Uğur Çelikkol

Çok özlediğimiz kar geldi.. ve şimdi bizim için kış mevsiminde yağan karla beyazlara bürünerek bir başka güzel olan Abant ve Gölcük göllerine gitme zamanı.

 

Ne zaman kar yağsa aklıma ilk önce Abant Gölü gelir. Sonbaharı da güzel ama kar belki de en çok bu göle yakışıyor. Kar da yürümekten keyif alanlar için muhteşem bir parkur. Bolu bölgesinde irili ufaklı bir çok göl var fakat Gölcük ve Abant gölleri bence kar yağdığı zaman kış mevsiminin yıldızları..
Uzun zamandır süren yağışsız, kurak kış günlerine evlerde olduğumuz bu haftasonu yağan karla nokta koyduk, belki de bu satırları okurken pencereden yağan karı izliyorsunuz..Kar herkese moral oldu, doğaya can verdi, heryeri olduğu gibi Abant’ı ve Gölcük’ü beyaz bir örtüyle kapladı.

Abant ve Gölcük’ü karlı halini merak edenlerle yaşadığımız süreçte kısıtlamalar nedeniyle haftasonu gidemiyorsak biz de hafta içi gideriz değil mi? Üstelik hafta içi çok daha güzel ve sakin olur..Günübirlikte olsa karda yürüyecek olmanın heyecanı, defalarca Abant’ı görmeme rağmen beyaz örtüye olan özlem, karlı Abant’ı yeniden görmek bu güzellikleri farklı açılardan göstermek ve paylaşmak keyif veren bir duygu. Ocak ve şubat aylarında en az 2 kere bölgeye gezimiz var, beni sosyal medya hesaplarımdan takip edin, sizi de bekleriz.

Kartpostaldan Fırlamış Gibi

Göle Bolu otobanı tarafından giriş yapıyorsanız sizi yakın zamanda yapılan bir ziyaretçi merkezi ve açık otopark karşılıyor. Göl çevresinde tek yön bir trafik var ama arabaların göl çevresinde dolaşması doğal hayata verdiği zarar nedeniyle eleştiriliyor. Gölü yaşamanın ve gezmenin en iyi yolu yürüyüş.

COVID-19 salgını nedeniyle turizm sektöründe 2020 yılı “kayıp yıl” olarak kayıtlara geçti. Hepimiz evlerde geçmiş yılların seyahat anılarına dair fotoğraflarla avunduk, sosyal medya hesaplarımızda eski kareleri tekrar paylaştık.

Bunaldık, gezmeyi çok özledik. Aslına bakarsanız 2019 yılı da turizm sektörü için çok zirvelerde bir yıl değildi ama ortadaki insan hareketliliği, yerli turizmin getirdiği otel dolulukları, turlar, yeme içme sektörüne yansımaları ile işler devam ediyordu. Yıllardır ülkemize gelmeyen nitelikli Amerikalı, Avrupalı ve Japon turistlerin eksikliği bu şekilde unutulmuş onların yerini almaya çalışan Ortadoğu, Rus, Endonezya, Malezya ve Çin gibi ülkelerden gelen turistlerle sektöre pansuman yapılmaya çalışılıyordu. Demek istediğim ekonomik kriz zaten vardı... Virüs salgını ile birlikte sektörün her paydaşı dibe vurdu...

ÖNCE UÇAKLAR DURDU

Yılın son günlerinde Çin’in Wuhan kentinde bir virüs çıktı, yayılmaya başladı. Çok ciddiye almadık, bize gelmez dedik. Derken uçak seferleri durdu... Rezervasyonlar iptal oldu. Hala inanamadık... İnanmak istemedik. Ta ki yasaklar başlayana kadar. Kapattık, kapandık, durduk, bekledik, ne olacak diye... Yasaklar, kurallar derken “Mayıs sonu toparlanır” diye bir ses çıktı, “Haziran daha iyi olacak” dendi, “temmuzda işler açılır” dedi öteki... Hiçbiri olmadı ve turizm sektöründe çoktan herkes kendini kurtarma derdine düşmüştü . İnsanlar virüs salgının yarattığı korku nedeniyle uçak yolculuğunu tercih etmez oldu. Havaalanlarında her türlü sosyal mesafe ve hijyen odaklı önlemler alınmasına, uçaklarda saatte 15-20 kez havayı sirküle eden hepa filtrelere vurgu yapılmasına rağmen birçok insan halen daha uçak yolculuğunu tercih etmiyor. Turist rehberleri evlerini geçindiremiyor, turizm taşımacılığında çalışan otobüsler boş arazilerde yatıyor, satılıyor. Birçok otel mart ayından bu yana açmadı bile, çalışanları kıt kanaat geçiniyor.

