Gündüz Tezmen: Akraba evliliğinde çok mu risk var?

Gündüz TEZMEN

Ben 25, kız arkadaşım da 19 yaşında. Biz evlenmeyi planlıyoruz, yalnız biz akrabayız. Dayımın kızıyla evlenmenin riskli olduğunun farkındayız. Evlenirsek karşılaşabileceğimiz sorunları bilmek istiyoruz. Bu sorunlar önceden belirlenip önlem alınabilir mi? İkimizin de şu anda bir sağlık sorunu yok... Dayı kızı

Yukarıda özetlediğim mektubunuzda, kan gruplarının da üzerinde durmuşsunuz, ancak, akraba evliliklerinde kan uyuşmasının ya da uyuşmamasının bir etkisi yoktur. Kan uyumsuzluğu sorunu ayrı bir durumdur. Akraba evliliğinde sorun yaratan şey, genlerde mevcut olabilecek sorunlardır. Doğuştan gelen bir çok hastalık, genler aracılığıyla ana-babadan çocuklara iletilir. Genlerle oluşan hastalıkların bir kısmında, sadece anne veya sadece babadan hastalık geni alan çocuklar mutlaka hasta olur. Buna karşılık bir kısmında da, hastalığın ortaya çıkabilmesi için genin hem anne hem de babadan gelmesi gerekiyor. Böyle durumlarda, sadece birinden geldiğinde, çocuk hastalık genini taşıyıcı oluyor. Sadece taşıyıcı olması yetmiyor, kendi çocuklarına da hastalık genini aktarıyor. Onlar da hastalık geni taşımayan kişilerle evlendiklerinde çocukları hasta olmuyor, taşıyıcı ve aktarıcı oluyorlar.

Şimdi sizin anneniz ve onun babası kardeş olduklarına göre, onların anne veya babasında hastalık geni varsa, her ikisine de iletilmiş olma ihtimali yüksek. Onlar kanalıyla size iletilmiş olacak. Siz evlendiğinizde doğacak çocuğunuz hem anne, hem de babadan hastalık geni aldığı için hasta veya sakat doğabilecek. Bu şekilde 5-10, hatta daha fazla kuşaklardan beri gizli kalmış olan bazı hastalıkların akraba evliliğiyle ortaya çıkması mümkün olabiliyor. Bunların önceden kesin olarak belirlenmesi henüz mümkün değil. Eğer medyayı izliyorsanız Batı ülkelerinin devrim olarak nitelediği Gen Haritası'nın belirlenmesi, henüz sadece normal genlerin belirlenmesini kapsıyor. Hasta ve bozuk genlerin belirlenmesi bu aşamadan sonra başlayacak çalışmalarla mümkün olabilecek. Bunun kaç yıl alacağını, keşiflerin ne kadar zaman sonra günlük kullanıma yani sizin durumunuzda olan kişilerin yararlanmasına girebileceğini önceden tahmin etmek mümkün değil. Aynı şekilde bunu gebeliğin başında anlayıp çocuğu aldırmak da çoğu zaman söz konusu olamıyor. Sorunların çoğu doğumda hatta doğumu takip eden yıllar içinde belirlenebiliyor. Akraba evliliği yapanlar için doğrudan bir zarar görme söz konusu değil, risk, doğacak çocukları kapsıyor. Evli çiftin sorunu hasta veya sakat bir çocuğa sahip olmaktır.

Açıklamaları dikkatle okuduysanız, her akraba evliliğinde mutlaka hasta veya sakat çocuk doğar, anlamı çıkmadığını anlamış olmalısınız. Ancak akraba evliliği bu riski arttırıyor. Hele sizin durumunuzda olduğu gibi kardeş çocuklarının evlenmesinde risk çok daha yüksek. Bu kumarı oynayıp oynamamak sizin bileceğiniz bir durum. Ancak birbirinize olan sevginizin, kararınızı yanlış etkilemesinden de korkuyorum.