Yaşamda İZ ya da İS bırakmak

Benim akil insanımdır.

Şanslıyım; bu insanlar hayatım boyunca hep yanımda oldular.

Onunla buluştuğumuzda konuşmalarımız hep derinleşir, hayatın anlamını ararız. Yaşananları, bize doğru yaklaşanları yorumlarız. Günün sonunda birbirimize sorarız.

“İz mi bırakacağız, yoksa is mi?”

Kadıbeşegil’in bu soruyu tartıştığımız sohbetlerimizden biri, bir kitaba dönüştü. Kitabın adı:

“Yaşamda İZ ya da İS Bırakırsınız.”

Ve bana kalırsa, bu sadece bir başlık değil, aynı zamanda herkesin kendisine sorması gereken bir hayat sorusu.

Kadıbeşegil, kitabında bu kavramları etkileyici bir şekilde ele alıyor. İz bırakmak, bu dünyadan geçerken ardımızda bir fark yaratmaktır. “Benim hayatım kimin için nasıl bir fark yarattı?” diye soran bir kişinin vereceği cevapta saklıdır iz bırakmak.

Ama ya is bırakmak?

İşte orada hepimizin kendimize sormamız gereken sorular var.

İs bırakmak, bir anlamda bu dünyada bir leke bırakmaktır. Kadıbeşegil, bu farkı ortaya koyarken kitabında bizi sorgulatan bir format kullanmış. Sorular sormuş, cevaplar vermiş, bizi de cevaplarımızı yazmaya davet etmiş.

Kadıbeşegil, Ağustos 2022’de TEDx İzmir’de yaptığı konuşmada bu kavramı anlattığında, izleyicilerden gelen samimi tepkilerle karşılaşmış. “Bu bir kitaba dönüşmeli” demişler. Ve o gün o sahneden çıkan bir fikir, bugün elimizde tuttuğumuz bir kitaba dönüşmüş.

Hayatımız kimin için bir fark yaratıyor?

Kadıbeşegil’in “iz bırakmak” üzerine konuşmalarından birinde şu soruyu duymuştum:

“Hayatımızda sahip olduğumuz imkanlarla gerçekten dünyayı daha iyi bir yer haline getirebiliyor muyuz?”

Bu soru, aslında hepimizin vicdanına dokunan bir soru. Çünkü dünyayı daha iyi hale getirmek için bireysel olarak yapabileceğimiz şeyler var. Küçük ya da büyük...

Kadıbeşegil, iz bırakmanın temelinde vicdan, adalet ve kanaat duygularının yattığını söylüyor. Yani iz bırakmak, sadece yaptığımız işlerde değil, yaşadığımız hayatın özünde saklı bir mesele.

Kitapta en çarpıcı bölümlerden biri ise is bırakanların “tarihsel çöplüğü” üzerine. Bu, bir anlamda dünyanın daha iyiye gitmesi için çaba göstermeyenlerin, hayatlarında sadece kötü bir iz bırakanların ele alındığı bir bölüm. Ve bu bölüm, ister istemez insanı kendi hayatı üzerine düşünmeye zorluyor.

Kadıbeşegil’in kitabından ve konuşmalarından öğrendiğim en büyük ders, şu sorunun cevabını hayatım boyunca aramam gerektiğidir.

“Hayatım birileri için nasıl bir fark yaratıyor?”

Bazen bir kitap, bazen bir sohbet, bazen de bir dost size doğru soruları sormayı öğretir. Salim Kadıbeşegil benim için o dostlardan biridir. Ve onun bu kitabı, sadece okurlarına değil, bu dünyada iz bırakmayı düşünen herkese ışık tutacak bir rehber gibi...

Bu yazıyı okuyan herkes, belki birkaç dakikalığına bu soruyu kendisine sorsun isterim.

Ve Kadıbeşegil’in dediği gibi yaşam yolculuğunda iz bırakmak istiyorsanız, o kapılardan içeri girmekten korkmayın.

Çünkü hayat, iz bırakanları ödüllendirir; is bırakanları ise unutur.

