İran’daki kazada dikkat çeken ayrıntılar… Helikopter sis duvarına çarpmış

İRAN Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, İran Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan ve iki üst düzey görevlinin ölümüne neden olan helikopter kasasıyla ilgili siyasi ve teknik birçok şey söyleniyor. Çok farklı senaryolardan bahsediliyor. Bunlar elbette tartışılır, uzun süre de tartışılacak.

Biz olayın teknik boyutunu inceledik. Bu açıdan bakıldığında sanıldığı kadar karmaşık bir durum ortada yok. Hadi gelin nedenlerini sıralayalım...

ESKİ OLMASININ ÖNEMİ YOK

- İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve ülkenin dış politikasının zirvesindeki isimleri taşıyan BELL markanın 212 modeli helikopter uzun yıllardır kullanılıyor. Helikopterin eski olmasının bir önemi yok. Ama ambargolardan dolayı sahte parçalar kullanılmış bir helikopter olduğunu ifade ediyorlar. Böyle olsa bile uzun yıllardır çalışan, faal bir makine. Yani yatan bir araç değil. 

- Bugün hâlâ çok yıllar önce imal edilmiş B-52 bombardıman uçakları bile kullanılıyor. Yani eskiliğin bir önemi yok.

- Kaza sanıldığı kadar karmaşık görünmüyor aslında. Azerbaycan’dan kalkışta havanın iyi olması, birçok helikopter pilotunun içine düştüğü yanılgı, büyük ihtimalle kazanın ana nedenlerinden biri olabilir. Çünkü bugünler ve gelecekteki 15-20 gün zaten yoğun sis çöken zamanlar olarak biliniyor.

SİS DUVARI GÖRÜŞÜ ENGELLEDİ

- Bir de büyük ihtimalle Cumhurbaşkanı Reisi’nin geceyi Azerbaycan’da geçirmek istememesi de helikopter pilotu üzerinde uçuş için bir baskı yaratmış olabilir. Görerek uçuş yapan pilot dağlık ve ormanlık bölgeye geldiğinde bir sis duvarı ile karşılaşınca görüş uzaklığı büyük ihtimalle birkaç metreye kadar düşmüş olabilir. Ve böyle bir durumda dağa çarpması helikopter kazalarında çok sık yaşanılan bir olaydır.

BİRÇOK BENZER OLAY VAR

- Yakın geçmişe baktığımızda dünyaca ünlü basketçi Kobe Bryant’ın kızı ve yakın arkadaşları ile Amerika’da yaşadığı ve hayatına mal olan helikopter kazası da aynı şekilde meydana gelmişti. Güzel havada kalkış yapılmış, deneyimli pilot görerek uçuşa başlamış ama sis nedeniyle gidip dağa vurmuş kurtulan olmamıştı.

- Aynı şekilde bir Türk şirketine ait helikopter Atatürk Havalimanı’ndan günlük güneşlik havada kalkmış ama birden çöken sisin içine düşen pilot, gidip Büyükçekmece’deki kuleye çapmıştı ve yine kurtulan olmamıştı

- Yine İtalya’da bir helikopter pilotu, içinde Türk yolcularının olduğu bir uçuşu yaparken gidip dağa çapmıştı. Üstelik o pilot haftanın en az üç günü aynı rota üzerindeki uçuşu yapıyordu. Ama sis duvarı ile karşılaşınca gidip dağa çarptı. Kurtulan olmadı.

- Onlarca helikopter kazasına bakıldığında görerek uçuşta pilotların karşılarına çıkan sis duvarları daima ölümü getirmiştir.

- İran Cumhurbaşka-nı’nın bulunduğu helikopteri kullanan pilot da büyük ihtimalle sis duvarı karşısına çıkınca göremeyip dağa vurdu. Bu düşünce şu anda kazayla ilgili öne çıkıyor.

TRANSPONDER KAPATILMIŞ OLABİLİR

- Helikopterin, yani kaza yerinin tespitinin gecikmesi de büyük ihtimalle Cumhurbaşkanı uçuşunun izlenmemesi için helikopterin iletişimde kullandığı ‘transponder’in kapalı olmasından kaynaklanmıştır.

- Genel olarak yoğun sise dayalı helikopter kazalarında, özellikle önemli insan taşıyan pilotların çoğunun geri dönmeyi denemeyi pek de kendilerine yediremedikleri biliniyor. Yani hepsi böyledir anlamına gelmiyor bu ama sıklıkla pilotlar, üzerlerinde hedefe gitme konusunda bir baskıyı hep hissediyorlar.

SABOTAJ İHTİMALİ

Helikopterin dağa çarptığı, enkaz dağılımından da kolayca anlaşılıyor. Aşağıdan vurulmaya ait belirgin bir görüntü yok. Ama bir sabotajj ihtimali her zaman tartışılır. Hele de İran gibi bir ülke birçok olay yaşadığı için bu ihtimalin tartışılması doğaldır. Yine de abartmadan yapılacak tartışmalar daha önemli.