Batı cephesinde hâlâ yeni bir şey yok

İtalyan büyük usta Ermanno Olmi de son filmi ‘Her Yer Yeşerecek’le (‘Torneranno i prati) festival şenliğine katkıda bulunanlardan. 1931 doğumlu yönetmen uzun metraj serüvenine 1961’de, iş bulmaya çalışan bir gencin sistemin çarkları arasında ayakta kalma mücadelesini anlatan ‘Il posto’yla başlamıştı. Bu ilk adım, dönemin sinema camiası tarafından ‘Yeni Gerçekçilik’ akımının yeni bir hamlesi kabul edilirken Olmi, sadece bu akımın izini süren bir yönetmen olarak algılanmaması gerektiğini savundu. Belki bir ‘yenileyici’ demek daha doğruydu. Sonraki çalışmalarına genel bir bakış atıldığında, biz onu en çok ‘Nalın Ağacı’ (1978) ve ‘Ermiş Ayyaş Destanı’yla (1988) hatırladık.
‘Her Yer Yeşerecek’ faslına gelirsek, yönetmen 1917’de Kuzeydoğu cephesinde, Altapiano’daki küçük İtalyan birliğinde yaşananlar üzerinden savaşın anlamsızlığa vurgu yapıyor. Karlarla kaplı sığınaktaki bir grup asker onca yoksunluk varken ayakta kalmaya ve düşman ateşi altında direnmeyi sürmeye çabalıyor. Ateşkes var ama en kısa sürede biteceğini biliyorlar. İçlerinden biri siperlerin üstünde son derece hüzünlü şarkılarıyla gecenin sessizliğini bozuyor. Üstelik o kadar güzel söylüyor ki, karşı cepheden de alkış alıyor.

Lakin beklenen oluyor ve savaş, kaldığı yerden kendi koşullarını sahaya sürüyor. Gün geçtikçe cepheye gelen mektuplar muhataplarını bulamaz oluyor, her seferinde eksikler, kayıplar artıyor. Karargâhtan gelen emirler birikteki subaylarca tartışılır oluyor, savaşın yanında kışın sertliği bırakın mücadele etmeyi ayakta durmayı bile zorlaştırıyor, birçok asker gribin pençesine kapılıyor. Ya ‘yaratıcı’? O nerde bu zalim tablo yaşanırken? İçlerinden biri duruma açıklık getiriyor: “Papa dahil Tanrı’nın nerde olduğunu bilen yok...’

Olmi, günümüz sinema zevkleri ve refleksleri açısından fazla şiirsel kalabilecek bir çalışmayla karşımıza çıkmış ‘Her Yer Yeşerecek’te. 84 yaşının baharında çektiği bu film, babasının kendisine naklettiği savaş anılarının peliküle yansımış hali. Bir çobanın dediği gibi “Savaş dünyayı gezen ve doymak bilmeyen bir canavardır.” Olmi bu canavarın geçen yüzyıl başındaki tasvirine soyunuyor.
Ya da başka bir deyişle kendisinin ‘Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok’unu perdeye taşıyor.
Sonuç itibariyle kulak kabartmaya değer bir çaba bu... Ama bu coğrafyadan bakıldığında şiddetin gündelik hayatın bir parçasına dönüştüğü düşünülürse ‘bizim cephemiz’ her dem bu filmin hatırlatmaya çalıştığı manasızlıklarla dolu.

Her Yer Yeşerecek
Yönetmen: Ermanno Olmi
Senaryo: Ermanno Olmi
Oyuncular: Claudio Santamaria, Alessandro Sperduti, Francesca Formichetti, Andrea Di Maria, Camillo Grassi, Niccolo Senni, Domenico Benetti