Kurtlar sofrası

YILLARDIR yeme-içme konusuna takılmış sıra dışı bir işadamı olan Doğan Yıldırım ile tanıştığımızda bu haftaki Vatandaşın Ekonomisi’nin konusu hemen zihnimde belirdi. Ücretini ödediğimiz, yediğimiz-içtiğimiz ürünlerin akıbetine hakim miyiz? Ne diye ödüyoruz, aslında ne yiyoruz, içiyoruz? Yıllarca dışarıda yemek konusunda zorlanan en sonunda kendisi restoran işine giren Yıldırım beni öylesine tedirgin etti ki bundan sonra yiyeceğim her şeye daha bilinçli bakacağım, sorgulayacağım bir gerçek. Umarım siz de öyle yaparsınız çünkü parasını ödediğiniz ürünün sağlıklı ve gerçek olması hakkınız.

Sonrasında gıda alışverişi ile devam edeceğiz ama bu hafta ve önümüzdeki hafta konumuz restoranlar. Acaba restoranlarda yediğimiz her şey gerçek ve sağlıklı mı... Yoksa işin içine maliyet düşürmek için başka şeyler mi giriyor? Buyurun başlayalım...

MEZELER FABRİKADAN

İster İstanbul Boğazı’na uzanın, ister Ankara’ya, ister İzmir’e isterseniz dilediğiniz şehire... Sıra sıra restoranların vazgeçilmezidir mezeler... Şakşukasından ezmesine, favasından humusuna masaları donatır. Ama bilmenizi isterim ki restoranların büyük bölümü bu mezeleri kendisi yapmıyor. Bu işi meslek edinen fabrikalarda üretilen mezeler restoran restoran satışa sunuluyor. Zaten aynı bölgedeki restoranlara gidiyorsanız mezelerin neredeyse birbiriyle aynı olduğunu çoktan fark etmiş olmalısınız. Artık endüstriyel hale gelen mezelerin birbirinden tek farkı alım ücretleri yani maliyetleri. Bu sektörde de yoğun bir rekabet olduğunu, ucuza restoranlara satılan mezelerin içeriğinin sorgulanması gerektiğini
hatırlatmamızda fayda var.

AZ PORSİYON KİMYASAL ÇORBA

Mercimek, ezogelin vs çorbaların yanı sıra et veya et ürünlerinin kullanıldığı çorbalara özellikle dikkat etmek gerekiyor. Tavuk suyu çorbanın içindeki etin tavuğun neresi olduğu çorbanın fiyatını doğrudan etkiliyor. Yuvalama çorbanın içindeki kıymanın maliyetini göz önüne alırsanız çoğu zaman bu kıymanın içine bir takım ekstra ürünler katılabileceğini sakın aklınızdan çıkarmayın. En hassas olmanız gereken çorba ise işkembe. İşkembelerin doğal yollarla saatlerce yıkanıp beyazlatılması gerekiyor. Oysa kostikle yıkanıp tertemiz edilmiş bembeyaz işkembeden yapılan kimyasal çorba içme ihtimaliniz çok yüksek.

ARA SICAKLAR DEPODAN

Patatesler, kalamarlar, paçanga börekleri, ciğer, karides vs... Hepsinin ortak tarafı çoğunlukla derin donduruculardan çıkartılıp yağda kızartılmaları. Dondurulan ürünlerin tazeymiş gibi sunulmasını, sağlığa uygunluğunu bir tarafa bırakıp hemen yağ konusuna geliyorum. Bir balık restoranındasınız. Üç beş masa var diyelim ki kalamar istediniz. 5 dakikaya kalamar masanızda. O kalamarın kızartılması için en az 1 litre yağ gerekiyor. Sizce restoran sizin kalamarınız için kullanılmamış yağı kullandı sizden sonra da döktü mü? Hayır... Sizden önce kalamar isteyenin yağını kullandı. Bir sonraki siparişe de sizin yağı kullanacak. Üstelik aynı yağda karides, balık, patates de kızardıysa hatta bu işlem dün olduysa da sakın şaşırmayın. Her ürünü taze kızartma yağı kullanmanın maliyeti artırdığını, toplanan atık yağların önemli bölümünün kanserojen olduğunun tespit edildiğini ancak bunu kimsenin denetlemediğini sakın unutmayın. 

