Onkoloji hastalarında ketojenik diyet

Ben de konuya açıklık getirmek adına Tıbbi Onkoloji Uzmanı, Kanserde Güncel Tedavilere Erişim ve Geliştirme Derneği Başkanı Prof. Dr. Uğur Coşkun’un bu konudaki bilgilerine başvurdum.

KETOJENİK DİYET NEDİR?

Ketojenik diyet çok yüksek yağlı ve düşük karbonhidratlı bir beslenme modelidir. Ketojenik diyet her ne kadar yeni popüler olsa da aslında 100 yıl öncesine dayanmaktadır. Geçmişte epilepsi hastalarının tedavisinde kullanılan bu diyet son zamanlarda kanser tedavisinde olası etkileri nedeni ile gündeme gelmiştir. Normal bir birey gün içinde aldığı enerjinin yüzde 45-55’ini karbonhidrattan, yüzde 20-25’ini yağdan ve kalan kısmı ise proteinden sağlar. Ancak ketojenik diyette günlük enerjinin yalnızca yüzde 5’i veya daha azı karbonhidrattan sağlanırken, yüzde 80’i yağdan yüzde 15’i ise proteinden sağlanmaktadır. 2000 kalorilik bir diyet için yüzde 5 karbonhidrat 25 grama denk gelmektedir ve bu da yaklaşık olarak bir adet elmaya eş değerdir.

KANSER HÜCRELERİNİ ÖLDÜREBİLİR

Tüm hücrelerimiz hayatta kalmak için enerjiye ihtiyaç duyar ve bu enerjinin yakıtı yiyeceklerimizdir. Vücudun temel enerji kaynağı karbonhidratlardan sağlanan glikozdur(şeker). Sağlıklı bir hücre, enerji üretebilmek için glikoz ve oksijene ihtiyaç duyar. Normal bir hücre oksijen olmadan enerji üretemezken kanserli hücreler oksijen olmadan da çoğalabilirler. Ketojenik diyetin ana etki mekanizması karbonhidrat tüketiminin düşürülmesi ile vücuttaki insülin salınımının azaltmasıdır. İnsülin benzeri büyüme faktörleri (IGF) kanser hücrelerini uyararak büyümelerine yol açabilirler. Ketojenik diyette karbonhidrat tüketimi azaldığı için kan glikoz düzeyleri ve dolayısı ile insülin düzeyleri düşer. Ayrıca ketojenik diyet sonrası beta hidroksibütürat düzeyleri artmaktadır. Bu düzeylerin artışının yine kanser hücrelerine karşı öldürücü etkisi gösterilmiştir.

MUTLAKA DOKTORUNUZA DANIŞIN

Ketojenik diyet ve kanser ile ilgili olan çalışmaların büyük çoğunluğu hayvan deneylerine dayanmaktadır. Yapılan bu çalışmalarda ketojenik diyetin meme, rahim, yumurtalık, bağırsak kanseri ve beyin tümörleri üzerinde olumlu etkilerinin olabileceği gösterilmiştir. Fakat insanlar üzerinde yapılan çalışmalar son derece sınırlıdır. Bunum yanında ketojenik diyet nedeniyle aşırı yağ tüketiminin hücre mutasyonlarına neden olabileceğine dair endişeler bulunmaktadır. Aynı zamanda ketojenik diyette çok sınırlı bulunan sebze ve meyveler nedeniyle de hastalarda vitamin-mineral eksikliklerinin gelişebileceği de göz önüne alınmalıdır. Bu durum özellikle kemoterapi alan hastalarda ciddi tehlikeler oluşturabilir. Teorik olarak ketojenik diyetin kanser üzerine olumlu etkileri olabileceği kabul edilmekle birlikte, kemoterapi, immünoterapi gibi standart tedavilerin yerini alamayacağı aşikârdır. Bu konuda hali hazırda yürüyen ve gelecekte yapılması planlanın çalışmaların neticesini beklemek gerekmektedir. Hastalarımızın onkoloji doktorlarına danışmadan
kendi iradeleri ile böyle bir diyete başlamaları uygun değildir. Kanser hastalarının hastalık ve tedavilerinin her safhasında onkoloji alanında deneyimli diyetisyenlerin önerilerini almaları faydalı olacaktır.