×
UZUN yıllardan sonra yeni bir süpersonik yolcu uçağı detayları ile ortaya çıkmaya başladı. İkinci nesil süpersonik yolcu uçağı olacak Boom’un bilet fiyatları Concorde’un bilet fiyatlarından yüzde 75 daha ucuz olacak. Her biri business class 55 koltuklu, toplam 77 ton ağırlığındaki Boom yolcu uçağı için çalışmalar 300 milyon dolarlık başlangıç yatırımı ile başladı.
Amazon’un kurucusu Blake Scholl, Boom adını verdiği şirketi ile bu hayali gerçeğe taşımaya başladı. Ses hızının 2.2 katına çıkacak yani günümüz yolcu uçaklarından üç kat daha hızlı olacak Boom’un ilk denemelerinin yapılacağı XB-1 test modelinin 2018’de havalanması bekleniyor. Her nereye uçulursa, şimdiki ticari yolcu uçaklarının uçuş süresinin en az yarısı kadar zamanda uçacak olan Boom sloganında “Kalan zamanı size bırakıyoruz” diyor.
Ama yine de bu uçak Concorde’tan sonra sınırlı bir devrim olacak. Motorlarındaki sessizlik Concorde’a oranla kabul edilebilir bir seviyeye düşecek. Koltuk sayısı 100 olan Concorde’a göre daha fazla koltuğu olmayacak. Yani öyle 250 ve üzeri yolcuyu taşıyacak bir süpersonik uçak doğmayacak. Yine de sessiz bir süpersonik için özlenen başlangıç gerçekleşecek.
GÖVDESİ KOMPOZİT
Gövdesi tümüyle kompozit olacak Boom’da sesten hızlı giden bir askeri uçak motoru kullanılacak. Ama motor tümüyle sivil hale getirilecek. Böylece de uçağın başka ülkelere satışı ile ilgili bir sorun olmayacak. 60 bin feet yani 20 bin metre yüksekten uçacak olan uçakla ilgili imalat için hiçbir sorun kalmadığı resmen açıklandı. Proje halindeyken şu ana kadar 76 ön sipariş alan uçak için 20 havayolu şirketi ciddi görüşmelerini sürdürüyor.
YILDA 100 UÇAK
Maksimum 5 saat havada kalacak olan uçak için Amerika’da kurulacak fabrikaya yer aranıyor. Fabrikada yılda ortalama 100 uçak imal edilecek. 2018 yılı Boom’un ilk test modeli olan XB-1 in de uçuş yılı olacak. Bu öncü girişime ciddi para koyan Blake Scholl, en az bin uçaklık pazarın var olduğunu söylüyor. Ortadoğu’dan yeterli sermayeyi bulabilirse bütün projenin hayata geçmesi için yapılan planlamalar hızla daha erkene alınacak. Havayolu şirketleri, uçak imalatçıları, nefeslerini tutup heyecanla sonucu beklemeye başladılar.
BÜYÜK havacılık fuarları açıldığında hemen bir ürün öne çıkar. Genellikle fuarın yıldızı olur. Ama bu kez Dubai Air Show’da olmamasına rağmen ‘drone taksi’den çok söz edildi. 29 milyon dolarlık yatırım desteği alan proje, şehirlerdeki hayatı tümüyle değiştirecek. Kentlerin üzerinde bomboş duran gökyüzü çevreye hiçbir zarar vermeyen, havayı kirletmeyen elektrik motorlu drone taksiler ya da kişisel uçan araçlarla dolacak. Hem de öylesine ki, tepemizde vızır vızır bir hayat kurulacak.
PİLOTSUZ UÇACAK
Alman Volocopter şirketinin tasarımı drone taksi, eylül ayında Dubai’de boş olarak test uçuşu yaptı. 2022’de hayata geçecek projede, yolcular drone taksiyi çağıracak. Özel heliporta inip yolcusunu alacak drone taksi, ‘pilotsuz’ olarak ana merkezden kontrollü istenilen yere yolcusunu götürecek. Saatte 100 kilometre hıza çıkıp 30 dakika havada kalabilecek. Acil durumlarda paraşüt sistemi kullanan drone taksi, her hangi bir yere çarpmadığı müddetçe belki de dünyanın en güvenli, yerden kontrollü hava aracı olacak. Geliştirilecek oto pilot sistemi, yolcu uçaklarında da ‘pilotsuz uçuşun’ kapısını aralayacak.
