VAN’a ilk kez bundan altı yıl önce sevgili Türkan Saylan ile gittiğimde Akdamar Adası’na da uğramıştım.
Adanın üzerindeki Aziz Haç Kilisesi o günlerde kelimenin tam anlamıyla dökülüyordu. Yapımı 915 yılına uzanan kilisenin çan kulesi yıkıldı yıkılacak durumdaydı. Rehberimizin aktardığına göre, define arayanlar kiliseye çok zarar vermişti. Nereden nereye geldik. Akdamar’daki Aziz Haç Kilisesi restore edildi. Benzersiz kabartma motifleri ortaya çıktı. Bir tek tepesindeki haç eksik. Altı yıl önce “hüzünlü bir yalnızlığın” ortasında bulduğum Akdamar Adası bugün 95 yıl sonra ilk kez düzenlenecek ayinle şenleniyor. Dün sabah telefonla görüştüğüm Van Valisi Münir Karaloğlu’nun da söylediği gibi, Akdamar Adası’ndaki ayin dünyanın gözünde Van’ı, Türk-Ermeni ilişkileri açısından ön plana çıkartıyor. Karaloğlu, “Akdamar’daki ayin Türk-Ermeni ilişkilerinin gelişmesi, önyargıların kırılması için önemli bir adım” diyor. Verdiği bilgiye göre, Van’ın 3 bin 600 yatak kapasitesinin tamamı dolmuş. Demek ki, ayin için gerçekten büyük bir ziyaretçi akını var. DİASPORANIN GÖZÜ VAN’DA Ermeni Patrik Genel Vekili Başpiskopos Aram Ateşyan’a ulaştığımda Van’daydı. Ateşyan, ziyaretçilerin Ermenistan, Avrupa ve ABD’den geldiğini söylüyor. Aziz Haç Kilisesi’nin haçının dikilmemesi yüzünden Ermenistan, Kudüs ve Beyrut’taki dini merkezlerin ayini boykot ettiklerini doğruluyor. Ateşyan, ABD’deki bazı Ermenilerin de boykotuna neden olan haçın ayinden bir ay sonra yerine yerleştirileceğine ilişkin yetkililerden “söz” aldığını da aktarıyor. Van gerçekten olağanüstü günler yaşıyor. Dün gece Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde Ermeni piyanist Şahan Arzruni’nin konseri vardı. Bugün de kapalı spor salonunda Türk ve Ermeni halkoyunları ekiplerinin gösterisi. Şahan Arzruni’nin Van konserinin arkasındaki isim Türk-Ermeni ilişkilerini rayına sokmak için yıllardan beri çaba harcayan Kaan Soyak. Türk-Ermeni İş Geliştirme Konseyi’nin eşbaşkanı Kaan Soyak ayinin başarısı için sessiz sedasız aylardan beri çalışıyor. ABD’deki Ermeni diasporasının Van’daki ayini dikkatle izlediğini söylüyor. Soyak’a göre, haç yüzünden özellikle Kaliforniya’daki Ermeniler arasında Van’a gezisini iptal edenler olmuş. TURİZM SEKTÖRÜNE YATIRIM Soyak, bu arada Akdamar ziyaretinin başka bir boyutuna da dikkat çekiyor. Hem Ermenistan, hem diasporadan gelen Ermeniler arasında bölgeye yatırımla ilgili olanlar da var. Yani hem ziyaret, hem ticaret. “Doğu ve Güneydoğu’nun ekonomisine büyük katkı yapacak en önemli sektör turizm. Ermenistan’ı her yıl ziyaret eden 500 bin diaspora mensubu sınır meselesi halledildiği takdirde Doğu ve Güneydoğu’daki şehirleri mutlaka ziyaret etmek isteyecektir” diyor. Van Valisi Münir Karaloğlu da, Akdamar Adası’ndaki ayin için Ermenistan’dan gelecekler arasında Ermeni Ticaret ve Sanayi Odası’ndan bir heyetin olduğuna dikkat çekiyor. “Heyet, hem geçtiğimiz mayıs ayında Erivan’a giden Van Ticaret ve Sanayi Odası’na iadei ziyaret yapacak, hem dini ayine katılacak” diyor. “Önyargılar giderildiği takdirde yatırımlar gelecektir” diye konuşuyor. Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Zahir Kandaşoğlu da ayin için gelecek Ermeni işadamları arasında bir turizmcinin Van’a 5 yıldızlı otel için arsa talebinde bulunduğunu söylemişti. Akdamar’daki ayin, her açıdan Türk-Ermeni ilişkilerinde önemli bir kilometre taşı.