çarpıcı...”
Eleştirmenler ve dinleyicilerin hayranlığı,
sadece “gücünün doruğunda olduğu için” değil,
“zirvede olduğu halde, yükselişine hız kesmeden devam etmesi”
Chopin’in kapıları tuttuğu “Gülsin Onay” resitali ile başlayan,
ardından “Jazz Orchestra of The Concertgebouw Amsterdam”ı ağırlayan,
ve sonra,“De Sangre Y Raza Flamenco Company”den “Carmen By Merimee” koreografisini izlediğimiz “Festival”, kaldığı yerden devam ediyor.
Uluslararası İzmir Festivali,
İKSEV’in evsahipliğinde;
Kentin tarihi dokusu içinde yer aldığı halde,
“gözden kaçmış, unutulmuş, ihmal edilmiş, farkına varılmamış” mekânları,
“konser vitrini”
“...Vahşi, ateşli bir çingene, toplumun zincirleri olmadan yaşamak için doğmuş; José'nin hikâyesini ve Carmen’in aşkıyla mücadelesini tutkulu dans ve otantik oyunculuk kullanımıyla hayata geçireceğiz. Mérimée bizi cigarrera ile tanıştırıyor; 19. yüzyıl İspanya’sının ataerkil toplumuna ‘bağlı’ bir kadın. O ki, etnik kökenleri tarafından belirlenen gelenek ve göreneklere bakmaksızın, kaderini ve toplumsal konumunu reddeden bir şekilde savaşan, yaşayan ve davranan bir çingene. Geleneklere boyun eğmek yerine, kim olmak istediğine karar verdiği bir hayat yaratır. Fransız romanına dayanan bu bale, Bizet’nin opera versiyonunda gösterilen femme-fatale klişesini sökerek, Carmen'i çevreleyen stigmayı yok etmeyi amaçlıyor. Bunun yerine, Carmen'i, kendisini çevreleyen uyumluluk ve klişelerden yararlanan, zamanının ilerisinde olan, mücadele eden, bağımsız bir kadın olarak göstereceğiz. O, özgürlüğünü ve kendi yaşam biçimini bırakmak yerine ölmeyi seçer...”
Zaten bu satırlar da, bahsettiğim kitaptan değil, program kitapçığından alınma... Yani, 3 Mart 1875’te Paris’te ilk oynanışı ve 1948’te, Ankara’da, Devlet Operası’na ilk temsilinden üstünden yıllar, köprülerin altından da çok sular geçmiş. Yukarıdaki “yeniden bakış”, geçen hafta 33. Uluslararası İzmir Festivali’nde, Juan Manuel PRIETO koreografisi ve DE SANGRE Y RAZA FLAMENCO COMPANY yorumuyla izlediğimiz, Carmen’e (by MÉRIMÉE) ait.
İspanyol dansını tüm stilleriyle sunmak ve dünyaya tanıtmak amacıyla, koreograf Juan Manuel Prieto ve ışık tasarımcısı Carlos Fajardo, tarafından kurulan topluluk, (İspanyol Folklor Flamenco Şirketi) ilk dansları olan “Raigambre” ve ikinci gösterileri “Flamenco Journey veya ARAT, de Fellah-mangú a Flamenco”dan sonra, prömiyerini gerçekleştirdikleri üçüncü ve yeni şovlarını, Festival için, AASSM sahnesine taşıdılar.
Seyirci, bu “paralel evren”i görür mü, duyar mı, bilir mi, hiç değilse tahmin, ya da hisseder mi acaba ? Bilinmez... Bazen, önü ve arkası karışıverir birbirine; İş tahminden çıkıp da, gündem “paylaşım”a dönünce... İşte o zaman, bu anların da “tadını çıkartmak” lâzımdır. Sanat, “tuhaf taraflarıyla” da, güzel ve ayrıcalıklıdır, üstünde düşünülmeli ve yorumlanmalıdır çünkü...