40 DAKİKADA ŞARJ EDİLİYOR
- Maksimum kalkış ağırlığı: 450 kg
- Toplam yolcu ağırlığı: 160 kg
- Maksimum hız:
AIRBUS’ın dev yolcu uçağı Airbus A380’in ilk kullanıcısı olan Singapur Hava Yolları, kabinini tamamen yenilemek üzere düğmeye bastı. Toplam 850 milyon dolarlık yatırımla yani iki sıfır A380 fiyatına first (süit), business, premium ekonomi ve ekonomi koltukları yenileniyor. Singapur’un A380 içindeki müthiş değişimi Suntec’teki törende izledim. İşin patronu CEO Goh Choon Phong değişime neden ihtiyaç duyduklarını anlattı. Uzun uçuşlardaki acımasız rekabetin getirdiği bu konforun hava yolu yolculuğundaki birçok yeniliğin de öncüsü olacağını söyledi. Yeni teslim alınacak 5 ve halen filoda bulunun 14 A380 için başlatılan bu proje sonraki teslimatlarda da sürecek. ‘Kişiselleştirilen alanın farkını deneyimleyin’ teması ile sunulan değişim diğer hava yollarını da yatırıma zorlayacak. Yeni düzenlemeli ilk Singapur A380 uçağı ilk seferini Sidney’e yapacak. Değişim sadece koltuklarda değil, tabaktan bardağa, peçeteden yemeklere kadar geniş bir yelpazede gerçekleştirildi.
FIRST CLASS
- Toplam 6 koltuğun bulunduğu first class yani Singapur’un adlandırmasıyla ‘suit class’ta özel oda tasarımına geçti. Kayan kapı ile ayrılan koltukların ikisi çift, diğer ikisi de tek kişilik tasarlandı. Çift yatak haline gelen koltukların yanında bir de tek kişilik dinlenme koltuğu yer alıyor.
- 32 inçlik yeni nesil ekranlar da first class koltuğunun birer parçası.
- First class’ta ayrıca iki tuvalet de yer alıyor. Bu tuvaletlerin birinde yolcunun oturabileceği bir makyaj koltuğu da bulunuyor.
- Estetik sürme kapı, dekorasyon ve döşemelerle tamamlanan süit kişisel alan yaratmış. Süitlerin her birinde bulunan eğimi ayarlanabilir düz yatak ve lüks deri koltuk sayesinde müşteriler, koltuklarını yatağa dönüştürmek zorunda kalmaksızın oturabilecek veya yatakta uzanabilecekler.
- Yeni süitler, Pierrejean Design Studio tarafından tasarlanıp Zodiac Seats UK tarafından üretilmiş.
ÜÇÜNCÜ havalimanının iskeleti ortaya çıkmaya başladı. Pistlerin biri neredeyse tamam, diğerinde de çalışmalar sürüyor. Terminal binasında işler hızlı yürüyor. Ama diğer yapılaşma henüz yeterli hıza ulaşmadı. İlan edilen 29 Ekim 2018. Hadi olmadı, 2019 ilk çeyreği içinde açılır gibi. Yani başlangıçta temsili bir iki uçak iner kalkar ama ana taşıyıcı Türk Hava Yolları’nın (THY) topyekûn gelişi biraz uzar.
GENİŞ BİR YELPAZE VAR
Şimdiden aileleri ile birlikte belki 150 bin kişi bir göçe hazırlanıyor. Üçüncü havalimanı yakınında ev alanlar, kiralık bakanlar, taşınma planları yapanlar çok. Çocuklarının okullarını planlayanlar, alıştıkları semtlerden kopmak istemeyenler, kararsızlar, kuzeydeki bölgelere gidip gelerek bir hareket başlattılar. Pilotundan kabin memuruna, teknisyenden mühendislere, havalimanında çalışacak personel gelirlerine göre geniş bir yelpazede ev arıyorlar. Kuzey bölgedeki yerleşim yerleri değişik gelir gruplarına göre konut sunabilen bir yapıda. Kiralıklar kadar satılıklar da var. İnşaat firmaları, bu bölgelerde yaptıkları işleri tamamlamak için hızlandılar.
Üçüncü havalimanında çalışacak olanlar, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün iki yakasına da yerleşecekler. Her gün uzun bir yol gitmek istemeyenler ciddi alıcı ya da kiralayıcı olanlar özellikle hafta sonları yollara dökülüyorlar.
BELKİ Avrupa ülkelerinde çok gerekli değil ama bizim coğrafyamızda şart. Ortadoğu, Asya-Pasifik’te, Afrika’da çok gerekli. Uçakta kabine alınan el bagajları, belirlenen ağırlıkların neredeyse birkaç katı. Ayrıca birden fazla el bagajı uçağa sokuluyor. Normalde 8 kilogram olması gerekirken 15-20-25 kiloyu geçen el bagajları var.
GÖSTERMEK İSTEMİYORLARBazı yolcular görevlilere check-in sırasında el bagajlarını göstermiyorlar. Biraz geride bir yere bırakanlar bile var. Sonra uçağın kalkış ağırlığı yanlış hesaplanıyor. Özellikle KKTC uçuşlarından başlayarak, bizim Anadolu uçuşlarında el bagajlarının kilosu meçhul. Almanya’dan yoğun geliş-gidişler de de bu böyle. Bayram gelişlerine bir bakın, ürkütücü el bagajları var. Bagajların bazıları, havalimanlarındaki örnek demir kalıpların içine sığmıyor. Koca koca şeyler...