BİNLERCE ACENTA KAPANABİLİR

Her akşam Tv’de görüşlerini dinlediğimiz, kararları ve önerileri ile hareket ettiğimiz Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu gibi turizm sektöründe de sözüne güvenilir, tecrübeli, tarafsız insanlardan kurulu bir bilim kurulu olsaydı diye yazmıştım aylar önce... Belli ki sesimi çok az kişi duydu... Henüz bir çalışma yok.. Daha önce Türkiye turizminin gelecek beş yıl içinde karşılaşabileceği riskler üzerine çalışmalar yapılsaydı, salgın hastalık, deprem, terör vs. getirebileceği ekonomik sıkıntılara yönelik hazırlıklar yapılsaydı, en azından sektör bu kadar hazırlıksız yakalanmazdı, riskli yatırımlardan kaçınırdı. Kredi almazdı, Nakit veya hızla paraya döndürülebilir yatırımlarda kalırdı. Zorlu süreçte oteller, tur operatörleri, uçak şirketleri, turist rehberleri, ulaştırma şirketleri ve turizm ile ilgili olan diğer sektörler ilk haftalarda liderlerinden destek aradılar şimdi ise herkes kendi gücü yettiğince ayakta kalmaya çalışıyor, küçülüyor, üzülüyor.

Son otuz yılını krizlerle boğuşarak geçirmiş olan Türkiye turizmi, bu krizlerden edindiği deneyimlerle, bu krize de hazırlıklı girebilirdi. Olmadı, beceremedik..

Sivil havacılık salgının etkisini en derinden hisseden sektörlerin başında geliyor. Yolcu sayılarındaki ani azalma ve ülkelerin getirdiği kısıtlamalarla birlikte dünyadaki birçok havayolu şirketi iflas bayrağını çekmek üzere. İnsanlar virüs salgının yarattığı korku nedeniyle uçak yolculuğunu tercih etmez oldu. Krizden elbette sektör çalışanları da etkileniyor. Havaalanlarında her türlü sosyal mesafe ve hijyen odaklı önlemler alınmasına, uçaklarda saatte 15-20 kez havayı sirküle eden hepa filtrelere vurgu yapılmasına rağmen birçok insan halen daha uçak yolculuğunu tercih etmiyor. Süreçte bazı havayolları farkındalık oluşturmak için uçaklarına maske boyaması bile yapmaya başladı. Garuda Indonesia’yla birlikte Lüksemburglu havayolu Cargolux yakın zamanda Boeing 747-8 uçağına maske boyaması yaptı.

Havayolu maskenin haricinde uçağının gövdesine Not Without My Mask yani maskesiz olmaz boyaması da yazdırdı. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin (IATA) yaptığı açıklamaya göre seyahat talepleri yüzde 75 düştü ve 4.8 milyon sektör çalışanı işini kaybetme riskiyle karşı karşıya. Tüm bu uçuşlar için bilet kesen Seyahat Acentaları da sıkıntıyı yakından yaşıyor. Covid-19 riskinin artışı yeniden gözlenirken birçok havayolu hem yurt içi hem de yurt dışı uçuşlarına mümkün olduğu oranda önlemler alarak devam ediyor. ‘Bunun devamında bizi ne bekliyor?’ sorusunun cevabı kimse tarafından net bir şekilde verilemezken biz bu soruyu sizler için Bursa’da konusunda uzman her yıl binlerce insanı havayolu şirketleri ile buluşturan üç isme; Ottomantur Turizm Genel Müdürü ve Bursa Ticaret Sanayi Odası Turizm Konsey Başkanı Sibel Ölçüoğlu, Apareia Turizm Genel Müdürü Ayla Altun ve Bursa Skal International Başkanı, Plaza Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Serdal Can’ a sorduk.

