Dünyayı küçültecek uçak

Dünyanın en hızlı uçağı gelecek yıl tezgâha konacak. Şirketi ile birlikte tam adı: Boom Overture Supersonic Transport Airliner. Yolcu kapasitesi 65 ile 88 arasında değişiyor. Kalem gibi bir uçak, 60 metreden biraz daha fazla uzunluğa sahip. 7 bin 868 km öteye uçabiliyor. Saatteki hızı 2.2 Mach. Yani 2 bin 695 km. Şu anda uçtuğumuz bütün ticari havayolu uçaklarının süratinin iki katından da fazla. Örneğin 7 saatlik uçuşla gidilen Singapur-Dubai uçuşu 4 saate düşecek. İstanbul-New York uçuşu da 10 saat yerine yaklaşık 5 saat gibi olacak. Overture, süpersonik uçuşta kalıcı yeni bir çağın ilk yolcu uçağı olacak. Daha hızlı, daha verimli ve sürdürülebilir teknolojiyle Concorde’un mirasını geliştirecek.

ÇOK YÜKSEKTEN UÇACAK

Yeni nesil süpersonik yolcu uçağı 60 bin feet yüksekten uçacak. Yani seyir yüksekliği 20 bin metrenin üzerine çıkacak. Oysa yolcu uçaklarının çoğu 10-11 bin metre ya da biraz üzerinde uçarlar. Bazı özel jetler yani business jetler çok daha yükseğe çıkar. Ama hiç birinin uçuş tavanı 20 bin metre değildir. Bu uçakla tepeye çıktığınızda pencereden bakınca Stratosferik görünümler ortaya çıkar. Tavan yüksekliğinde seyir halindeyken yukarıdaki uzayın karanlığını ve aşağıdaki dünyanın eğriliği görülür. Yani dünya portakallaşır.

Geniş pencereleri olan uçağın içi bir hayli gün ışığı da alıyor. Koridorun iki tarafında pencere önlerinde business koltuk olan Booom Overture, özel eğlence sistemlerinin en gelişmişleri ile donatılacak. Uçağın dış yüzeyine konacak çoklu kamera sistemi ile aşağı ya da yukarı bakış seçilerek seyir doyumsuz hale gelecek. 2 pilot ve 5-6 kabin memuru standart uçuşlar için yeterli ekip sayısı olarak açıklandı.

UÇUŞLARIN SÜRESİ NE KADAR AZALACAK?

* Normalde 7.30 saati geçen Madrit-Boston arası 3 saat 30 dakikaya,

* 7 saat süren Dubai-Singapur arası 4 saate,

* 12 saat 45 dakika süren Los Angeles- Seul arası 6 saat 45 dakikaya,

* 8 saat 30 dakika süren Tokyo-Seattle arası 4 saat 30 dakikaya,

* 7 saat 15 dakika süren Paris-Motreal arası 3 saat 45 dakikaya,

* 14 saat 30 dakika süren Los Angeles-Sydney arası 7 saat 30 dakika düşecek.

'2 KAT HIZLI 2 KAT UZAĞA'

Uçağın şimdiden tanıtım sloganlarında ‘2 kat daha hızlı 2 kat daha uzağa’ deniliyor. Rolls-Royce’nin geliştirdiği sessiz süpersonik motorlarla uçacak bu yeni nesil uçak Concorde’a ait bütün şikâyetlere son verecek. Çok yüksekte, tam konfor sağlayan bu tek koridorlu yeni nesil sessiz süpersonik uçağın varoluş planlaması şöyle:

* İMALAT BAŞLANGICI: 2022

* HANGARDAN ÇIKIŞI: 2025

* YOLCU UÇUŞU İÇİN İLK TESLİMAT: 2029

Sonraki büyük adım ise daha fazla yolcu taşıyabilen çift koridorlu geniş gövdeli süpersonikler için çalışmalara başlandı bile. Ama bu hayalin tarihi ile ilgili hiçbir ipucu yok.

50 SANTİMLİK METALE KURBAN GİTTİ

Sesten hızlı yolcu uçağı Concorde 1956 yılında ortaya atılan bir fikirle oluşmaya başladı.1962 yılında Fransa ve İngiltere sesten hızlı yolcu uçağı için çalışmaya başladılar. İlk uçuş denemesini 2 Mart 1969 yılında şimdi Airbus fabrikalarının olduğu Fransa’nın Toulouse kentinden yaptı. Bu uçaklar normal uçuşlarında saatte 2 bin 132 kilometre hıza erişiyor ve yerden 18 bin 200 metre yüksekten uçuyordu. Uçaklar, Atlantik’i normal koşullarda 3 saatte aşabiliyordu. En önemli amaç hız yapmak ve uçuş süresini normal yolcu uçaklarının çok altında gerçekleştirmekti. Dış yüzeyi çok hafif ve ısıya dayanıklı titanyum maddesinden üretilmişti. Uçuş sırasında sürtünme nedeniyle uçağın dış cephesindeki sıcaklık 92, burun kısmındaki sıcaklık ise 130 dereceye çıkıyordu. Isınma nedeniyle uçağın boyunun uçuş sırasında 7.5 santim uzadığı saptandı. Uçağın yolcu kapasitesi 100-125 koltuk oldu ve tamamı Business sınıfıydı. Paris-New York arasında tek yön bilet fiyatı başlangıçta 12 bin dolardı.

