“Birkaç saniyeliğine pencereyi açıyorum içeri hücum ediyorlar” Karasinekler bu yıl erken mi çıktılar?
Güncelleme Tarihi:
Karasinekler genelde yaz sıcakları başlayınca ortaya çıkarlar ama bu yıl mart ayının sonlarına doğru kendilerini göstermeye başladılar. Özellikle İstanbul’un farklı semtlerinde yaşayan kişilerden hep aynı şikayetleri duyuyoruz: "Birkaç saniyeliğine camı açsam hemen 4-5 tanesi içeriye hücum ediyor. Önceden bu mevsimde sinek olmazdı. Acaba bu yıl daha mı erken ortaya çıktılar?" diyen vatandaşlar bunun nedenini merak ediyor. Biz de Dr. Öğr. Üyesi Yavuz Turan ile bu durumu konuştuk.
Karasinekler genelde yaz sıcakları başlayınca ortaya çıkarlar ama sanki bu yıl daha erken çıktılar gibi? Pek çok kişi de aynı durumdan şikayetçi. Gerçekten vatandaşların şikâyet ettiği gibi karasinekler bu yıl önceki yıllara nazaran daha mı erken çıktılar?
Dr. Öğr. Üyesi Yavuz Turan, havaların beklenenden sıcak seyretmesinin, karasineklerin erken ortaya çıkmasına neden olmuş olabileceğini, uzmanların, sıcaklık ve nem oranındaki değişikliklerin sinek popülasyonunu etkileyebileceğini belirttiğini söyledi. Ayrıca çevresel faktörler ve şehirleşmenin de sineklerin üreme alanlarını genişletebilirken, bu yıl sineklerin daha erken görülmesinin dikkat çekici olduğunu ifade etti.
“Bu sene iklim değişikliğinin etkisini bu konuda da görüyoruz ve sinekler ortaya erken çıktılar” diyen Turan, özellikle 2025 mart ayının son zamanlarında sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesinin bu canlılar üzerinde etkilerine değindi:
“Sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi, sıcaklığı çevreye bağlı olarak değişen poikiloterm canlılar arasında yer alan karasineklerin (Insecta: Diptera) daha erken ortaya çıkmasına neden oldu."
İSTANBUL’DA EN ÇOK GÖRÜLEN TÜRLER MAVİ ŞİŞE SİNEKLERİ
Bahsi geçen sinekler oldukça iri yapıda. Bizim bildiğimiz karasineklerden biraz daha iriler. Bu değişik bir tür mü?
Mart ayından itibaren gördüğümüz bu iri sineklerin kara sinek olarak nitelendiren ancak ev sineklerinden farklı olan sinekler mavi şişe sinekleri (Diptera: Calliphoridae; leş sinekleri) diye bilinen sinekler olduğunu söyleyen Turan, özellikle Calliphora vicina ve Calliphora vomitoria türlerinin İstanbul’da en çok görülen türler olduğunu söyledi ve ekledi:
"Bu türler genellikle çürümüş, kokuşmuş şeylere gelir ve bunlar özellikle ceset veya leşlere çok çekilirler. İşte havaların erken ısınması ile bu sinekler ortaya çıkmaya başladı. Kaldı ki Calliphora vomitoria türünün 8-9°C gibi çok düşük sıcaklıklarda da ortaya çıktığı bilinir. Bahsi geçen bu türler mart ayında havaların sıcak olması sebebi ile erken görülmeye başladılar, sonrasında birden hava sıcaklıklarının düşmesinden dolayı da bu sinekler dışarıya göre daha sıcak olan evlere çekilmeye başladı.”
Mavi şişe sinekleri, parlak metalik mavi renkte olan ve genellikle çürüyen organik maddelerle beslenen bir sinek türüdür. Bu sinekler, özellikle çöplerin bulunduğu alanlarda görülür ve gıda zehirlenmesi, dizanteri ve konjonktivit gibi hastalıkların yayılmasına neden olabilir.
'SADECE YAZ AYLARINDA GÖRÜLÜR DİYEMEYİZ'
Karasinekler (Musca domestica) normalde sadece yazın mı ortaya çıkar? Kışın ya da bahar aylarında evde karasinek neden olur?
Turan, “Musca domestica poikiloterm (soğukkanlı canlı) olduğu için evet sıcak zamanlarda ortaya çıkar ancak bu sinekleri sadece yaz aylarında görürüz diyemeyiz.” sözleri ile hava sıcaklıkları uygun olduğu zamanlarda bu sinekleri görmenin mümkün olabildiğine dikkat çekti.
Yaklaşık 20°C sıcaklıklardan sonra eğer ortam müsait ise bu sinekleri görebileceğimizi ancak bu türün optimum gelişim sıcaklığının 25-30°C arasında olduğunu belirten Turan, kışın bu sineklerin evde görülme sebebini şöyle açıkladı:
“Yazdan sonra hava sıcaklıkları düşünce bu sinekler kendilerine uygun yer ararlar. Evlerdeki sıcaklığın da dışarıya göre daha yüksek olması sebebi ile evlere girerler ve uygun ortam var ise yumurta bırakabilirler.”
Peki karasinekler evde nereye yumurtlar?