Sibel Ölçüoğlu - Ottomantur Turizm Genel Müdürü ve
Bursa Ticaret Sanayi Odası Turizm Konsey Başkanı

Turizm deyince aklımıza ne geliyor… 54 senelik bir acentanın 2.nesil yöneticisi olarak kendim de düşündüm ve aklıma elbette ilk olarak gezmek, görmek, tanımak geldi; ama merak da ettim turizm ne demek diye ‘’bir ülkeye ya da bir bölgeye turist çekmek amacıyla alınan ekonomik, kültürel, teknik vb. önlemlerin, yapılan çalışmaların tümü’’tanımını buldum. Kısacık bir cümle; ama ne çok şeyi içeriyor. Artık, sağlık, gastronomi, inanç, spor amaçlı, doğa gibi onlarca amaca, isteğe yönelik turizm çeşidi var; ama bütün bunlara erişebilmek için turizmcilere, acentacılara ihtiyacımız var.
Ulusal havayolumuz Türk Hava Yolları gibi dünyada 800 kadar hava yolu şirketi bulunmakta. Bu şirketlerin de 290 tanesi IATA – Uluslarası Hava Yolu Taşımacılığı Birliğine bağlı.

Aralık ayında tüm gözler Konya’ya çevrilir. Çünkü Şeb-i Arûs zamanıdır. Her yıl bu tarihte Mevlânâ ile buluşmak, onun vuslatına şahit olmak, onu anlamak, hissetmek için Türkiye’nin ve dünyanın çeşitli yerlerinden insanlar akar Konya’ya..Kentin Turizm ekonomisi açısından da çok önemli bir hareketliliktir bu.

 

Maalesef bu yıl Konya’da Mevlana’nın, ölüm yıl dönümü nedeniyle düzenlenen ‘Hz. Mevlana’nın 747’nci Vuslat Yıl Dönümü Uluslararası Anma Törenleri’ kapsamında gerçekleşen Şeb-i Arus töreni virüs salgını nedeniyle seyircisiz gerçekleşti. Hafta içinde düzenlenen ‘Hz. Mevlana’nın 74’üncü Vuslat Yıl Dönümü Uluslararası Anma Törenleri, her zaman olduğu gibi Mevlana Müzesi’nde sandukasının başında Gülbank duasıyla başladı. Ardından Mevlana Kültür Merkezi’nde sema törenine geçildi. Salgın nedeniyle saat sınırlamasıyla seyircisiz gerçekleştirilen törene TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Konya Valisi Vahdettin Özkan, Mevlana’nın 22’nci kuşaktan torunu Esin Çelebi Bayru katıldı. 35 yabancı medya çalışanının da takip ettiği program, televizyon kanallarından Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü’nün sosyal medya hesaplarından canlı yayınlandı.

Her yıl 7-17 Aralık tarihlerinde yapılan törenlere bu yıl pandemi nedeniyle kimse katılamadı. Şeb-i Arûs, düğün gecesi anlamına gelir. Hayatını, varlığını eşi benzeri olmayan bir şekilde “Hamdım, piştim, yandım” diye özetleyen Mevlânâ, ölüm gününü hep “Hakk’a vuslat” yani Yaradan’a kavuşma olarak görür, ölüm gününü de düğün günü sayardı. “Herkes ayrılıktan bahsetti, ben ise vuslattan” diyen Mevlânâ, ölümü ilahi kaynağa, yani Allah’a dönüş olarak yorumlamıştır.

