Bütçe değil finans mühendisliği

Harcamalar artırılıyor, popülizme kayılıyor, mali disiplin bozuluyor dedikçe bütçe rakamları güzel açıklanıyor ve bu konuda eleştiri yapanlara, ben de dahil, "yazıyorsunuz yazıyorsunuz, adamlar güzel bütçe açıklıyor, hani nerede sizin söylediğiniz riskler" deniyor...

Evet, şu andaki görünüm bu... Ama yine söylüyorum, hükümetin aldığı son kararlar mali disiplinin bozulmasına neden olacak, eğer bir an önce IMF’yle bağlayıcı anlaşma" gibi radikal önlemler alınmazsa, ekonomide kötü şeyler yaşanacak ve bunun en önemli nedeni Bakan Şimşek’in dediği gibi siyasi kargaşa değil, mali disiplinin bozulması olacak...

Haziran ayı bütçesinin iyi açıklanmasından sonra eski bir bürokratlara konuşurken söylediği şu oldu: "Sanki bütçe değil de finans mühendisliği dersi gibi..."

Haziran ayında merkezi bütçe 3.978 milyon YTL fazla verirken; faiz dışı fazla rakamı da 5.120 milyon YTL oldu. Toplam gerçekleşmelere bakılınca bütçe performansı geçen yıla göre olumlu. Ancak detaylara girildiğinde, hem vergi gelirlerinde başlayan yavaşlamanın haziran ayında da devam ettiği, hem de iyileşmenin bir seferlik gelirlerden kaynaklandığı görülüyor.

Telekom’dan gelde edilen gelirin yanı sıra, bütçenin güzel görünmesi için işsizlik fonundan GAP için ayrılan kaynağın da haziran ayında bütçeye gelir yazıldığı görülüyor. Bu aktarım ’gelirler’ bölümünün ’faizler ve paylar’ başlığı altında gösterilmiş. Türk Telekom’dan gelen 1 milyar 927 milyon YTL ve İşsizlik Sigorta Fonu’ndan gelen 1.3 milyar YTL yani toplam 3 milyar 227 milyon YTL eklendi, böylece haziran ayında bütçe yine iyi çıktı.

Vergi gelirleri içinde mayıs ayında geçen yıla göre yüzde 25 azalan KDV gelirlerinin haziran ayında da pozitif büyümeye geçemeyip, geçen yıl la aynı kalması dikkat çekti. Yılın ilk 6 aylık döneminde KDV gelirlerindeki artış yüzde 5.3 ile yıllık artış hedefi olan 7.3’ün altında kaldı.

Haziranda faiz dışı giderin yüzde 3.8 azalmasında, tarımsal ödemelerin bu yıl öne alınması ve sosyal güvenlik kurumları açığı finansmanı için aktarılan rakamın azalması etkili oldu.

Piyasa analistlerinin özellikle yurtiçi tüketimde yavaşlama sinyali veren KDV gelir tahsilatına takıldığı, bu eğilimin yılın geri kalanında devam etmesinden korktukları gözleniyor.

Bütçedeki olumlu

görünüm devam etmez

TÜRKİYE Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) dün yayınladığı raporda, son alınan politika kararlarının yaklaşık maliyetinin bu yıl için 8.2 milyar YTL olarak hesaplandığını bildirerek, bütçede şimdiye kadar gözlenen olumlu gelişmelerin önümüzdeki dönemde devam edemeyeceği belirtildi. Son alınan politika kararlarının yaklaşık maliyetinin 2008 -2012 yılları için 44.4 milyar YTL olacağı, bunun 8.2 milyar YTL’lik kısmının bu yıla geleceği belirtildi.

TEPAV’a göre; 2.9 milyar YTL Konut Edindirme Yardımı, 2.3 milyar YTL GAP ve diğer yatırımlar, 0.2 milyar YTL üniversite döner sermayelerinin devletten alacaklarının kısmi terkini, 2.2 milyar YTL yerel yönetimlerin gelir payı artırımı, 0.1 milyar YTL aktarılacak kaynaktan yapılacak kesintinin yüzde 25’ten yüzde 20’ye düşürülmesi, 0.6 milyar YTL ise İşsizlik Fonu’ndan istihdam paketine aktarılacak kaynaktan oluşuyor

Rapor’da, yılın geri kalan ında bütçenin neden bozulacağı şu maddelerle açıklandı:

- Borç servisinin yılın ikinci yarısına yığılmış olması;

- Yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde, birinci çeyreğin aksine, durgunluk belirtilerinin artma eğilimi göstermesi ve bunun vergi üzerindeki olumsuz etkilerinin belirginleşmeye başlaması;

- Başta mal ve hizmet alımlarına yönelik harcamalar olmak üzere, cari ve yatırım harcamaları ödenekleri kullanımının hızlanması sonucunda, bütçede bugüne kadar gözlemlenen nispi olumlu gidişin devam edemeyeceği...

Yılın ikinci yarısında, özellikle de sonuna doğru kimin haklı olduğu görülecek...