Bugün, “Merhaba Günü”

Bodrum’a olan aşkı ile tanınan ünlü roman ve hikâye yazarımız Cevat Şakir Kabaağaçlı, 17 Nisan 1890 tarihinde, babasının valilik ve ordu kumandanlığı yapmakta olduğu Girit’ te dünyaya geldi. Mehmed Şakir Paşa ile Giritli Sare İsmet Hanım’ ın altı çocuğunun en büyüğüydü. Amcası II. Abdülhamid devri Sadrazamı Ahmed Cevad Paşa, dedesi Şurayı Askeri Dairesi Reisi Miralay Mustafa Asım Bey' di.

Ailesinin tüm fertleri sanatta yetenekliydi. Sırasıyla dünyaya gelen Hakkiye, Ayşe, Suat, Fahrelnisa ve Aliye adlı kardeşlerinden Fahrelnisa resim alanında, Aliye gravür alanında üne kavuştu; Hakkiye’ nin kızı Füreya Koral, ilk Türk kadın seramik sanatçısıydı; Fahrelnisa’ nın çocukları Nejad Melih Devrim ressam, Şirin Devrim ise tiyatrocu oldu.

Cevat Şakir, çocukluk hayatının ilk yıllarını babası Şakir Paşa’nın elçi olarak bulunduğu Atina’da geçirdi. İlköğrenimini Büyükada' da, orta ve liseyi 1907'de Robert Kolej' de tamamladı. İlk yazısı aynı yıl İkdam gazetesinde yayınlandı. Lise öğreniminden sonra, İngiltere’ de, Oxford Üniversitesi’ nde tarih öğrenimi gördü. 1913’te İtalyan bir hanımla evlenerek İtalya’ da kaldı ve resim eğitimi aldı.

İstanbul'a döndüğünde gazete ve dergilerde yazılar yayınlamaya başladı. Aile, 1914 yılında maddi sıkıntı içine girince, babası Mehmed Şakir Paşa Afyon’ daki Kabaağaçlı Çiftliği’ ne yerleşti. Babasının çiftlikte bir tartışma anında Cevat Şakir’in silahından çıkan kurşunla vurularak ölmesi üzerine, cinayet iddiasıyla yargılandı ve 15 yıl kürek cezası aldı. Cezasının yedi yılını çektikten sonra baş gösteren verem hastalığı nedeniyle tahliye edildi.

1925 yılına kadar geçimini haftalık dergilerde tercümeler ve özgün yazılar yayınlayarak, resim ve yeni tarz tezhipler yaparak, karikatür çizerek ve renkli dergi kapakları hazırlayarak temin etti.

Dört asker kaçağının kadersizliğiyle ilgili olarak "Hüseyin Kenan" takma adıyla kaleme aldığı 13 Nisan 1925 tarihli "Hapishanede İdama Mahkûm Olanlar Bile Bile Asılmağa Nasıl Giderler" başlıklı öyküsünden ötürü İstanbul İstiklal Mahkemesi'nde yargılandı. ‘Memlekette isyan bulunduğu sırada, askeri isyana teşvik edici yazı yazmak’ tan suçlu bulundu. Mahkeme Başkanı Ali Çetinkaya tarafından idama mahkûm edilmek istendiyse de Kılıç Ali Bey' in önerisi ile kalebent* olarak Bodrum' a sürüldü.

Ve Bodrum’ a adeta aşık oldu. Duygularını şu dizelerle dile getirdi:

“Yokuş başına geldiğinde
Bodrum’u göreceksin,
Sanma ki sen
Geldiğin gibi gideceksin

Senden öncekiler de
Böyleydiler
Akıllarını hep Bodrum‘ da
Bırakıp gittiler”

3 yıllık sürgünlüğünün ilk yarısını Bodrum' da son yarısını da İstanbul' da tamamladıktan sonra, çok sevdiği Bodrum’ dan uzak kalamadı ve oraya dönerek bu kez yaklaşık 25 yıl kaldı.

Bodrum'un Antik Çağ' daki adı olan “Halikarnas” ı mahlas olarak benimseyen Cevat Şakir; Bodrum' da balıkçılık dahil çeşitli işlerde çalıştı. Edebiyat sahasına giren eserlerinin büyük kısmını da Bodrum’ da yazdı ve “Halikarnas Balıkçısı” mahlası ile yayınladı. Yaşamını yazarlık ve turist rehberliği ile sürdüren yazarımız, rehberlik kurslarında da ders verdi.

Cevat Şakir Kabaağaçlı, nam’ ı diğer “Halikarnas Balıkçısı”, 13 Ekim 1973'te, İzmir' de kemik kanserinden öldü. Vasiyeti üzerine Bodrum' da gömüldü. Kabri Bodrum-Gümbet' teki Türbe Tepesi’ nde, manevi oğlu Şadan Gökovalı ile birlikte seçtikleri yerde bulunuyor. Aynı yerde "Halikarnas Balıkçısı Müzesi" adı altında küçük bir müze de var.

Cevat Şakir Kabaağaçlı, yani Halikarnas Balıkçısı, 1925 yılında sürgün olarak geldiği Bodrum’ da özel koleksiyonunun bulunduğu Bodrum Deniz Müzesi ve bağlı olduğu Bodrum Belediyesi tarafından senede iki sefer çeşitli etkinliklerle anılıyor. Anma programları, doğum yıl dönümü olan 17 Nisan ve ölüm yıl dönümü olan 13 Ekim tarihlerinde gerçekleşiyor.

