1919-1920

1919, Birinci Dünya Savaşı’nda mağlup olan Osmanlı’nın işgal edildiği, paylaşılmak üzere Paris Barış Konferansı’nda masaya yatırıldığı yıldır.

İngiltere Başbakanı Lloyd George’un “Türkiye öldü, en ağır ceza Türklere verilecek” diye konuşması 1919’daki felaketlerin özetidir.1920 ise zaferin ve yeni devletin dayanağı olan Büyük Millet Meclisi’nin açılış yılıdır.

1918’in son aylarından itibaren gelişen milli direniş cemiyetleri özellikle işgal tehdidi altındaki Doğu Anadolu, Batı Anadolu ve Trakya’da yaygınlaşmaktadır.

Mustafa Kemal Paşa’da siyasi ve askeri liderini bulan Milli Hareket, Erzurum ve Sivas kongrelerinin ardından 23 Nisan 1920 günü Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni açacaktır.

Ondan sonraki bütün askeri ve siyasi gelişmeler Büyük Millet Meclisi’ne dayalıdır.

‘GİZLİ ANLAŞMALAR’

CNN Türk’te bu akşam saat 21.00’de “1919-1920” belgeselinin yayını başlıyor.Elbette Haziran 1916’da patlak veren Şerif Hüseyin isyanı, Sykes-Pico Anlaşması’yla Ortadoğu ve Anadolu’nun İngiltere, Fransa ve Rusya arasında paylaşılması, Bolşevik İhtilaliyle Rusya’nın savaştan çekilmesiyle 1918’de yapılan yeni paylaşım anlaşmaları da belgeselde anlatılıyor.

Tarihte “gizli anlaşmalar” adıyla yer alan savaş sırasındaki bu kirli paylaşım diplomasisi anlaşılmadan Sevr’i de, onu yırtan Lozan’ı da anlamak mümkün değildir.

Kirli diplomasi diyorum... Daha savaş başlamadan İngiltere ve Fransa, İstanbul ve Çanakkale boğazlarıyla çevresini Rusya’ya verdiler...

Filistin, Irak ve Suriye’yi Şerif Hüseyin’e vaat ederek onu ayaklandırdılar fakat savaş sonrasında buraları kendileri aldılar...

Savaşın seyrine göre İzmir ve çevresini önce Yunanistan’a, sonra İtalya’ya, sonra tekrar Yunanistan’a vaat etmeleri kirli diplomasinin en çirkin örneğidir.

ON YIL SAVAŞ!

Mondros Mütarekesi umut hatta sevinçle imzalandı fakat mürekkebi kurumadan işgaller başladı.

İşgal İstanbul’unda Osmanlı genel kurmayı, kumandanlar ve aydınlar arasında Milli Mücadele düşüncesinin oluşmaya başlaması, lider Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkmadan önceki altı ay içinde İstanbul’da yaptığı siyasi çalışmalar, Anadolu’ya geçişler...

Milli Mücadele’nin askeri cepheleri kadar önemli olan siyasi diplomatik yönleri...Nihayet zafer...

Daha önce “Rumeli’ye Elveda” belgeseli ve ardından “1914-1915” belgeseli ile Balkan ve Birinci Dünya Savaşı dönemlerini ele almıştık.

“1919-1920” belgeselinde işgalleri ve Milli Kurtuluş’u ekrana getiriyoruz. “Bilinmeyen Lozan” belgeselini daha önce yayınlamıştık.

Böylece Balkan Harbi’nden Lozan’da bağımsız Türkiye’nin kuruluşuna kadarki on yıllık dönem bu belgesellerle tamamlanmış oluyor.

GERÇEĞİ ARAŞTIRMAK

Önceki belgesellerimizde izlediğiniz yöntemden “1919-1920” belgeselinde de ayrılmadık.

Kendimizi herhangi bir ideolojik şablona hapsetmeden tarihteki olgular neyse onları araştırmak, referans ve belgeleriyle ekrana getirmek...

Bugün aşırı derece kutuplaşmış olan toplumumuzda, şablonları aşarak gerçeği araştırma çabasının sadece tarih için değil, geleceğimiz için de çok önemli olduğuna inanıyorum.

Belgeselde bugünkü herhangi bir ideolojinin propagandasını bekleyenleri hayli şaşırtacak olguları ekrana getirmekten sakınmadık.Ayrıntılara boğulmadan ‘belirleyici’ nitelikteki olayları ekrana getirdik.

Felaketlerin içinden bir Milli Kurtuluş mucizesinin başarılmış olması belgeseldeki en önemli gerçektir.

İzlemenizi tavsiye ederim; bu akşam saat 21.00’de CNN Türk’te.