Cumartesi gecesi, “33. kez kapılarını açan Uluslararası İzmir Festivali”nin de bu bakımdan, emsallerinden aşağı kalır yeri yoktur. Neler görmedi ki bu Festival ? Celsus’ta, “fotoğraf dergilerine -özel sayı olmuş- kediler” ağırladı sahnesinde; “Maestro’nun ayağının dibinde konser dinleyen köpekler...” Son mezürde, Piyanistin eline düşen lâmba... Konser bitince, taburesini yerine koyan zarif piyanist. Konser erteleten yağmurlar, elektrik kesintileri... Acapella ile düet yapan yatsı ezanı; Zamfir’e eşlik eden traktör homurtuları, koyun sürüsü çanları. Konseri izlemek için, Efes’in üstünde turlayan meraklı uçak... Bunlar benim , “ilk anda” hatırladıklarım. Festivali “kara kutusu”nda (?!), daha neler vardır kim bilir ? Sadece Elton John anıları, anlatmakla bitmiyor.
Nefesler tutulmuştu; “Chopin Akşamı”nda... Gülsin Hanım, ilk bölümün üçüncü eserinden sonra yerinden kalktı, seyirciyi selamladı ve “2 numaralı (op.38) fa majör Ballad”dan, “Mi bemol majör (op.9) 2 numaralı Noktürn”e geçmeden önceden, “anlık” bir hava değişikliği için, sahneden kulise açılan kapıya yöneldi... Önce bir kanadını yokladı; açılmadı... Sonra diğer kanadı denedi. Kilitliydi kapı... Yüzünde her zaman parlayan tebessümünden hiçbir şey kaybetmeden geri döndü; ellerini iki yana açarak, olan biteni merakla izleyen seyirciye, beden diliyle, “ne yapalım ? Kısmet değilmiş” mesajını verdi ve alkışlar arasında, tekrar piyanonun başına oturdu.
Şimdi siz zannediyorsunuz ki, “işgüzarın biri” kilitledi kapıyı. Ya da güvenlik sebebiyle bilerek kapatılmıştı. Veya, Gülsin Hanım, kapının yabancısı olduğu için, fazla zorlamadı; o yüzden açamadı kapıyı... Hayıııır !
Biliyorum; biraz gergin, hattâ belki biraz da kırgınsınız.
Hayretle karışık bir pişmanlık üst tonlarda
ve altında daha pis şeylerin kokusu...
Belki...Biraz aldatılmış gibi hissediyor da olabilirsiniz kendinizi...
Böyle durumlar tarifleyen, bir deyim var; güzel Türkçemizde...
TDK, “...birinden, bir şeyden ‘sıdkı sıyrılmak’ itirafı için,
Daha kapıda, “içten ve güçlü bir el sıkış” karşıladı bizi. O “el”in sahibi Genel Müdür Canan Harmancı, açılış konuşmasında ise; “sakin ve özgüven dolu” bir ses olarak karşımızdaydı. Her türlü anlamsız seremoniden arındırılmış, (Ata’ya gösterilmesi gereken saygıyı) “sanata, sanatçıya ve sanatsevere saygı üstüne kurgulayarak sembolize eden” gece, kimse kimseyi yormadan; bir anda Fazıl Say’ın sahneye daveti ile başladı.
Kendisinin, “sıcak atmosferler”de pek severek yaptığı üzere; çalacağı eserleri önce “sözlendiren”, sonra “seslendiren” Say, perdeyi, mizahi ve minimalist bestelerin ustası Erik Satie'yi, “yeniden keşfettiğini” fısıldayarak açtı.
Ardından, yaklaşık 1 yıl kadar önce, besteleri sosyal medya hesabında, ilk kez duyurduğunda; "Son 12 gün hummalı bir çalışma içindeydim, kimi zaman sabah 5’de başladım yazmaya... Şehirde herkes uyuyorken müthiş bir sessizlik var. Bazen, öğleden sonraları evin yakınlarında bir cafede oturup saatlerce doğaçlamalarımı temize çektim. 12 gün içinde (20 dakikalık) 7 bölümlü İzmir Süiti (piyano için opus 79) ve 18 dakikalık 2 Piyano Sonatı çıktı. Bence bu yeni çocuklar iyi eserler oldular...” dediği, bu yeni çocuklardan, “İzmir Süit”i ile buluşturdu seyircileri. 7 bölümün ruh ve karakterini, tek tek anlattı.
Birinci bölümde