SON UÇUŞU 1.5 DAKİKA

Dev yolcu uçakları 200 yolcuyu rahatlıkla taşırken, dar gövdeli Concorde’un yolcu kapasitesi 100 kişiydi. Yolcuların büyük çoğunluğunu zengin ve ünlüler oluşturuyordu. 30 yıllık macerası boyunca toplam 16 Concorde uçağı üretildi. Bunların tanesinin maliyeti 42 milyon dolardı. Ses üstü uçan Concorde bir kez de tanıtım amaçlı İstanbul Atatürk Havalimanı’na geldi. Tanesi 42 milyon dolar olan uçakların birini kaldırmak 6 adet 747 jumbo uçuşu masrafı gerektiriyordu. Ekonomik değildi. Air France ve BA yani İngiliz Havayolları bu uçakları uzun süre kullandılar. Sadece Paris-New York ve Londra-New York arasında uçuruldu. Ara sıra Karayiplere de gitti. Ses hızını aştığında yeri göğü inletiyordu. 25 temmuz 2000 tarihinde Paris Charles de Gaulle Havalimanı’ndan kalkışı sırasında bir başka uçaktan piste düşen 50 cm’lik metalin üzerinden geçti. Tekerlerin savurduğu metal yakıt deposuna çarptı ve uçak yanarak düştü. Yolcuların tümü ve yerdeki bir otelde bulunanların bazıları hayatlarını kaybetti. Son uçuşu sadece 1.5 dakika süren uçağın hikayesi de son buldu.

SES HIZININ DA ÜZERİNDE

Çok hoş bir kelime süpersonik. Ses hızının üzerindeki hızları belirlemek için kullanılıyor. Güçlü ve ulaşılması zor bir şeyi de ifade ediyor. Havacılıkta özellikle askeri jetlerle doğan süpersonik, 1 Mach olarak kabul edilen hızın üstündeki hızlar için bir tarif şekli. Deniz seviyesinde havada sesin hızı yaklaşık olarak saatte 1225 km’dir. Bu hız elbette yapısal olarak özel olarak hazırlanmış uçaklarla gerçekleşebiliyor. Normal bir yolcu uçağı ses hızını geçtiğini varsaysak, gökyüzünde darmadağın olur. Günümüzdeki savaş uçaklarının çoğu süpersonik uçaklardır. Örneğin F16 uçağı süpersonik bir savaş uçağıdır. Ses hızını aşar ve Bumlar yaratır, Yani sonic patlamalar bazan kulakları sağır eder. Uçuş sırasında ses hızı geçildiğinde patlama sesleri duyulur. Sonik patlamalar olur. Hani bazen bir kentte patlama duyulduğu söylenir ve insanlar sokaklara bile dökülür. Araştırılır, ortada bir patlama yoktur. Sonradan hava trafikle falan konuşularak anlaşılır ki bir askeri jet o bölgenin üzerinde ses hızını geçmiş ve sonic patlama meydana gelmiştir. Genellikle bunlara yol açmamaları için savaş uçağı pilotları uyarılır ama yine de ara sıra kontrolsüz oluşan bumlar aşağılara sarkar.

SÜPERSONİK İŞ JETİ AERION

İş dünyası sıradan iş jetlerine süpersonik bir uçak istiyordu. Bu isteğin oluşturduğu pazar için Aerion 2020 yılında 12 yolcu kapasiteli hızlı bir iş jeti tasarımını ortaya çıkardı. Patlamalar yapmayacak bir uçak için motor imalatçıları da çalışmaya başladı. Uçağın gerçekleşmesi için oluşturulan havacılık devlerinden kuruluşlardan bazıları daha yolun başında bu işten vazgeçti. Ama şirket yoluna devam etti. COVID-19 salgını oluşumu zayıflatsa da Aerion as2 projesi sürdü. Aslında 2017 yılında bu konuda çalışmalar başlamıştı. Rüzgar testleri de başarılı oldu. 9 bin 260 km menzil belirlenen uçak aslında Mach 1.4 hızında uçacak. Bu hız daha sonra arttırılacak. Tarihteki en sessiz ve en yakıt verimli süpersonik olarak ilan edilen Aerion as2’nin uzunluğu 44 metre, maksimum kalkış ağırlığı 68 ton civarındaki uçağın 3 motoru var. Şu ana kadar 2.4 milyar dolar değerinde 20 sipariş aldığı açıklanan uçak 2026 yılında gökyüzü ile buluşacak. Ama uçağın müşterilere teslimi henüz kesin değil. Büyük ihtimalle 2026 tarihinden ilerilere kadar uzayabilir.