Çocuklarda ateşli havale

Ateşli havale ve merak edilenleri ben sordum kendisi cevapladı.

Derya Bektaş-Serkan Kızılbayır

1-Ateşli havale (Febril Konvülsiyon) neden olur?

Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genellikle yüksek ateşle ilişkilendirilirler. Ateş yükselmesinin kanda bazı hormon ve maddelerin salgılanmasına neden olması ve bu maddelerin beyin deşarj mekanizmasını etkileyerek nöbete sebep olması durumudur. En sık viral enfeksiyon, üst solunum yolu enfeksiyonları, kulak enfeksiyonları, grip ve idrar yolu enfeksiyonları, bazı canlı aşılar, bazen diş çıkarma bile ateşe ve sonrasında da nöbete sebep olabilir. Nöbet ateş ilişkisi ateşin yüksekliği ile ilgili değil, ateşin yükselme hızı ile ilgilidir. Bu nedenle bazen ateş tespit edilemeden bile nöbet olabilir. 38-40 derece ateşli hastalıkta, 3 ay-6 yaş arası çocuklarda, erkeklerde kızlardan daha sık görülür. Kesin kanıtlanmış olmamakla birlikte anne gebelikte sigara içtiyse, çinko eksikliğinde, demir eksikliğinde, melatonin salgılanmasında bozukluk varsa, antihistaminik kullanımı ve hastada yeni doğan dönemindeyken yoğun bakımda yatış öyküsü varsa risk artar diye düşünülmektedir. Eğer birinci derece akrabalardan biri ateşli havale geçirmişse, bu çocukların riski biraz daha yüksek olabilir. Ateşli havalelerin nedenleri hâlâ tam olarak anlaşılamamıştır ve her ateşli hastalık ateşli havalelere yol açmaz.

2-Febril konvülsiyon beyne zarar verir mi?

Genellikle enfeksiyon kaynaklı meydana gelen ve epilepsi ile karıştırılan febril konvülsiyon epilepsi değildir ve kalıcı beyin hasarına neden olmaz. Febril nöbetler çok kısa sürdüğü için beyne zarar vermez. Ancak 15 dakikayı aşan bir nöbet, beyinde oksijensiz kalmaya bağlı zararlanmaya yol açar.

3-Febril konvülsiyon tekrarlar mı?

Bir kez nöbet geçirmiş olmak ikinci nöbet için riski arttırsa da hastaların yüzde 70’inde nöbet tekrarlamaz. İlk nöbetin geçirildiği yaş küçüldükçe tekrarlama riski artar. Ailede nöbet geçiren kişi varsa tekrarlama riski aile öyküsü olmayana göre yüzde 50 artar. Tekrarlayan nöbetlerin yarısı ilk 6 ay içinde olur. Bir nöbet ne kadar tekrarlarsa, tekrarlama riski de o kadar artar. Genellikle ocak ayında ve akşamüzeri görülür.

4-Febril konvülsiyon epilepsiye yol açar mı?

Basit febril konvülsiyon olarak isimlendirilen ateşin 39 derece ve üstü olduğu, 15 dakikadan kısa süren, çocuğun nörolojik gelişiminin normal olduğu, ailede ateşli havale geçiren ebeveyn öyküsü olmayan, nöbet şeklinin tüm vücutta (jeneralize tip) görüldüğü durumda epilepsi riski yüzde 1’dir. Kompleks febril konvülsiyon olarak isimlendirilen ateşin 38 derece ve altı olduğu, 15 dakikadan uzun süren, altta yatan nörolojik problem varlığı, aile öyküsü olan, nöbet şeklinin vücudun tamamında değil bir kısmında görüldüğü durumda epilepsi riski yüzde 6’dır. Çocukta daha önceden olan nörolojik anomali varlığı veya birinci derece akrabasında epilepsi varlığında risk yüzde 10'a yükselir.

5-Febril konvülsiyon anında ilk müdahale nasıl olmalı?

Aileler için korkutucu bir tablo olsa da öncelikle sakin kalmak gereklidir. Hastayı düz bir zeminde yan yatırmak gerekir ki ağız salgılarının hastanın akciğerlerine kaçmasını önleyelim. Başının altına bir yastık veya elimizi koyarak başını çarpmasını önlemek gerekir. Hastanın ağzını açmaya, kaşık, parmak sokmaya çalışmak zarar vericidir. Nöbet geçene kadar bekleyip hastayı gözlemlemek ve kabaca kaç saniye veya dakika sürdüğünü belirlemek gerekir. Nöbetin sonlanması ardından genellikle uykuya dalan hastayı ajite etmemek, uyandırmaya çalışmamak ve stabil şekilde en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırmak gerekir. 3 dakikayı aşan nöbet önemlidir ve hemen 112’ye haber verilmelidir. Eğer ilk nöbet değilse ve hekim tarafından önerilmiş ve reçetelenmişse nöbet anında hastaya rektal diazem 5 mg tüp uygulanarak müdahale edilebilir.

Bu yazının video'sunu da izleyebilirsiniz.