İNSANLIĞA YOL GÖSTERİYOR

Batı dünyasında “Anadolulu” anlamına gelen “Rumi” olarak anılan Hazreti Mevlana, tasavvufi öğretinin en güzel şekilde işlendiği eserleriyle insanlığa yüzyıllardır yol gösteriyor.
Mevlana, 30 Eylül 1207’de, günümüzde Afganistan’ın kuzeyinde bulunan Belh şehrinde dünyaya geldi. Asıl ismi Celaleddin Muhammed olan büyük düşünürün annesi Mümine Hatun, babası “Sultanü’l-ulema” yani “Alimler sultanı” diye tanınan Bahaeddin Veled, ağabeyi Alaaddin Muhammed ve kız kardeşi Fatıma Hatun’dur. Hazreti Mevlana, Horasan’ın büyük alimlerinden olan Bahaeddin Veled ve ailesiyle, bazı siyasi olaylar ve yaklaşmakta olan Moğol istilası nedeniyle Belh’ten ayrıldı.

PİŞME DÖNEMİ

Turizmde yılın son günlerindeki umutlar yavaş yavaş 2021’e taşınırken sektörün önemli isimleri ile süreci nasıl geçirdiklerini ve 2021 beklentilerini konuştuk ve bu hafta da sayfamıza taşımaya devam ediyoruz.

2021 yılının da turizm açısından gelen bilgilere, oluşan şartlara göre şekilleneceğini tahmin ediyoruz. Günlerdir, aylardır salgının yarattığı krizi ekonomik rakamlarla anlamaya ve anlatmaya çalışıyoruz ama belki de rakamsal kayıpların yanında virüs salgınının tüm sektörlerde olduğu gibi turizm sektöründe de bazı değişimleri getireceğini öngörmemiz ve salgın sonrası dönem için hazırlıklı olmamız gerekiyor.
Bu haftaki konuklarımız konularında uzman ve tanınmış üç isim; profesyonel turist rehberi Şerif Yenen, TUADER Turizm Akademisyenleri Derneği Başkanı Prof.Dr. Muharrem Tuna ve GÜMTOB-Güney Marmara Otelciler Birliği Başkanı Ersin Yazıcı…

ŞERİF YENEN: Profesyonel turist rehberi

Çoğunlukla serbest çalışan olarak faaliyet gösteren rehberler, iş olduğunda çalışan bir meslek dalı olduğundan, bir yıla yakın süredir adım adım duran turizm hareketi nedeniyle işssiz kaldılar. Devlet desteklerinden de kısıtlı yararlanabilen meslektaşlarımız zor günler geçiriyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kamu bankalarından rehberlere yönelik sağlanan sembolik kredilerin geri ödeme zamanı geldi çattı bile! Halen işsiz olan rehberlerin bu kredileri ödeyecek durumu yok, çünkü kriz devam ediyor. Dileğimiz bir an önce yeni desteklerin gündeme gelmesi ve bu zor günlerin hızlıca sona ermesi.

PANDEMİNİN OLUMLU YANLARI OLDU MU?

Turizm sadece Türkiye’nin değil tüm dünya ülkelerinin bacasız sanayisi ve sektörün her alanında milyonlarca insan ekmek yiyor, aile geçindiriyor. Yaklaşık bir senedir içinde bulunduğumuz sıkıntılı süreç tüm turizm camiasını yormuş durumda. Yılın son günle-rinde umutlar 2021’e taşınırken herkesin merakla cevap aradığı soru yeni yılda turizm sektörünün nasıl olacağı?

Dünya turizmcileri ağız birliği yapmış sabırsızca yetkililere; “Kapılarımızı turistlere hangi şartlarda ne zaman, nasıl açacağız?” diye sorarken, turizm sektörünün her kademesi kendi içinde “Yerli ve yabancı turistler ne zaman ve nasıl gelir, insanlar ne zaman gez-meye başlar?” sorusunu kıyasıya tartışıyor.
Tüm bu gelişmeler yaşanırken, belki de 2021 tatil özleminin yoğun bir şekilde geri döndüğü yıl olarak tarihe geçecek. Tur operatörlerinin, otellerin, uçak şirketlerinin başlattığı hijyenik hizmet anlayışı ve yeni servis modellerinin ilk defa denendiği ve fiyatlandırdığı deneyim yılı olacak. Nisan ayından itibaren müşteri talepleri şaşırtacak, bizleri sevindirecek. Son günlerde giderek artan koronavirüs ilacı ve aşısı ile ilgili haberler aynı zamanda sektöre umut aşısı olacak.