Halikarnas Balıkçısı’ nın doğum günü olan 17 Nisan, 2022' de Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Ahmet Aras tarafından "Merhaba Günü" olarak ilan edilmiş; 2023 yılı Merhaba Günü’ nde de “Merhaba Günü Logo Yarışması” açıldığı ve yarışma sonucunda seçilecek logonun, her yıl 17 Nisan Merhaba Günü’ nde kullanılmasının amaçlandığı duyurulmuş bulunuyor.

“Merhaba” kelimesi; Halikarnas Balıkçısı’ yla özdeşleşmiş ve onun felsefesinde içerisinde ferah anlamlar barındıran, barış içeren bir sözcük. Balıkçı’ nın en sevdiği sözcüklerin başında gelen “Merhaba”; O’ nün kişiliğiyle özdeşleşmiş, o gür, davudi sesiyle küçük büyük herkesi o sözcükle selamlamıştı. Balıkçı’ yı cezbeden; sözcüğün Farsça’ daki “benden sana zarar gelmez”, “rahat ol”, “hoş geldin” gibi birçok anlamı birden taşıması ve her dilde kolayca telaffuz edilmesiydi. Ayrıca, eski harflerle yazıldığında yelkeni andıran kaligrafisinin de Balıkçı’ nın deniz tutkusuna seslendiği söylenebilir.

Balıkçı’ ya göre; diğer selamlaşma sözleri yerine, bu sade sözcüğün kullanılması hem zaman kazandıracak hem de gereksiz düşünmeleri önleyecekti.

Cevat Şakir Kabaağaçlı’ nın gözünden, zihninden, misyonundan, vizyonundan hareket ederek “merhaba” sözcüğünü anlamlandırmak ve grafik dile aktarmak; “merhaba” sözcüğünü bir logo olarak her yıl doğum yıldönümünde adına yapılan etkinliklerin temsilinde kullanmak amacıyla düzenlenen yarışmaya tüm dünyadan tasarımcılar davet edildi. Çoğunluğu Türkiye’ den olmak üzere, Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Avusturya, Fransa, İngiltere, Kırgız Cumhuriyeti, Hindistan, Yemen ve Yunanistan' dan 583 tasarımcı yarışmaya logo tasarımı gönderdi.

Halikarnas Balıkçısı Ailesi’ nden Derya Kabaağaçlı, Diana Noonan, Joanne Aliye Noonan Kutup, Sibel Kabaağaçlı, Siren Önce; Zülfü Livaneli, Sunay Akın, Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras, Metin Erdoğan ve Bodrum Deniz Müzesi Müdürü Selen Cambazoğlu yarışmanın onursal üyeleri arasındaydı. Yarışmanın seçici kurulunda ise; grafik ve tasarım dünyasının başta Türkiye olmak üzere İtalya, Yunanistan, ABD, Birleşik Krallık ve Hindistan’dan önemli isimleri bulunuyordu.

Bodrum Belediyesi Kültür AŞ bünyesinde faaliyetlerine hız kesmeden devam eden Bodrum Deniz Müzesi; çizer, çevirmen, yazar, rehber, tarihçi kimlikleriyle ülkemize zengin bir miras bırakmış olan Halikarnas Balıkçısı’ nın doğum gününü “Halikarnas Balıkçısı 134 Yaşında” diyerek kutluyor bugün. Bodrum Deniz Müzesi ve ana sponsoru Bilgi Yayınevi iş birliği ile düzenlenen “Merhaba Günü Uluslararası Logo Yarışması” nın Ödül Töreni ve Sergisi ile İstanbul, Londra, Lizbon, Zürih, Nisyros, Bakü ve Bodrum’ da yaşayan 22 sanatçının müzede buluştuğu “Deniz Ülkesi” Sergisi’ nin açılışları bugün saat 18:00’ de gerçekleştirilecek.

17 Nisan 2024 Çarşamba günü -yani bugün- saat 18.00’de Bodrum Deniz Müzesi’ nde gerçekleşecek olan “Merhaba Günü Uluslararası Logo Yarışması Ödül Töreni” ve “Sergisi” nde ödüller sahiplerini bulurken; yarışmada ilk 50’ye giren tasarımlar Sergi’ de yer alacak. Aynı gün ve saatte “Deniz Ülkesi” Sergisi’ nin açılışı da gerçekleşecek. Bodrum Deniz Müzesi, 17 Nisan - 30 Haziran 2024 tarihleri arasında izleyicileri ile buluşmaya devam edecek olan sergiler için misafirlerini bekliyor…

Engellerimizi hissettirmeyecek, engelsiz bir yaşam dileği ile...

* Arapça kal‘a ve Farsça bend kelimelerinden oluşan kal‘a-bend sözlükte “kaleye bağlanmış, kalede hapsedilmiş kimse” anlamına geliyor. Terim olarak suçluların kale surları içinde ikamete tâbi tutulup hisardan dışarıya çıkmalarına izin verilmemesi şeklinde uygulanan bir cezayı ifade ediyor.