Çalsın davullar, yensin timballo’lar

İtalyan mutfağını sadece tabaklara değil, geçmişe yayılan bir miras olarak düşünüyorum. Bazı yemekler vardır ki yalnızca damağımızı değil, yüzyıllar boyunca şekillenmiş gelenekleri de taşır bize. İşte bunlardan biri timballo abruzzese. Pek çoğunun adını ilk kez duyduğu bu nefes kesici yemek, İtalya’nın merkezindeki Abruzzo bölgesinden gelen ve içinde bir toplumun ruhunu taşıyan lezzet abidesidir.

Bu yemek, adını Arapça kökenli ‘tunbal’ yani davul kelimesinden alır. Zira görünümü büyükçe bir kalıpta pişirilmiş kocaman bir davulu andırır. Ancak bu yemeğin kalbindeki şey sadece şekli değil, katmanlara gizlenmiş kültürüdür. Napolyon döneminden beri varlığı belgelenmiş bu tarif, özellikle büyük bayram sofralarının, düğünlerin ve dini kutlamaların baş tacı olmuştur.

Abruzzo’da yapılan timballo, bölgeye göre değişen malzemelerle çeşitlenir: Bazen taze yapılmış krep tabakalarıyla, bazen lazanya yapraklarıyla hazırlanır. İçinde köfteler, haşlanmış yumurtalar, domates sosu, mozzarella, bazen enginar,
mantar olabilir. Her katman, ailenin kuşaktan kuşağa aktardığı sırları ve gelenekleri simgeler. Kimi evlerde sadece Paskalya’da, kimi yerlerdeyse birinin askerden dönüşü gibi özel anlarda çıkar ortaya.

Yanına bir roka salatası

Bu yemek İtalya’nın ‘belleği’ sayılabilecek bir tabaktır. Zira her bir dilimi yoksulluktan doğan yaratıcılığı, bayram sofralarının birlik duygusunu ve köy fırınlarının tüten dumanını anlatır. Sadece beslenmek değil, geçmişle bir köprü kurmaktır bu güzel yemeği yemek.

Bugün timballo abruzzese gastronomik trendlerin ötesinde, İtalya’nın özüne dair bir şey söylemek isteyen herkesin keşfetmesi gereken bir başyapıttır. Ve bir tabak timballo bize şunu hatırlatır: Gelenek, sadece tarifte değil; onu hazırlayan ellerde, bekleyen sofralarda ve paylaşan yüreklerdedir. Size verdiğim tarifi deneyin; sonuç, dışı hafif çıtır, içi yumuşacık ve kat kat lezzetle dolu bir İtalyan klasiğidir. Yanına sadece basit bir roka salatası yeterli. Çünkü bu leziz yemeğin başka hiçbir şeye ihtiyacı yoktur.

Timballo abruzzese (4 kişilik)

NE LAZIM?

Krep için

◊ 2 yumurta

◊ 1 su bardağı un

◊ 1 su bardağı süt

◊ 1 tutam tuz

Harç için

◊ 200 gram kıyma

◊ 1 diş sarımsak

◊ 3 yemek kaşığı zeytinyağı

◊ 200 ml domates sosu

◊ Yeterince tuz, karabiber

◊ 2-3 yaprak taze fesleğen

◊ 2 haşlanmış yumurta

◊ 150 gram rendelenmiş mozzarella

◊ 2 yemek kaşığı rendelenmiş parmesan

NASIL YAPARIM?

◊ Öncelikle 6 adet taze krep
ya da lazanya yaprağı hazırlanır. Eğer krep tercih edilecekse listedeki krep malzemeleri çırpılarak klasik krep hamuru hazırlanıp ince tabakalar halinde pişirilir. Hazır lazanya kullanacaksanız, paketteki talimata göre haşlayıp kenarda bekletmek yeterli.

◊ İç harç için 200 gram kıyma, 1 diş sarımsak ve zeytinyağıyla kavrulur.

◊ Ardından içine 200 ml domates sosu, tuz, karabiber ve birkaç yaprak taze fesleğen eklenir. Sos iyice çekene
kadar pişirilir.

◊ Ayrı bir kapta 2 haşlanmış yumurta doğranır, 150 gram rendelenmiş mozzarella ve 2 yemek kaşığı rendelenmiş parmesanla karıştırılır.

◊ Küçük bir fırın kabı zeytinyağıyla yağlanır. Tabanına bir krep ya da lazanya yaprağı serilir. Üzerine sırasıyla etli domates sosu, peynirli karışım ve yeniden yaprak gelecek şekilde kat kat yerleştirilir. Katmanlar tamamlandığında en üste bir miktar parmesan serpilir.

◊ Önceden ısıtılmış 180 derece fırında, üzeri altın rengi alana kadar yaklaşık 25-30 dakika pişirilir. Fırından çıktıktan sonra 10 dakika dinlendirilip dilimlenerek servis edilir.