YİYECEKLERİNİZİ AÇIKTA BIRAKMAYIN
Karasineklerin evlerimizdeki yumurtalama ortamlarını şöyle açıkladı:
“Bu sinekler evin sıcak olması ile eve çekilirler ve evde eğer besin artığı, açık çöp, evcil hayvan mamaları gibi kendilerine uygun besinler olursa buralara gelir beslenir ve buralara yakın yerlerde yumurtlayabilirler. Bu sebeple evde yiyeceklerin açıkta bırakılmaması gerekir. Bu sadece sinekler için değil hamam böcekleri ve karıncalar için de alınması gereken bir önlemdir. Çöpleri mümkün olduğunca günlük olarak evden çıkartmak gerekir. Bunun dışında pencerelere sineklikler takılabilir. Bu gibi basit önlemlerle sineklerin ev içine girmesi önlenebilir.”
Sineklerin yaşam süresi hangi kriterlere göre değişiyor? Neden sıcak havalarda daha çok sineğe maruz kalıyoruz?
“Bu canlılar poikiloterm canlılar olduğu için sıcaklık bu canlılar için çok önemlidir.” diyen Turan sıcaklık
dışındaki etkenleri de şöyle sıraladı:
“Bunun dışında nem, besin ve yaşam alanı gibi faktörler de sinekler için önemlidir. Sıcaklık arttıkça çok daha kısa süre de yaşam döngülerini tamamlayabilirler. Sıcaklık arttıkça, sineklerin optimum sıcaklığının oluşması sebebi ile sıcak havalarda çok daha fazla ergin birey ortaya çıkar, yumurta bırakır ve kısa sürede hayat döngüsünü (Yumurta-Larva-Pupa-Ergin) tamamlar.
SÜPÜRGELİK, PENCERE VEYA KAPI PERVAZININ ALTINDAKİ BOŞLUKLARA DİKKAT!
Karasinekler evimize nasıl giriyor? Sadece pencerelerden mi evimize geliyorlar?
“Diyelim ki evinizde hiç sinek yok. Böyle bir durumda sineğin gireceği tek kaynak dış ortamdır.” diyen Turan, ergin bir sineğin eve girdikten sonra, besin bulma açısından da zorlanmazsa çok kısa sürede beslenip dişilerin yumurta bırakabildiğini, bundan sonra önlem alınmazsa, artık evinizdeki sineğin kaynağını dış ortamdan başka evinizin içi de olacağını ifade etti.
Karasineklerin süpürgelik, pencere veya kapı pervazının altındaki boşluklar ve fanlar, aydınlatmalar gibi alanlarda yumurtlayıp geliştiklerini ve larvaya döndüklerini, sonra pupa ve ergine döndükten sonra yine evlerimizde görülmeye başladığını söyledi.
Nasıl önlemler alabiliriz?
Yavuz Turan, bu konuda alınabilecek önlemlerin çok basit olduğunu söyledi ve yapılması gerekenleri anlattı: Açıkta
çöp, besin bırakmamalı, çöplerin ağzı hep kapalı kalmalı ve en kısa sürede dışarıda çöpe atılmalı. Sineklik önemli bir engelleyicidir. Bunun dışında çok ciddi bir sinek istilası var ise ilaçlama da yapılabilir ancak dikkat etmek lazım.
ÇÜRÜMÜŞ ETE BAYILIRLAR, NANE, SARIMSAK, LAVANTA KOKUSUNU SEVMEZLER
*Karasinekler en çok neyi sever ve hangi kokudan kaçar?
Karasinekler kokuları sahip oldukları bir çift anten ile alırlar. Turan, karasineklerin en çok sevdikleri kokular özellikle çürümüş et, çürük meyve-sebze, çöp atıkları, tatlı yiyecekler olduğunu, nane, sarımsak, lavanta gibi bazı kokulara ise gelmediklerini söyledi.
PAZARDAN ALINAN SEBZE VE MEYVE İLE EVE TAŞIYORUZ
Genelde mutfakta karşımıza çıkan meyve sineklerinin de tıpkı karasinekler gibi özellikle çürümüş meyve sebze
kokusuna, açıkta kalmış besin kokularına, çöpte çürümüş besin kokularına çekildiklerini belirten Turan, evden çıkan bu kokuların meyve sineklerinin eve çekilmesini sağladığını, bunun dışında pazardan, manavdan alınan meyve sebzelerden de bulaşma ihtimali olduğunu, alınan sebze meyvelerin eğer meyve sineklerinin yumurta veya larvası ile kontamine olmuşsa bu sinekleri eve ev sahibi aracılığı ile de taşınabileceğine dikkat çekti.
EV İÇİNDE KULLANILAN KİMYASAL İLAÇLAR EV HALKINA DA ZARAR VERİR
Bu aylarda sinek sorununa nasıl çözüm bulabiliriz? İlaçlama mı yaptırmak gerekir yoksa doğal çözümlerle mi?
“Açıkçası ben kimyasal ilaçlamaya karşıyım. Çünkü evin içinde kullanılan kimyasal ilaç ev halkına da zarar verebilir.” diyen Turan, bu nedenle yukarıda değindiği önlemlerle sineklerin önüne geçilebileceğimizi söyledi.
Elma sirkesi, Lavanta ve nane, limon ve karanfil gibi doğal yöntemler işe yarar mı?
Bu bahsedilen doğal yöntemlerin belki işe yarayabileceğini ama bunların kısmen işe yaradığını, çünkü açıkta bırakılan besinlerin ya da çöplerin açıkta kaldığı sürece lavanta, nane, limon vs. koysanız bile etki etmeyeceğini, sinekler bu besinlere her türlü geleceğini söyledi.