2021 yılında yaşadığımız yaşam korkusundan kaynaklanan travmatik süreç müşterilerin ruhunda ve beyninde çözülecek, sosyal yaşama hızlı ancak dikkatli geri dönüş başlayacak. Daha farklı, daha hassas, daha az tüketen- çevreyi kirleten, daha az yok eden bir toplum olma süreci turizmde israfı azaltacak. Belki de verdiğimiz hizmete karşılık veren daha saygılı bir müşteri kitlesi oluşa-cak. İşte bu noktada, bugün turizm sektöründe konusunda uzman isimleri sayfamıza davet ettik, ve değerli görüşlerini sayfamıza taşıdık. Bu hafta ki konuklarımız TÜRSAB-Türkiye Seyahat Acentaları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Hasan Eker, yurtdışından bir göz, New York Universitesi (NYU) Turizm ve Otelcilik Yönetimi Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Recep Karaburun ve Kültür ve Turizm Bakanlığı profesyonel turist rehberlerinden Adnan Düvenci…

Hasan Eker: TÜRSAB-Türkiye Seyahat Acentaları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi BTSO-Bursa Ticaret Sanayi Odası Meclis Üyesi

2021 TURİZM BEKLENTİLERİ

Yapılan akademik çalışmalara göre, salgının Dünyadaki pik tarihinin 2021 Ocak ayı olacağı ön görülmektedir. Bu tarihten sonra salgında düşüş beklenmektedir. Ayrıca yüzde 90 etkili aşıların üretime geçtiği ve nisan ayından itibaren piyasaya sürüleceği artık büyük oranda gerçekleşmesi muhtemel görünmektedir. Nisanda başlayan aşının dünya genelinde belli bir orana ulaşması en az 2-3 ay kadar süreceği açıktır.

Köroğlu dağlarının engebelendirdiği coğrafyada, dik vadi duvarlarına tutunmuş bir kent Göynük. Yüz yıl öncesinin mimari örnekleriyle bezeli beyaz evlerin yamaçlara serpiştirildiği özgün bir yaşam yeri. Tarihte “Diyar’ı Akşemseddin” olarak bilinen Bolu’ya bağlı bu ilçe merkezi, hala Fatih’in hocasının anısını yaşatıyor. Bu kent sokağıyla, çarşısıyla, meydanlarıyla ve zafer kulesiyle soluk alıp veren canlı bir anıt…

 

Son yıllarda keyifle gittiğimiz bir rotadır; Taraklı-Göynük-Mudurnu rotası.. Sonbaharı ayrı, ilkbaharı ayı güzeldir..Turizmin yavaş yavaş canlandığı çevre illerden insanların merak edip geldikleri bu Osmanlı dönemi sivil mimari örneği şirin yapıları, geleneksel yapısı, el sanatları ve mutfağı ile meşhur yerleşimler.. Göynük’ü anlatacağım size biraz bu haftasonu..
Bolu’nun ilçelerinden Göynük’ün, 100 - 150 yıllık evleri, 14. yüzyıldan kalma camileri, hamamları ile kültür turizmi denilince akla ilk gelen yerler arasında olduğunu söylemeliyim. Göynük’e yapacağınız ziyareti hersene mayıs ayında yapılan Akşemseddin Hazretleri şenliklerine denk getirebilirseniz hem unutamayacağınız bir geziye imza atmış olursunuz hemde fotoğraf açısından çok zengin bir gün geçirebilirsiniz.
Göynük çarşısında konuştuğum yaşlı teyzeler Göynük’ün adı olgun, olgunlaşmış” anlamındaki “göynemiş” den geldiğini söylerken bazıları da göynük kelimesinin orman yakılarak açılmış alan anlamına geldiğini de söylediler.
Türk-Osmanlı sivil mimarisinin en güzel örneklerini günümüze kadar ulaştıran yerlerden biri burası. Bakarken soluğunuzu kesen tarih, sokakları dolaşırken içine alıp sevgiyle aniden kucaklayacaktır sizi. Göynük denince akla ilk gelenler Fatih Sultan Mehmet’in Hocası Akşemseddin ve türbesi, şenlikleri, beyaz güzel evler, tepedeki saat kulesi, tarih, güzel yemekler, yöresel büyük tülbent örten kadınlar ve kendi içinde barındırdığı öyküleridir.

