ABD seddi Çin’i durdurur mu

Bu sözlerin sahibi ABD Başkanı Donald Trump. Dünya, küreselleşme ya da globalleşme dediğimiz uluslararası bir bütünleşme sürecinden artık ülkelerin birbirlerine mektupla tarife bildirdiği, sınır duvarlarının iyice kalınlaştığı bir döneme girdi.

Aylar süren, yürürlüğe bir girip bir çıkan tarifelerle tırmanan ticaret savaşları Trump’ın, Çin ile “harika” bir anlaşma yaptıklarını bundan çok memnun olduklarını, ihtiyaç duydukları her şeye sahip olduklarını kaydetmesiyle bitmiş gözüküyor. Ama şimdilik...

 Öncelikle ateşkesin devam edip etmeyeceği belirsizliğini koruyor. ABD basını tüm olup bitenden sonra, ‘Biz bu haltı niye ettik, başladığımız noktaya geri döndük’ sorusuna cevap arıyor.

Bu haftaki müzakereler sonrasında tarifeler aynı yerde kalacak. İki ülke agresif politikalardan vazgeçecek. Çin’in bir dizi ABD’li üreticiyi çökertmekle tehdit eden mineral ihracatına yönelik kısıtlamaları gevşetmesi bekleniyor. ABD de karşılığında, kendi teknoloji ve ürün ihracatına koyduğu yeni sınırlamaları gevşetecek ve ABD’deki Çinli öğrencilere yönelik vize iptali tehditlerini geri çekecek.

KAZANDI MI KAYBETTİ Mİ

ABD basını Trump’ın son birkaç ayda Çin’e karşı uyguladığı agresif ticaret taktiklerinin tam olarak ne kazandırdığından çok, kaybettirdiklerini tartışmakla meşgul.

Trump yönetimi her ne kadar ABD’nin son tırmanışlardan üstün çıktığını savunsa da Dünya Bankası bu haftaki bir raporunda, ABD tarifelerinin 1960’lardan bu yana küresel büyümenin en zayıf 10 yılına zemin hazırlayacağına dikkat çekti.

Uzmanlar, Trump yönetiminin Çin’e karşı gardının düşük olduğunu belirtiyor. Çünkü ABD’nin Çin’in ürettiği nadir toprak minerallerine ve mıknatıslara ihtiyacı var. Çin’in bu ihracatlara getirdiği kısıtlamalar, otomobil üreticilerini ve diğer endüstrileri Beyaz Saray’a lobiye zorladı. Ayrıca ABD askeri mühimmatına ilişkin de endişeler oluştu. Özetle ABD’nin Çin’e karşı uyguladığı kısıtlamalar Çin ekonomisini etkileyecek. Ancak ABD ekonomisine de zarar vereceğine kuşku yok. Asıl soru şu... Tüm bu yaşananlar Çin’i durdurmaya yetecek mi? Bana sorarsanız kesinlikle hayır. Çin’deki üretim gücü öyle bir hale geldi ki yasaklarla engellemek yerine ülkelerin en az Çin kadar üretmekten veya alternatif tedarikçiler oluşturmaktan başka çareleri yok. Ve şu anda bu sorunu çözmek çok zor.

ABD’NİN ÇİN’E KARŞI HAMLELERİ BAŞARISIZ

ABD Başkanı Trump’ın Çin’e karşı eylemleri daha ilk dönemine kadar uzuyor. Çin’in ABD’yi kazıkladığını ileri sürerek ihracat kontrollerini kullanmış ve 2018’de Çin’den ithal edilen güneş panellerine gümrük vergisi koymuştu. Tarife artışı uçakları, arabaları ve diğer malları da kapsamış, Amerikan firmalarının Çinli elektronik firması ZTE’ye satış yapmasını yasaklanmıştı. Trump, ZTE’nin 1 milyar dolar para cezası ödemeyi kabul etmesinin ardından yasağı kaldırmıştı. 2019 yılında bu kez telekomünikasyon devi Huawei, ABD’li şirketlerin parça satmasını yasaklayan bir tür ticari kara listeye eklendi. Başkan Trump, görevden ayrılmadan önce Çin’in 200 milyar dolar değerinde ABD malı satın alması için bir anlaşma yapmıştı. Ancak Çin, anlaşmanın şartlarını hiçbir zaman yerine getirmedi.

Trump’ın ardından başkan olan Biden da Washington’ın ihracat kontrollerini genişletti. Amaç Çin’in kendi çiplerini üretme konusundaki yeteneğini kesmekti. Çiplerin ABD malı üreten Çinli müşterilere satılmasını yasakladı. Ocak ayında ikinci kez göreve gelen Trump Amerika’nın önde gelen çip üreticisi Nvidia’dan Çin’e çip akışını engellemek için adımlar attı.

Özetle yasaklar, tarifeler kağıt üstünde tehdit gibi gözükse de günümüzde Çin’siz bir ekonomi yaratmak çok zor. Hele hele ABD gibi bir devin dönüşümünün belki de 10 yıllar alacağını tahmin etmek güç değil. Çünkü böyle bir değişim ve tam bağımsızlık için birçok güce aynı anda sahip olmanız gerekiyor. Para, hammadde, teknoloji ve de insan...