Bitkilerle iyi bir ilişki kurmak için...

Evimizde bitkilere yer açarak doğayla sade ve huzurlu bir bağ kuruyoruz. Fakat sağlıklı kalabilmeleri için doğru bilgi gerekiyor. Doğanın ritmini hissetmek ve yaşam alanımızdaki çiçeklerle gerçek bir uyum yakalamak için bitki bakımı konusunda ufkumuzu açacak kitapları uzman jüri üyelerimize sorduk. mPınar TAHİRLER

İhtiyaçlarını öğrenin

Labofem: Bitkilerle İyi Geçinme
Rehberi, Fem Güçlütürk (Mundi)

Yazarın kendi deneyimlerine dayanan bu kitap bitki bakımına dair pratik ve gündelik bilgiler veriyor. Bitkilerin ihtiyaçları, hastalıkları, bakım ipuçları ve sık sorulan sorular başlıklar halinde ele alınıyor. Aslı Hızar Derici, Selen Okan, Ece Fontana ve Dilek Yalçın’ın önerisi.

İç mekân bitkileri

Saksı Bitkileri El Kitabı, Stephanie Donaldson&Peter McHoy
(Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

Saksı bitkilerinin bakımı ve çoğaltılması üzerine temel bilgiler sunuyor. İç mekân bitkileri, askı sepetler ve çiçekliklerle ilgilenenler için pratik bir başvuru kaynağı. Nihan Sevinç Muşdal, Aslı Hızar Derici
ve Fem Güçlütürk’ün tavsiyeleri arasında.

Sebze ve çiçek yetiştiriciliği

Bahçıvanın El Kitabı, Peter McHoy (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

Bahçeciliğe yeni başlayanlar için ideal. Sebze ve çiçek yetiştiriciliğinden kapalı balkon ve seralara uzanan konularda bitki bakımı sürecine eşlik ediyor. Bahçe planlaması ve saksı seçimi gibi başlıkları var. Nihan Sevinç Muşdal ve Selen Okan’ın listesinde.

Özel araştırmalar

Dekoratif Türkiye Bitkileri,
Prof. Dr. Ertan Tuzlacı (Alfa Yayıncılık)

Bitkilerin botanik özelliklerine yer veriyor. Ece Fontana “Prof. Dr. Ertan Tuzlacı Türkiye’de yetişen bitkileri fotoğraflamış ve araştırmalarında elde ettiği bilgileri paylaşmış. İçinde bitkilerle oluşturulabilecek dekoratif

ürünler de var” diyor.

Teknik bilgiler...

Az Su İsteyen Bahçeler,
Gülnar Onay
(İnkılâp Kitabevi)

Su tasarrufu odaklı bahçecilik için bir rehber olan kitap için Fem Güçlütürk “Bahçe planlaması yaparken başvurulacak önemli bir kaynak. Bitkilerin nereye, nasıl dikileceği bilgilerine
yer veriyor” diyor.

Bir kılavuz gibi

Türkiye’nin Bahçe
Bitkileri ve Kent Çiçekleri, Ertan Tuzlacı (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

Naz Irmak Saf: “611 tür bitkiyle bazı cins ve türlere ait birçok kültür çeşidi, toplam 1.111 fotoğrafla sunuluyor. Bitki bakımı adına kapsamlı bir kılavuz.”

Sade ve anlaşılır

Bitkilerin Bildikleri: Dünyaya Bitkilerin Gözünden Bakmak,
Daniel Chamovitz (Metis Yayınları)

Bitkilerin duyu sistemlerini sade ve anlaşılır bir dille anlatıyor. Aslı Hızar Derici kitabın bitkileri daha bilinçli gözlemlemek için etkili bir kaynak olduğunu söylüyor.

Amatörler için

Bahçem ve Ben: Amatör Bahçıvanın Elkitabı-Gülnar Önay (Remzi Kitabevi)

Amatör bahçıvanlar için bir elkitabı niteliğinde. Selen Okan: “Bahçenizde kolaylıkla yetiştirebileceğiniz bitkilerin özelliklerini öğrenebilir, bakım sırlarını keşfedebilirsiniz.”

Her yaşa uygun

Çocuklar için Kolay Bahçecilik, Charles Dowding (Doğan Çocuk)

Dilek Yalçın: “Her ne kadar çocuk kitabı gibi görünse de içinde çok faydalı bilgiler var ve her yaşa hitap ediyor. Evinizde olması gereken güzel bir kaynak. Temel sorularınıza yanıt verebilir.”

Doğanın gücü
Kozmik Bilim Işığında, Ahmet Maranki-Elmas Maranki (Nesil Yayınları)

Evde yetiştirilebilecek şifalı bitkilere odaklanan kitap için Bergen Sert “İlaç kullanmak istemeyenler için bir hazine. Doğanın ne denli güçlü bir doktor olduğunu hatırlatıyor” yorumunu yapıyor.