Koronavirüsün ruh sağlığımıza etkileri
Çin’in Wuhan kentinde 2019’un aralık ayında başlayıp birkaç ay içinde tüm dünyaya yayılan koronavirüs hastalığı yalnızca sağlığımızı değil, bütün yaşam biçimimizi etkiledi ve belki de kalıcı bir biçimde değiştirdi. Bu virüsün kısa vadeli etkilerini kısmen biliyoruz, uzun vadeli etkileri ile ilgili ise henüz bilmediğimiz çok şey var.
Pandeminin getirdiği karantina ortamı birbirimizden fiziksel ve sosyal olarak izole olmamızı gerektirdi. Salgından sonra birçok insanın COVID-19 geçirsin geçirmesin ruh sağlığı etkilendi. Peki COVID-19 insanların ruh sağlığına ne gibi olumsuz etkileri oldu, Prof. Dr. Halise Devrimci Özgüven’e sorduk.
ENERJİ KAYBI, ÖLÜM KORKUSU
Salgının gidişi, tedavi yöntemleri, aşılar, eğitim, geleceğimiz ve birçok başka konu ile ilgili büyük bir belirsizlik ve hastalanma korkusu içinde yaşıyoruz. Beklenmedik ölümler, yas ve keder bizi zorluyor. Karantina koşulları büyük ekonomik sorunları da beraberinde getirdi. Bütün bu etmenler ruh sağlığımızı açık bir biçimde olumsuz etkiliyor. Birçok kişi sosyal izolasyon ve yalnızlık korkusu, hastalığa yakalanma ve hastalıktan ölme korkusu, işini kaybetme korkusu, gelecek korkusu, kaygı, keder, uyku düzeninde bozulma, dikkat dağınıklığı, verimsizlik, enerji kaybı, isteksizlik gibi belirtiler yaşıyor.
DUYGUSAL BİR STRES YAŞATIR
Salgın dönemlerinde ruhsal hastalıkların sıklığının arttığı önceden de biliniyordu. Salgınlar sağlık çalışanları, önceden kronik hastalığı olanlar, yaşlılar ve çocuklar başta olmak üzere tüm toplumda duygusal bir stres yaratır, bu da ruhsal hastalıkları artırır. Stresin yarattığı bu etkilere ek olarak, bu virüsün beynimizde nasıl etkilere yol açtığını ve bu yolla da ruhsal hastalıklara yol açıp açmadığını henüz bilmiyoruz.
CİDDİ BİR ARTIŞ OLDUĞU SAPTANDI
Koronavirüs pandemisi başladığından beri yapılıp yayınlanmış yüzlerce bilimsel araştırmada, pandemi başladıktan sonra anksiyete bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, alkol-madde kullanım bozuklukları ve uyku bozukluklarında ciddi bir artış olduğu saptandı. Özellikle COVID-19’a yakalananlar, bu hastalık nedeniyle ölüm tehlikesi yaşayanlar, izolasyon nedeniyle ailesini göremeyenler, işlerini kaybedenler, toplum tarafından ayrımcılığa uğrayanlar ve yaşlılar ruhsal bozukluklar açısından daha büyük bir risk taşıyor.
KORUYUCU ÖNLEMLER İSE ŞÖYLE
Birkaç çalışmada ruhsal hastalıklara karşı nelerin korucuyu olabileceği de incelendi. Öncelikle yetkililerin COVID-19 ile ilişkili bilgileri doğru ve zamanında açıklaması stres, endişe ve depresif belirtilerin azalmasını sağlıyor gibi görünüyor. Enfeksiyon riskini azaltan önlemler (el yıkama, temasın azaltılması, maske takmak), sosyal destek almak ve yeterince dinlenebilmek psikolojik stresi azaltıyor. Pandemi ile ilgili haberleri daha az izlemek, spor ve egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, uyku-uyanıklık düzeninin korunması, uykuya geçmekte zorlananların gevşeme egzersizleri yapması, uykudan önce TV, bilgisayar ve telefon ekranından uzak durulması, boş zamanlarda yapılacak aktivitelere yönelmek, uzaktan da olsa insanlarla iletişim içinde olmak ve mümkünse aile ile birlikte olmak oldukça yararlı. Bu zorlu süreçte ruh sağlığımızı korumak için tüm bu yöntemleri uygulamaya çalışmalı, ama stresle baş edemediğimizi gördüğümüz anda da ruh sağlığı profesyonellerine başvurmakta gecikmemeliyiz.
