Cari açığa önlem alınmazsa kur hareketi kaçınılmaz

Geçen hafta yaptığı görüşmelerde, IMF Heyetinin de bu konuda fazla tedirgin olmadığını gören Hükümet, cari açık için önlem alma gereğini duymuyor, bile. Yani; stand-by açıklaması ile hem büyüyen cari açığın, hem de artan dünya petrol fiyatlarının olumsuz etkisini absorbe edeceğini düşünüyor.

Halbuki, cari işlemler açığını azaltmak için şimdiden önlem almak gerekiyor. Aksi takdirde geç kalınacağı, bunun şimdiye kadar hep böyle olduğu unutuluyor.

Türkiye, IMF’le yeni 3 yıllık stand-by anlaşması yapsa da, AB’den Aralık ayında müzakere sürecinin başlatılması kararını çıkarsa da, cari işlemler açığı için önlem almak zorunda. Bundan kaçışın olmadığını gördüğü zaman, önlem için geç kalmış olabilir.

Piyasada cari işlemler açığı konusunda bir tedirginlik doğmaya başladı. Stand-by açıklamasının yaratacağı olumlu etkinin, bu tedirginlik nedeniyle biraz törpülendiğini, dünkü piyasa gelişmelerinde izledik. Bankacılar bu yıl yüzde 5’lik büyüme hedefinin oldukça aşılacağına kesin gözüyle bakarken, büyümenin yüzde 8, hatta daha da üstüne çıkma ihtimalini gören bankacılar da var. Bununla birlikte cari açığın GSMH’ya oranı konusunda da değişik tahminler yapılıyor. Büyümeyi yüksek tahmin eden bankacılar, bununla birlikte cari açığın GSMH’ya oranının yüzde 4’ün üzerine çıkacağını tahmin ediyorlar. Hatta 95 milyar dolarlık ithalat ve cari açık/GSMH oranı için yüzde 5’i tahmin edenler bile var.

Bu tahminin gerçek olması halinde olacakları söyleyelim: IMF’in aklı başına gelecek ve yıl sonuna doğru devasa rakamları gördükten sonra, ilk gözden geçirmede cari açığın azaltılması için önlem alınmasını isteyecek. Eğer Hükümet hemen önlem almaya yanaşmazsa, yani geleneksel olduğu üzere ‘biraz ayak sürüyeyim’ derse, dalgalı kur‘dalgalı kur’ olduğunu gösterip zıplayıverecek. Sonra, tabi ki sıkışılınca önlem alınmaya kalkışılacak, fren yapılacak ama olan olmuş, dalgalı kurda ‘istikrasız seyir’ yeniden gündeme gelmiş olacak.

Konuyu görüştüğümüz bir bankacı, stand-by anlaşması ve AB’den müzakere sürecinin çıkacağı anlaşılınca, Ekim-Kasım aylarında yabancı girişinin hızlanacağını kaydederek, şu anda kağıtta 6 milyar dolar kısa vadeli yabancı yatırımı bulunduğunu, yıl sonunda bu rakamın 8-9 milyarı bulabileceğini söyledi. Cari açık rakamlarının geç geldiğini hatırlatan aynı bankacı, önümüzdeki yılın ilk 2-3 ayının bu gidişle güllük gülistanlık seyredeceğini ancak yıllık cari açık rakamlarının ortaya çıkıp, 2005’de bunun daha da büyüyeceğinin anlaşılmasıyla birlikte asıl tedirginliğin başlayacağını belirtti ve ‘8-9 milyar dolarlık sıcak paranın 1 milyar doları cari açık rakamlarını görünce dışarı çıkmaya kalkışınca kendiliğinden bir düzeltme gelir. Yani kurlar ve faizler yeniden yukarı seyir izler, bu kaçınılmaz’ dedi.

Kısacası; stand-by anlaşması yapmakla, hatta AB’den müzakere süreci almakla iş bitmiyor. Aynı zamanda gereken ince ayarları da zamanında yapmak gerekiyor. IMF’in bo konuda ses çıkarmıyor olması, o sorunun bulunmadığını göstermiyor.

IMF DE FARKINDA DEĞİL

Bence IMF, Türk halkının harcama iştiyakını tam olarak kestirmiş değil. Bir düşünsenize; stand-by imzalanıp, müzakere süreci alınırsa, gelecek 2-3 milyar dolarlık dövizin de etkisiyle faizler nasıl aşağı gelir. Böyle olunca tüketici kredilerinin yeniden patlayacağını, halkın yeniden tüketim furyasına katılacağını kestirmek için, müneccim olmaya gerek de yok.

Bu yıl bazı bankacıların tahmin ettiği gibi cari açık/GSMH oranı yüzde 5’e çıkarsa, bunun gelecek yıl daha da büyüme eğilimi taşıyacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu rakamların tehlikeli rakamlar olduğunu şimdiden görmek zorundayız.

Maalesef bel bağlanan IMF de bu durumu görmüyor. Moghadam, yakınlarına 8. Gözden geçirmenin görüşüldüğü İcra Kurulu toplantısının rahat geçtiğini, bir tek cari açık konusunda küçük endişelerin belirtildiğini söylüyormuş. Umarız; IMF de, Temmuz rakamlarının ortaya çıkacağı Eylül’deki görüşmelerde durumu biraz daha iyi görür de harekete geçer.