Mide mi, kalp mi?

Michigan Üniversitesi Farmakoloji bölümünden Dr. James K. Hennan, prostaglandinler ile ilgili yaptığı çalışmayla Genç Araştırmacılar Ödülü'nü almıştı.

Dünkü yazımda bahsettiğim gibi aspirin de etkilerini prostaglandinler üzerinden sürdürmektedir. Vücuttaki birçok faaliyette bunların etkisi bulunmaktadır. Birçok ağrılı olayda, romatizma gibi hastalıkların neden olduğu enflamasyonda (yangı) ve kan pıhtılaşmasında bunlardan COX adı verilen enzimlerin rolü olmaktadır. COX'lar da COX-1 ve COX-2 olarak başlıca iki gruptur.

Aralarında aspirinin de bulunduğu birçok ağrı kesici ve enflamasyon giderici ilaç, hem COX-1 hem de COX-2 üzerine etki ediyor. Yapılan çalışmalar, her iki yöne de etki eden ilaçların mide tahrişi gibi yan etkiler yaratabileceğini göstermişti. Bunun üzerine sadece COX-2 üzerine etki eden ilaçlar geliştirildi. Coxib'ler adıyla adlandırılan bu ilaçlar mide açısından güvenle kullanılmaya başlandı. Ancak yapılan VIGOR adlı bir çalışma, coxib grubu ilaçları kullananlarda, diğer gruptaki ilaçları kullananlara oranla, kalp krizlerinde 4 kat artış görüldüğünü ortaya koyunca, bilim dünyası bir ikilem içine düştü: Acaba mideyi koruyalım derken kalp riskini mi artırıyorduk?

Dr. Hennan, araştırmasında bu konuyu ele almış. Çalışmalarının sonucunda düşük doz aspirin kullanımında sadece COX-1 üzerine etki edilerek, damar içinde kan pıhtılaşması ve buna bağlı olarak kalp krizi riskinin % 51 ile % 72 arasında bir oranda azaldığı, sadece COX-2 üzerinde etkili coxib grubu ilaçlarda bu korunmanın olmadığı belirlendi. Yüksek dozda aspirin kullanımı sırasında da hem COX-1 hem de COX-2 üzeinde etki görülüyor. Sadece COX-2 üzerine etkili ilaçların düşük doz aspirinle birlikte kullanılması halinde de aspirinin koruyucu etkisi ortadan kalkmaktadır.

Bu araştırma özellikle kalp-damar hastalığı bulunan kişilerde bu grup ilaçların kullanılmasıyla riskin artacağını ileri süren çalışmaları destekler bir sonuç vermektedir.

Yarınki yazımda diğer çalışmalardan da bahsedeceğim.