12 Mart romanları

KİTAP-LIK 222
(TEMMUZ-AĞUSTOS 2022)

İlk yazının başlığı Türkiye’de bitmeyen bir derdin öyküsünü anlatıyor. Editör Mehmet Ali Yalçın’ın bakanla görüşmeye gittiğinde o sırada kalp krizinden ölümünü anlatıyor. Onun öyküsü Türk yayıncılığından da unutulmaz bir kesittir.

Editörden

Bir Öykünün Hikâyesindeki Yayıncı

“Onlar dört yayıncı, Bakan’dan kâğıt rica etmeye gidiyorlardı. Ben hırkasız da bir ricaya gidiyordum babama: Emekli çekini kırdırsın, bana versin, üç ay kullanayım, sonra üç taksitle ödeyeyim hiç olmazsa.

Sabahleyin istasyonda ayrılırken, elbet hiçbirimiz bilmiyorduk: Aramızdan birinin o gün Bakan’ın odasında kalp yetmezliğine uğrayacağını ve bir iki gün sonra, Nuruosmaniye’nin avlusunda yine bir araya geleceğimizi.”

10.Türkiye Yayıncılık Kurultayı geçen ay Mehmet Ali Yalçın anısına yapıldı; konuşmaları dinlerken kafam kültür sanat yayıncılığımızda iz bırakmış, öncülük etmiş bu yayıncıyla meşguldü. Türlü krizlerin sarmalında yaşadığımız bugünlerde kurultayın onun anısına düzenlenmesine sevindim. 1980’lerin karanlığında Beyazıt, Cağaloğlu, Kadıköy, Bahariye, Şişli, Nişantaşı ve Bakırköy’ün alanlarında, kaldırımlarında, duvarlarında açılan kitap sergilerinden MAY’ın kitaplarını almış, logosunu beğenmiş, hayatta olduğunu sandığım sahibini merak etmiştim...

Dosya

12 Mart Romanları:

Siyasal olaylar, özellikle askeri darbeler edebiyata yansıdığı ölçüde unutulmaz olur. Yaşayanlar, belleklerinde o acıları unutulmazlar kutusunda saklarlar.

Nice yazarlar nice sıkıntıları yaşamışlardır.

Eğer o günleri yaşadıysanız romanlar hem bir hatırlatmadır hem de farklı duyguları tazeler. O günleri yaşamayanlar mutlaka bu romanları okumalıdırlar. Çünkü o günleri bilmeden Türkiye’nin siyasi tarihini öğrenmek mümkün değildir.

Dosyayı oluşturanlar ve işledikleri konular:

Ayla Kutlu ve Pınar Kür ile ‘12 Mart’ Üzerine

Çimen Günay-Erkol, 12 Mart Romanlarının Özeleştirel Parantezi ve Erkeklik

Duygu Çayırcıoğlu, 12 Mart Romanında Feminist Ses: Kırk Yedi’liler

Özge İpek Esen, 12 Mart Hapishanelerini Anımsamak

Sena Alaçan, Erdal Öz’ün Eserlerinde Şiddet Vurgusu

Söyleşi: İlhan Durusel

Türler Arasındaki Sınırları Belirsizleştiriyor Deneme, Söyleşi: Abdullah Ezik

İsmail Uyaroğlu

Şiir

SÖZCÜKLER
(TEMMUZ-AĞUSTOS 2022)

Karanlık Gökte İnce Bir Ay

Cevat Çapan

“Bazen nisanda yağan yağmur gibi yaşamayı sürdürüyor

Genç ölen sevdiklerimizden bize kalanlar,

Bazen karanlık gökte ince bir ay gibi parlıyorlar.

‘Gençken yazılan dizelerin ne değeri var?’

Ürkekçe bunu soranlar çıkıyor aramızdan.

Anlayan anlıyor o dizelerin ölümsüz sesler olarak

Yankılandığını kulaklarımızda.