SALATAYA DA MUSALLATLAR

Restoranların büyük bölümünün salataları da hazır aldığını umarım tahmin edersiniz. Ben asıl konuyu salatanın artık vazgeçilmezi iki sosuna getireceğim. İlki zeytinyağ. Zeytinyağına başta kanola, mısır olmak üzere ucuz yağlar karıştırılıyor. Bu markalı, markasız yağlar toptan alındığı için daha da ucuz oluyor. Ayrıca asidi yüksek sabun üretiminde kullanılması gereken yağlar da işlemden geçirilip sızma yağ görünümüyle salatalara kadar giriyor. Diğer vazgeçilmezimiz ise nar ekşisi... 1 kg nar ekşisine on katı kadar normal su ekleniyor. Sonra glikoz şurubu, kıvam artırıcı ve diğer kimyasal ürünler eklenip bir kiloluk ürün 10 kiloya çıkartılıyor. Adı nar ekşisi ama alakası yok.. Fiyatı çok ucuz.

LAHMACUNA DİKKAT!

İdeal lahmacun için kullanılması gereken etin 90 gr olması gerektiği belirtiliyor. Yani daha düşük miktarda et kullanılıyorsa az sonra yazacaklarım o lahmacunları bağlamaz. Ancak 90 gr et kullanıldığı söylenen bir lahmacun bugün 7 liranın altına satılıyorsa içeriğini sorgulamaya başlayın bence. Neden 7 lira derseniz, etin kilo fiyatı, kullanılan diğer ürünler lahmacun maliyetinin bugün için 4.5 lira olduğunu gösteriyor. Pişirme masrafı, restoran maliyetleri ve kârı hesaba katarsanız 7 liradan aşağı lahmacun satan zarar eder hesabı çıkıyor. Kıymanın içine ne giriyor da maliyet düşüyor diye sorabilirsiniz. Başta tavuk kemiği, kıkırdak olmak üzere bu işin uzun ve kötü bir listesi var... HAFTAYA... ANA YEMEKLER...

PEŞİN MUAYENE ÜCRETİNE İKİ FARKLI DOKTOR BAKIŞI

GEÇEN hafta kaleme aldığım ‘Akla zarar ödemeler’ başlıklı yazımda bazı hastane, özel muayenelerde alınan ‘peşin’ ücreti eleştirmiştim. Daha hizmet alınmadan yapılan ödemelere rağmen üstüne bir de hastaların randevularına rağmen saatlerce bekletildiğine dikkat çekmiştim. Yazım üzerine özellikle doktorlardan çok sayıda e-posta aldım. Bu konuda iki farklı görüş var. Temsilen, izin aldığım iki doktor okurumun iki farklı görüşteki mektubunu aynen yayınlıyor, yorumu siz okurlarıma bırakıyorum.

AYDINI CAHİLE KIRDIRMAYIN

“ÜRÜNÜ almadan ödemenin yanlış olduğunu söylüyorsunuz, İyi tamam güzel de aldığımız ürünü beğenmediğinizde geri verebiliyor musunuz her zaman. Doktorun muayenesini beğenmediğinde muayeneyi geri verebiliyor musunuz, doktorun verdiği hizmeti beğenmemenizin kriterlerini bilebilecek kadar bilgi beceriniz varsa doktora neden gittiniz? Tek çaresi ameliyat olan bir hastalığınız var ve doktor ameliyat önerdi diyelim, ama siz beğenmediyseniz doktorun bilgisinden faydalandığınız hizmeti geri verebilecek misiniz? Sizin yazınızı beğenmediğim için gazeteyi bayiye götürsem geri alır mı? Beğenmediğim sinema filminin ücretini gişeden geri istesem verir mi, peşin alıyorlar. Köşe yazınızın adında “vatandaş” geçiyor diye popülist olmak için hiç düşünmeden sarf ettiğiniz sözler o hizmetleri veren diğer vatandaşları hedef almadığını göremeyecek kadar düşüncesizlikten yoksun olduğunuzu fark etmiyor musunuz?
Ülkemizde zaten var olan aydını cahile kırdırma kampanyasına katılmasanız olmaz mı? Yorum yaparken biraz daha detaylı düşünüp yazsanız olmaz mı?” Op.Dr.Murat Keskin

ÇÜRÜK ELMALAR AYIKLANSIN

“DÜZENLİ bir okuyucunuzum ve ilk kez bir yazınız beni sabah sabah yerimden zıplattı.. Yirmi küsur sene önce ve kısa bir süre dışında, hep sadece muayenehanemde hastalara hizmet verdim: Hizmetimi tam olarak sonlandırmadan hak etmiş olduğum ücreti talep etmek aklımın ucundan geçmedi..! Birçok kez indirimli veya tamamen ücretsiz tanı ve tedavi hizmetini, her hekim gibi yüzlerce kez de sundum. Sanırım, İstanbul Tabip Odası, yazınızı ihbar kabul edip bir soruşturma açar, umarım aynısını İl Sağlık Müdürlüğü de yapar ve mesleğimizdeki bu çürük elmalar ayıklanır.”
Dr. Selim Başarır Psikiyatrist/Psikoterapist