Kilitli değil sürüklenen fay... Almanlara göre fayın niteliği değişti
Güncelleme Tarihi:
İstanbul’u sallayan deprem fayının niteliği tartışma konusu. 2017’ye kadar büyük deprem potansiyeline sahip ‘kilitli fay’ olarak biliniyordu. Almanların 2017’deki araştırmasında ise daha düşük enerjili ‘sürüklenen fay’ olarak değerlendirildi. Türk araştırmacılar bu konuda bölündü. Kimi uzmanlar fayın 2004’te ABD’li bilim adamlarının dediği gibi ‘kilitli’ olduğunu değerlendirirken bazıları da Alman Dirk Becker ile Marco Bohnhoff’un çalışmalarına atıfla ‘sürüklenen fay’ tespitini yaparak 7’ye yaklaşan büyüklükte deprem üretemeyeceğini savunuyor.
SON DEPREM İÇİN NE DİYOR
ALMAN Yer Bilimleri Araştırma Merkezi’nden (GFZ) sismolog Prof. Marco Bohnhoff, depreme ilişin yaptığı değerlendirmede iki farklı senaryodan bahsetti.
1- DW Türkçe’ye konuşan Bohnhoff, bunlardan ilkinin 6,2 büyüklüğündeki depremin “ana deprem” olması ve sismik aktivitenin halihazırda görülen ve normal kabul edilen artçı depremlerle yavaş yavaş azalması ihtimali olduğunu dile getirdi.
2- “İkinci olasılık ise gerçekten daha büyük bir depremin meydana gelmesi” diyen Bohnhoff, “Bu depremin büyüklüğü en fazla 7,4’e kadar ulaşabilir. Bu da bölgede beklenen büyük ve şiddetli depremin gerçekleşmesi olur” ifadelerini kullandı.
Bohnhoff, “Ancak bu iki senaryodan hangisinin gerçekleşeceğini şu anda yüzde yüz kimse söyleyemez” dedi.
JAPONLAR AYNI SONUCA ULAŞTI
- Prof. Dr. Osman Bektaş: “2017’de Almanlar bu fayın ‘creep’ yaptığı (sürüklendiği) tespiti yaptılar. 2019’da Japonlar aynı sonuca ulaştı. 2023’te yine Almanlar bölge çalıştı. Yine sürüklenme tespit ettiler. Sürüklenen faylar büyük deprem üretemez. Büyük deprem öngörenler Amerikalı bir deprem bilimcinin 2004’teki değerlendirmelerine dayanıyor. O bilim adamı Orta Marmara fayının tıpkı İzmit ve Şarköy’deki faylar gibi “kilitli” olduğunu değerlendirip, 30 yıl içinde 7’den büyük bir deprem olacağı beklentisine girdi. Bizim bazıları da ona dayanıyor. 2017’de fayın kilitli olmadığını, sürüklendiğini tespit eden Almanlar 2023’teki araştırmalarında 7.4 büyüklüğünde deprem beklediklerini de belirtiyorlar. Ama ben ona katılmıyorum. Tarihsellik üzerinden bir beklenti bu. Önemli olan fayların bugünkü durumu. Şimdilerde enerji biriktiğine dair bir delil yok. Almanların bilimsel verilerini kullanıyorum ama yorumlarını almıyorum.”
DOĞUDAKİ KISIM KİLİTLİ
- Prof. Dr. Ziyadin Çakır: “Orta Marmara fay segmentinin sadece orta çukurluktan Tekirdağ’a kadar olan kısmı ise ‘creep’ yani ‘sürüklenen fay’ olarak görünüyor. İki sırttan biri bu. Doğudaki kısım ise kilitli. Kırılan nokta da burası zaten. Yani fayın tamamı ‘creep’ yapmıyor. Sürüklenen faylar kolay kolay kırılmaz. Kırılan faylar için bir bariyer de oluşturabilir. Yaklaşık 50 km’lik bir bölümü var. İstanbul’a doğru. Bir sonraki depremde muhtemelen burası kırılacak. O zaman 7’lik bir deprem üretebilir.”
- Prof. Dr. Tuncay Taymaz: “Ben kilitli bir fay olduğunu düşünüyorum. Orada sismik bir boşluk var. Dünkü depremin bitirdiği yerden Bakırköy açıklarına oradan da Adalar önüne kadar giden hat kilitli durumda, henüz kırılmadı. Alman deprem bilimciler 2017’de bu hattın ‘creep’ yani ‘sürüklenen fay’ olduğuna dair bir tespit yaptılar ama ben oradaki durumun öyle olduğunu düşünmüyorum.”
3’TE 1’LİK KISMI KIRILDI
- Prof. Dr. Okan Tüysüz: “Bu bölgedeki fay hattında creep yapan bölümler var. Ancak bunların kırılmayacağının garantisi de yok. Bu kırılma fayın kilitli bölümleriyle birlikte olursa 7’nin üstünde deprem oluşturur. 2017’de Almanların yaptığı araştırma da fayın tamamına dair bir ‘sürüklenme’ tespiti yapmıyor, bir bölümü için bu tespiti yapıyor. “
- Prof. Dr. Süleyman Pampal: “Almanlar çalışmalarında bu fayın ‘sürüklendiğini’ söylüyor. Ama İTÜ ekibi de fayın kilitli olduğuna dair ciddi yayınlar yaptılar. Şimdiye kadar tespitler fayın yaklaşık 3’te 1’lik kısmının kırıldığını söyleyebiliriz. Geriye kalan kısmın kırılma ihtimali yüksek. Bu deprem de 7’yi bulabilir. Son deprem önemli ve ciddi bir uyarıydı. Herkes bu uyarıdan payını alsın.”
- Prof. Dr. Şükrü Ersoy: “Son deprem önemli bir enerji boşalması sağladı. Ama bunun başka bir depremi tetikleyeceğini söylemek de bir sonraki muhtemel depremin önüne geçeceğini söylemek de spekülatif olur. İstanbul’u bekleyen ve Marmara içinden gelecek büyük bir risk var. Buna odaklanmak ona göre hazırlanmak gerekir.”