Yolcu da genel olarak her şeyini uçağın içine, kabine alma arzusu öne çıkıyor. Bagaj kayıpları, havalimanlarındaki hırsızlıklarda bunun nedeni. Ama ne olursa olsun el bagajları tartılmalı.
8 kg’ı geçince tolerans kullanılmaması gerekir. Böyle giderse bir gün uçağın altındaki ağırlıktan fazla yukarıda bagaj ağırlığı olacak. Kalkış için hesaplanan balans asla gerçekle ağırlıkla tutmayacak.
TİFLİS’TE BİR SUKHOI FABRİKASIASKERİ fabrikaların kapıları her zaman kapalıdır. Öyle kolay içeri almazlar, alsalar da bir kare fotoğrafa izin vermezler. Ama girdik. TAV’ın altın çocuğu Serkan Kaptan’ın sayesinde kapılar açılıverdi. Aslında insan Gürcistan’ı gezerken hiç başkent Tiflis’te bir uçak fabrikasının olduğunu düşünemiyor. Ama Sovyetler zamanında bu olmuş. 1941 yılında Almanlar Kırım’ı almak üzere ilerlerken oradaki uçak fabrikası sökülmüş ve Stalin’in ülkesi Gürcistan’a taşınmış. Bu fabrika soğuk savaş yıllarında Mig21’den Mi-17 askeri helikopterlere 8 bin 400 hava aracı imal etmiş. Uzay mekiği Buran’ın parçalarını, havadan havaya atılan füzeleri üretmiş. Ama en ünlü imal ettiği uçak, Rusların ‘uçan tank’ adını verdikleri, Suriye’de de aktif olarak kullanılan Sukhoi Su-25 yakın destek uçakları olmuş. Soğuk savaş bitince, Ruslar imalat hattını taşımış. Gürcistan ile yapılan savaşta bu fabrika da bombalanmış. Aradan 25 yıl geçse de Gürcüler, Su-25 hattını açık tutuyor. İsteyen ülkelere bakım hizmeti veriyor. İsrail desteği ile Su-25’in batılı avioniklere sahip modeli için hazırlar. Bugün Tiflis Uçak Fabrikası’nda 2 bin 500 kişi çalışıyor. Su-25’ler, Mi-17/Mi-24 helikopterlerini modernizasyonunun yanı sıra 4-6 kişilik küçük iş jeti de geliştiriyor. Fabrika havacılıkla birlikte havan-top gibi silahların imalatı ile ayakta duruyor.
THY KÂRA KOŞUYOR
Düşünün bir Singapur-New York seferi. Neredeyse 19 saat sürecek.
Ekonomi sınıfında orta bölümde en ortadaki koltukta oturuyorsunuz. 19 saat orada. Toplam yolculuk süreniz havalimanları kontroller vs. ile 24 saati geçiyor. Peki astronotlar nasıl çok daha dar bir alanda ve yer çekimsiz ortamda günlerce yaşıyorlar? Tabi o, tarifi yapılmış başka bir iş.
Hiçbir yere inmeden, gideceğiniz yere direkt uçmak elbette artıları olan bir şey. Ama 17-18 hatta 19 saat dar bir mekânda yaşamaya ne kadar tahammül edebilirsiniz? Çok zor ve meşakkatli görünüyor...
Giderek gelişen ve daha az yakın harcayan ultra uzun menzilli uçaklar piyasaya girdikçe hava yolları da direkt uçuş menzillerini uzatıyorlar.
Boeing 787-9 modeli bu tür uçuşlar için uygun görünüyor. Ama en uzun uçuşlar için daha az yakıt harcayan Airbus A350-900ULR ve Boeing 777-8 gelecekte ultra uzun uçuşların lideri olacaklar. 2020 yılında ya da biraz önce teslim edilecek 777-8 alacak olan Emirates, Dubai’den Peru, Mexico City gibi çok uzak noktalara direk uçuş planlarını yapıyor.
Ultra uzun uçuşlarda bir yolcunun kesin ölümü halinde cesedin konacağı yer bile planlanıyor. Bu fikir ürkütücü gelse de hava yolları uçaklarını yolda indirmeden ultra uçuşu gerçekleştirebilmek için her türlü hesabı yapıyorlar. Singapur’dan New York’a sürecek 19 saatlik bir uçuşta elbette wifi hizmeti ücretsiz olacak gibi görünüyor. Uçakların kabini içi eğlence sistemlerinde 2500’den fazla içerik olacak. Bu da 500 civarında film, bir o kadar TV kanalı, Binlerce müzik albümü ve bilgisayar oyunları...