Teşekkürler, Kadıbeşegil. Bu sorular, bu cevaplar ve hayatın anlamını, derinliğini sorgulattığı için...

Gelin birkaç soruyu

kendimize soralım

Soru 1: HAYAT BİR VEDA MI?

“Hayat aslında büyük bir veda hazırlığıdır. Her gün, her an vedalaştığımız şeyler var: gençliğimizle, hayallerimizle, hatta alışkanlıklarımızla... Peki, bu vedanın sonunda nasıl hatırlanmak istiyoruz? İz bırakanlardan mı olacağız, yoksa is bırakanlardan mı?”

Soru 2: İZLER KİMİN İÇİN?

“Yaşamımız boyunca hep iz bırakmak isteriz ama kimin için? Kendimiz için mi, başkaları için mi, yoksa dünyanın daha iyi bir yer olması için mi? Gerçek iz, başkalarının hayatında bir fark yarattığımızda anlam kazanır.”

Soru 3: KAPILAR VE SEÇİMLER

“Hayatın sunduğu kapılar hep önümüzde duruyor. Bazıları iz bırakmanın, bazıları is bırakmanın kapısı. Hangi kapıyı açacağımıza karar verirken vicdan, adalet ve kanaat bize yol gösterir. Peki, senin yolunu hangi değerler aydınlatıyor?”

Soru 4: İS BIRAKANLARIN ÇÖPLÜĞÜ

“İs bırakanlar hep karanlık bir iz bırakır ve zamanla unutulurlar. Onların yeri, tarihin çöplüğüdür. Ama iz bırakanlar, sonsuza kadar hatırlanır. Sence, hangisi olmayı hak ediyoruz?”

Soru 5: BİR İNSAN HAYATI NE KADAR DEĞİŞTİRİR?

“Bir insanın hayatı ne kadar fark yaratabilir? Çevresindeki kaç insanın hikayesini değiştirebilir? Hayatta iz bırakmak, sadece başarmak değil; aynı zamanda iyileştirmek ve güzelleştirmektir.”

Kendime notlar

* BEN de hayatımın bir döneminde sadece başarılı olmayı düşünüyordum. Ama zamanla anladım ki başarı iz bırakmakla aynı şey değil. İz bırakmak, başkalarının hayatına dokunmakla mümkün.

* Bugün bir an dur ve kendine şu soruyu sor: Benim yüzümden bir şeyler daha mı iyi oluyor, yoksa bir şeyleri daha mı kötüleştiriyorum?”

* Kitapta şöyle bir cümleye rastladım: “İz bırakmak, dünyanın yükünü hafifletmek demektir.” Bu cümle, aslında bize hem birey hem de toplum olarak büyük bir sorumluluk yüklüyor.

* İz bırakmak, çoğu zaman büyük projelerle değil, küçük ama anlamlı eylemlerle mümkün olur.

* Hayat kısa ama etkisi sonsuz. Bugün bir iz bırakmak için ne yapabilirsin? Küçük bir adımla başla.

Doğa için de iz bırakmak

YUNANİSTAN’da kuraklıkla mücadele etmek için parlamentolarında yeni bir yasa tasarısı tartışılıyor. Amaç, otel havuzlarına deniz suyu pompalayarak tatil bölgelerinde su tasarrufu sağlamak. Kulağa basit bir fikir gibi gelebilir ama iklim krizine karşı alınan somut bir önlem.

Türkiye gibi su kaynakları açısından hassas bir ülkenin, bu tür önlemleri çok daha önceden alması gerekirdi.

Deniz suyu pompalama fikri büyük bir devrim değil. Ama iklim krizine karşı atılan her adım değerli. Küçük gibi görünen bu tür önlemler, farkındalığın artmasına ve daha büyük çözümlerin yolunu açmaya yardımcı olur.

Günlük hayatımızda suyu tasarruflu kullanmak, çevremizdeki kaynakları korumak, doğaya zarar vermemek gibi adımlar belki dünyayı hemen değiştirmez ama iz bırakır.