Sanki tarihe karıştığını sandığımız o güzellikler

Yok olmasın, toprağın bereketi büsbütün tükenmesin diye

Yeniden renk renk açıyorlar düşlerimizin bahçelerinde”

Okuma Günlüğü/Günlük Okumalar

Eray Canberk

2022/9

Abdülhak Hamit, Londra Elçiliği’nde görevli iken İngiliz şiiriyle ilgilenmiş (1886-1895 ilk dönem; 1897-1908 ikinci dönem). Bu dönemde (ya da dönemlerde) Shelley’den bir şiir çevirmiş, ‘Osmanlı Şiiri Tarihi’ yazarı E. J. Wilkinson Gibb ile tanışmış (Abdülhak Hamit - Hayatı, Sanatı, Eseri. Haz. Hikmet Dizdaroğlu, Varlık Yayınları, 1953). İngiliz şiirlerinden dilimize yapılan ilk çeviriler 1880’lerin başında yapılmış. Abdülhak Hamit’in de ‘Aya Hitab’ başlıklı ve şairi belirtilmemiş bir çevirisi var. (Türkçede Batı Şiiri, Ali İhsan Kolcu, Gündoğan Yayınları 1999). Gibb’in kitabı ‘Osmanlı Şiiri Tarihi’ de (5 cilt, 2 ciltte toplanarak) dilimize çevrilmiş. (Çev. Ali Çavuşoğlu, Akçağ Yayınları, 1999.)

NOTOS
(TEMMUZ-AĞUSTOS 2022)

Edebiyat ve Yürüyen Kadınlar / Bu sayıyı Meltem Gürle hazırladı.

Yoldan Çıkanlara Dair

Göçmenlikle birlikte yürüyüşüm de değişti. Hâlâ çok yürüyorum ama adımlarımda daha önce orada olmayan bir tereddüt var. Evinden uzak düşmüş birinin tedirginliği. Hiçbir zaman dahil olamayacağımı bildiğim bir hayata belli bir mesafeden bakıyor olmanın ağırlığı belki.

Meltem Gürle

Yürüme’nin İcadı

Belli bir kentli yürüme ediminin öznesi olan ‘flaneur/flaneuse’ kişilerini mümkün kılan dinamikler ancak ulaşım amaçlı olmayan, bilinçli, ismi konulmuş yürümek faaliyeti icat edildikten sonra oluşuyor.

Burcu Alkan

Flanöz’le Sokaklar ve Satırlarda Dolaşmak

Kadınlar onlara çizilen sınırları, hareket edebilecekleri alanları genişletmek için sürekli mücadele etmek zorundadır.

Burcu Şenel

Karanlık Sokakları Aydınlatan Fosforlu Cevriye

Fosforlu Cevriye hem bir sokak çocuğu hem de bir seks işçisi olarak kapalı mekânlardan çok açık mekânları arşınlamış, kendisini bu açıklıkta özgür hissetmiş bir kahraman olarak bir flanözdür.

Seval Şahin

Çıkmaz Sokaklarda Sevgi Soysal’la: Yürümek

Yürümek, flanöz kavramını sadece kadınların özgürce dolaştıkları, gezip gördükleri mekânlarda değil, insan ilişkilerindeki karşılıklı iktidar meselesini odağa alarak değerlendirme şansı sunan bir metin.

Çimen Günay-Erkol

Zambra ile Kaybolmak, Oyun Oynamak ve Geçmişi Onarmak Üzerine

Zambra bana geçmişin bilgeliğine ulaşabilmenin kapılarını da aralamıştı. Acıları bir kenarda tutup kendi tarihimize merakla bakmak, cevapların peşine düşerken o tarihin dehlizlerinde kaybolmak, böylece geçmişi de geleceği de onarabilmek mümkündü.

Banu Karakaş

Şehrin Hayaletleri

Kamusal alanın erkek egemen olması sebebiyle kadın mücadelesinin merkezi sokaktır. Sokağın tehlikeli, eril, tekinsiz algılanışı ve evin bunun karşısında kırılgan, dişil ve güvenli duruşu kamusal alan mücadelesinin özetidir.

Aslı Kotaman

Birgül Oğuz ile Yazmak ve Yürümek Üzerine Bir Konuşma

“Patikadan Çıkıp Bilinmezliklerle Dolu Alacakaranlık Ormana Dalmak Cesaret İster.”

Meltem Gürle