“DİYAR-I AKŞEMSETTİN”

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2019 yılının Türkiye’de “Göbeklitepe Yılı” ilan edilmesinin ardından Güney Doğu Anadolu’nun en mistik yerlerinden biri olan Şanlıurfa, Göbeklitepe ile anılmaya başladı. Efsanelerin gerçekle iç içe olduğu peygamberler şehri Şanlıurfa, elbette ki sadece Göbeklitepe’den ibaret değil. Şanlıurfa’da yapılacak şeyler oldukça fazla. Balıklı Göl’ü, Halfeti’yi, Harran’ı ve Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’ni ziyaret edebilir, sıra gecesi eğlencesine katılarak yörenin kültürünü yakından tanıyabilirsiniz. Damak tadınıza ve ruhunuza hitap edecek unutamayacağınız bir haftasonu için Şanlıurfa sizi bekliyor.

 

İnsanlık tarihi adına şimdiye kadar bildiğimiz tüm bilgileri tekrar gözden geçirmemize sebep olacak, dünyanın ilk tapınağı Göbeklitepe, Şanlıurfa’ya 15 km uzaklıkta, yakınında bir köy ve etrafında koyunlar otlatılan küçük bir tepe. Başlığa “insanları da” eklememin sebebi Göbeklitepe kazı alanı yakınındaki köyde yaşayan, tarlası- koyunu olan bir çok insanın Göbeklitepe’den değil ama gelen ziyaretçilerden hayli memnun olmaları. Sakin, kendi halinde bu topraklarda ortaya çıkan, insanlık tarihi açısından çok önemli bu alanın ne olduğunu halen daha anlamış değiller ama gelen ziyaretçiler en azından şimdlik onların dikkatini çekiyor ve utanarak da olsa poz vermekten kaçınmıyorlar.
Sözün özü ; Güneydoğu Anadolu’da ücra bir tepede sessizliği bozanlar otobüsler dolusu turistler. Genellikle Türkler, bazen de Avrupalılar. Son teknoloji otobüsler virajlı, özensizce asfaltlanmış yoldan bayıra kadar zorla ilerleyip, taştan bir girişin önüne savaş gemileri gibi yanaşıyor. Ellerinde plastik su şişeleri ve fotoğraf makinalarıyla ziyaretçiler dışarı akın ediyor ve insanlık tarihini, günümüzden tam 12.000 yıl önce inşa edilmiş Göbeklitepe’yi beyin kıvrımlarında çözmeye çalışıyorlar.

Arkeolojik olarak Çanak Çömlek Öncesi Neolitik A Dönemine (M.Ö 9.600 – 7.300) ait olan Göbeklitepe’de, bir tepe üzerine inşa edilmiş çok sayıda yuvarlak biçimli yapı bulundu. 1995 yılında arkeolog Prof. Klaus Schmidt tarafından Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün desteğiyle başlayan kazılar sonucu elde edilen verilere göre bu yapılar yerleşim amaçlı kullanılmamışlar. Göbeklitepe’de bulunan henüz sadece altı tanesi gün ışığına çıkarılmış, toplam 20 adet olduğu belirlenen bu üzeri açık yapıların dini amaçlı yapılmış olduğu biliniyor, yani bu yapılar dünyanın ilk tapınakları. Taş devrinden kalma bu tapınakların yapılış biçiminde ortak bir özellik göze çarpıyor, T biçiminde sütunlar ile çevrilmiş bu tapınakların merkezinde iki T biçiminde sütun karşılıklı olarak yer alıyorlar.

SOYUT SEMBOLLER DE VAR

Arkeologlar boyları 3 ila 6 metre arasında değişen bu T biçimindeki sütunların stilize edilmiş insan tasvirleri olduğunu düşünüyorlar. Bunun sebebi T biçimindeki sütunlarda görülen kol ve el tasvirleri. Ayrıca bu sütunlar üzerine işlenmiş hayvan tasvirleri ve soyut semboller var.