Yeşil Altın “fıstığın” verimliliğini artırmak neden önemli?

Türkiye, İran ve Afganistan’ın bir bölümüyle birlikte fıstığın gen merkezi.

Yukarı Fırat Havzası’nda binlerce yıllardan beri tarımı yapılan bir üründen söz ediyoruz.

ABD, İran’dan sonra dünyada fıstığın üçüncü üreticisiyiz.

Ancak bizim fıstığımız lezzetiyle, kokusuyla, narin şekliyle çok özel.

Unesco’nun “gastronomi şehirleri” listesine dahil olmayı başaran Gaziantep’in patenti alınmış olan meşhur baklavasını Antep fıstıksız düşünebilir misiniz?

Öte yandan bu stratejik ürünün dünyada tüketimi artma eğiliminde.

Fresno, Kaliforniya Devlet Üniversitesi, Tarım Bilim ve Teknoloji Bölümü tarafından daha yeni yayınlanmış olan bir rapora göre, fıstığın tüketimi 2015 ile 2017 yılları arasında ciddi bir şekilde artmış.


Barak Ovası'ndaki fıstık bahçesinde hasat döneminde fıstık toplayan genç kızlar

ABD SAĞLIKLI DEDİ TÜKETİM ARTTI

ABD’nin ihracat rakamlarından bu sonuca varan rapora göre, tüketimdeki artışın nedeni şu:

Fıstığın, kan şekeri kontrolünden, kalp hastalıkları riskini düşürmesine kadar sağlığa yararları giderek daha çok gündeme geliyor.

Proteini etten fazla.

Yıllardan beri Gazianteplilerin ağzından “fıstığın sağlığa ne kadar yararlı olduğunu” biz duyarız.

Dünya duymaz.

Ama ürettiğinin yüzde 70’ini ihraç eden ABD bunu ortaya atınca dünyada tüketim artar.

Söz konusu rapora göre, tüketimin arttığı ülkelerin başında Çin, Güney Kore, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Hindistan geliyor.

Çin’de tüketim üç yılda yüzde 182 artmış.

Bu ülkede pazarın yüzde 96.6’sı ABD’nin elinde.

Güney Kore’de 2015 yılından bu yana artış yüzde 47.2 ve pazarın yüzde 100’üne ABD h^akim.

Almanya da ise üç yılda fıstık tüketimi yüzde 84.2 artmış ve bu pazarda ABD’nin payı 2017 yılında yüzde 45.4’e yükselmiş.

Bu pay 2015 yılında yüzde 16 idi ve dolayısıyla insan “acaba darbeyi Türk fıstığı mı yedi” diye düşünüyor.


Tema Genel Müdürü Oben Akyol. Akyol Nestle'den 20 yıl çalıştıktan sonra Tema'ya geçti

DÜŞÜK VERİM SORUNUMUZ VAR

Türkiye’ye dönersem, 2018 yılında üretimin 200 bin tonu aşacağı söyleniyor.

Üretim bir yıl önce 50 bin ton idi.

Çünkü Türkiye’de fıstıkta “bir yıl var, bir yıl yok” durumu yaşanıyor.

Fıstık bir trend olarak dünyada yükselirken, Türkiye’nin dünya fıstık üretiminde payı sadece yüzde 12.

Bunun nedeni şu: Fıstıkta “düşük verim” sorununu aşamıyoruz.

İşte tam bu noktada Nestle Damak’ın, (dünyada ilk kez çikolata ile fıstığın buluşturan marka) TEMA Vakfı ile birlikte geliştirdiği “Fıstığımız Bol Olsun” projesinin önemi ortaya çıkıyor.

2011 yılında başlayan proje kapsamında önceki gün Nestle Damak ve TEMA ekipleriyle Gaziantep’te fıstık bahçelerindeydik.

Sabahın erken saatlerinde fıstık toplamaya gelen, çoğu kadın işçilerle hem sohbet ettik, hem TEMA’da “Fıstık Dede” diye bilinen Metin Şenol’a kulak verdik.

“Fıstığımız Bol Olsun” Projesinin birinci aşamasında, üreticiye sürdürülebilir tarım uygulamalarıyla ilgili eğitimler verilmesi, erozyonun kontrol altına alınması, zararlı böceklerle mücadele edilmesi sonucu verimlilik yüzde 49 oranında artmış.

Barak Ovası’nda yoğunlaşan projenin ikinci aşamasında ise verim artışı yüzde 30 civarında.


Fıstık Ağacı

SEKİZ YILDA 3.2 MİLYON LİRA

TEMA Genel Müdür Yardımcısı Hikmet Öztürk, ikinci aşamada verim artış oranının neden daha az olduğu sorunu şöyle yanıtlıyor:
“Birinci aşamada fıstık bahçelerinde budamadan, gençleştirmeye, ilaçlamaya hep biz vardık. İkinci aşamada üreticilerin üzerinden biraz elimizi çektik, kendi yollarını bulmalarını istedik”.

Fıstık Dede’nin anlattığına göre, fıstık üreticisi 8 yıl öncesine oranla şimdi sürdürülebilir tarım uygulamalarına çok daha sıcak bakıyor.

“Köylünün kafası karışıktı. Çünkü ilaç bayileri, ziraat odaları hepsi ayrı telden çalıyor. Şimdi bize güveniyorlar” diye konuşuyor.

“Fıstığımız Bol Olsun” projesinin başarısı üzerine Nestle Damak, üçüncü aşamayı başlatma kararı almış.

Üçüncü aşamada, sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması, kamunun daha fazla devreye girmesi ve fıstık üretiminin sosyal boyutu devreye girecekmiş.

Sekiz yılda projeye 3.2 milyon lira harcamış olan Nestle Damak 3 yıllık üçüncü aşamada 1.5 milyon lira harcamayı öngörüyor.

Gönül ister ki, üçüncü aşamada kamu tarafı bu stratejik ürünün değerini daha iyi bilsin, gençleri de üretime teşvik etsin.

Şaka değil sadece Çin’de tüketim 3 yılda yüzde 182 artmış.

Türkiye neden dünyada yükselmekte olan fıstık tüketimi trendinden payını almasın?


Gaziantep'te önümüzdeki günlerde açılacak olan Fıstık Müzesi'nde. İşaret ettiğim panoda antep fıstığının sığır etine göre protein bakımından 2 kat üstün olduğu yazıyor.