Uçaklarda verilen amenity kit denen içinde uyku gözlüğü, çorap, nemlendirici vs. olan çantalar da büyüyecek ve içlerindeki ürünlerin miktarı çoğaltılacak.
Yemekler çok daha fazla olacak ve tercih için uçuştan önce özel hatlardan sipariş verilebilecek. İçki yelpazesi geniş olacak ama yine aşırı içen yolcu kabin ekiplerince daha sıkı izlenecek. İşin dozu kaçınca içki servisi o yolcuya yapılmayacak. Uçuşun güvenliği, kabin içinde çıkacak kavgalara karşı daha ciddi ve toleranssız kurallar konulacak.
Adları ‘low cost’ olan düşük maliyetli havayolları, kıtalararası uçuşlara başladılar. Yepyeni bir konsept doğdu. Norwegian Havayolları -ki bir ucuz taşıyıcı, 228 Pound’a uçulacak Amerika’ya sadece 69 Pound’tan bilet satıyor. Yani neredeyse 3’de bir fiyatına uçuyor.
Tabii uçakta ikram falan yok. Bir şey isterseniz, su hariç parayı bastırıyorsunuz. Şirket, uzun menzilde Boeing 787 diye bilinen gövdesinin tamamı kompozit uçaklarla bu uçuşları gerçekleştiriyor.
AirFrance’ın yeni kurduğu alt marka ‘Joon’ da uzaklara çok ucuza uçmaya başlıyor. Bu seferler için şirket Air France bünyesinden çıkan Airbus 330 ve 340 uçaklarını kullanacak. Bilet fiyat politikası da Norwegian gibi olacak.
Singapur Hava Yolları’nın alt markası Scoot kabinde birçok yenilikle uzaklara uçan bir havayolu. Özellikle Singapur’dan Avustralya’da bir kaç noktaya uçuyor. Boeing 787 kullanan şirket, kabin içi eğlence sistemini kendi tabletinize ücret karşılığı uçaktaki internet üzerinden yüklüyor. Avustralyalı Qantas Havayolları’nın alt markası Jetstar da Phuket Adası, Bali gibi turistik yerlere ucuz fiyatlarla tarifeli uçuşlar yapıyor. Almanya tarafında ise uzun menzilli operasyona başlayan Eurowings, uçuş ağına filosuna ekleyeceği yeni uçaklarla Miami’yi ekliyor.
ATATÜRK Havalimanı Dış Hatlar Terminali ile havacılığa adım atan TAV, bugün 17 ülkede, 76 havalimanında operasyonuyla Türkiye’nin bir dünya markası. Bu büyüme, 2005’te alınan Gürcistan’ın Tiflis Havalimanı ihalesiyle başlamıştı. 2007’de Tiflis’i Batum izledi. Terminal işletmelerini de TAV yaptı. O yıllar Gürcistan’da başkent Tiflis ile Batum’un havayolu yolcu sayısı toplamda 500 binin biraz üzerindeydi.
Aradan yıllar geçti. Rusya ile savaş yaşayan ama sonrasında hızla toparlanan Gürcistan, bölgenin en önemli turizm noktalarından biri haline geldi. Geçen yıl 3,5 milyon ülke nüfusuna karşılık, 7 milyon turist ağırlamasındaki en büyük faktör, havalimanlarıydı.
TAV, Gürcistan’ı ‘uçuş ağına’ almıştı. THY’nin bir zamanlar haftada 3 gün uçabildiği Tiflis’e bugün THY, Pegasus ve AtlasGlobal haftada 33 kez uçuyor. Gürcüler THY ile İstanbul’dan dünyaya dağılıyor.
60 MİLYON DOLARLIK YATIRIM
Son 10 yılda yolcu sayısını 5 kat artıran Tiflis için TAV düğmeye bastı. 60 milyon dolarlık yatırım ile 12 bin metre karelik yeni bir terminal inşa etti. Açılışı da Gürcistan Başbakanı Giorgi Kvirikaşvili, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, Türkiye’nin Tiflis Büyükelçisi Zeki Levent Gümrükçü, Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürü Funda Ocak, TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Dr. Sani Şener, İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Serkan Kaptan ve TAV Georgia Genel Müdürü Mete Erkal yaptı.
EN ÇOK TÜRKİYE’DEN
Yeni açılan ve gelen yolcu için kullanılan terminalle birlikte yolcu kapasitesi yıllık 4 milyona çıkarıldı. Eski terminal giden yolcu terminali oldu. İki terminal cam köprü ile bağlandı. Uçakların yanaşacağı köprü sayısı da 5 oldu. Ek pasaport kontrol masaları ile birlikte havalimanında operasyon daha hızlı yapılabilecek.