×
Yeni konut sayısı ihtiyaca, yani talebe yetişmenin çok uzağında. Bir dönem konutta balon konuşulurken, şimdi arz eksikliği gündemde. Konut üreticileri yaşanan maliyet artışları ve tedarik sorunu ile boğuşurken yeni yatırımları rafa kaldırmıştı. İşte önceki gün açıklanan bazı teşviklerin arzı arttırmayı hedeflediği de çok açık. Firmalara verilecek kredi ile yatırımların raflardan inmesini bekleyeceğiz. Çünkü, ister ucuz kredi, ister ödeme kolaylığı ne sağlarsanız sağlayın, talep bu coşkuyla, arz da bu sıkıntıyla devam ederse sorun da devam edecektir. Ancak bu noktada zamana ihtiyaç olduğu da açık. Verilen tüm bu teşviklerle konut piyasasına sihirli değnek dokunmayacak. Konut üretimi ortalama 2 yıl olduğuna göre arz-talep dengesinin yerine oturması da zaman alacak.
FIRSATÇILAR SAHNEDE
Konut sektöründe ne zaman bir kampanya, faiz indirimi olsa fırsatçılar sahneye çıkıyor. Olası talebi görenler fiyatları hemen yukarı çekiyor. Bu tabloyu muhtemelen bu kampanyada da göreceğiz. Hatta sosyal medya paylaşımlarına göre görüyoruz da... Piyasa zaman içinde kendi normalini bulacak. Ya fiyatlar öyle bir noktaya gelecek ve gerçekten ulaşılmaz olacak. Ya da arz artacak, alternatiflerin oluşması fiyatları da aşağı çekecek. En azından çılgın yükseliş durulacak. Geçmişte örneklerini çok yaşadık. Bu iş yakar topa benzer. Gün gelir nasıl fırladıysa benzer şekilde geri de gelebilir. O anda top kimin elindeyse zararı kaçınılmaz olur. Özellikle elden ele yükselen, yükseltilen emlak fiyatlarına bakarken geçen yıl yaşadığımız otomobil çılgınlığını unutmayın derim. Roket gibi yükselen otomobil fiyatları nasıl duruldu, hatta geri geldi hatırlayın.
KİRA DÜZENLEMESİ
Bir de kira piyasasını hatırlatmakta fayda var. Bugün konut sahibi olmak birçok kişi için imkânsız. O kişiler kiralardaki fahiş artış nedeniyle de zorlanıyor. Konut piyasasına iyileştirme gündemdeyken bu alanda da bazı adımların atılması bekleniyor. Ev sahiplerini de kiracıları da üzmeyecek orta yollu düzenlemeler çok önemli.
Şirket / işletme kuruluşları ile mevcut bir şirket veya işletmeye ilişkin değişiklik işlemleri ticaret sicilinde tescil ediliyor. Ticaret sicili işlemleri de elektronik ortamda Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) üzerinden gerçekleştiriliyor. MERSİS üzerinden başlatılan şirket / işletme kuruluş veya değişiklik başvurularında ortak/yetkili olacak kişinin bilgileri kimlik numarası ile sorgulanıp sisteme ekleniyor.
İşte bu aşamada eğer ortaklık talebi sizden geldiyse sorun yok. Ancak kimlik bilgileriniz bir şekilde birilerinin eline geçtiyse bilginiz dışında hiç adını duymadığınız bir şirkete ortak oluveriyorsunuz. Artık sorunlar ve borçlar ile yüz yüzesiniz.
Peki ama buna engel olmak mümkün mü? Evet mümkün.
E-devlet üzerinden, “Şirket veya Ticari İşletmelerde Ortak / Yetkili Olunmasının Engellenmesine Yönelik Kısıtlama İşlemleri” hizmetini kullanarak kimlik numaranız üzerine kısıt koyduğunuzda, şirket ortağı/işletme sahibi veya bir şirket veya işletmede yetkili olarak eklenmeniz sistem tarafından engellenerek iradeniz dışında adınıza işlem yapılmasının önüne geçiliyor. Yine bu hizmeti kullanarak daha önce tarafınızca eklenen kısıtın kaldırılmasını da sağlayabiliyorsunuz.
Konu çok ama çok önemli. Aman ihmal etmeyin ihtiyacınız yoksa hemen “Şirket veya Ticari İşletmelerde Ortak / Yetkili Olunmasının Engellenmesine Yönelik Kısıtlama”yı devreye alın!
4 AYDA 4.5 MİLYON KİŞİ KISITLAMA KOYDU
Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç dün gazetelere yansıyan demecinde, e-Devlet Kapısı üzerinden uygulamaya konulan kimlik numarasına kısıtlama koyabilme hizmetinin 4 ayda 4,5 milyondan fazla kullanıldığını söyledi.
Telefon numaranızı verip evin yolunu tutuyorsunuz. Ardından başlıyor mesajlar, aramalar... “O kampanyamız var, bu kampanyamız var.” Dahası sadece o mağazadan değil, başka firmalardan da mesajlar, telefonlar geliyor. İşte bu durumla ilgili çok önemli bir yargı kararı çıktı. Dün gazetelerde yer alan karar sadece biz tüketicileri değil mağaza, firma sahiplerini ve sorumlularını da ilgilendiriyor.
BİR TÜKETİCİ DAVA AÇTI
2020 yılında bir tüketici alışveriş yaptığı mağazanın cep telefonu numarasını üçüncü kişilere verdiği gerekçesiyle Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açıyor. Mahkeme sanık mağaza işletmecisini “Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme” suçundan hapse mahkum ediyor. Karar temyize gidince bu kez Yargıtay 12. Ceza Dairesi konuyu inceliyor ve emsal nitelikte bir karara imza atıyor. Kararda şöyle deniyor:
“Mağdur vatandaşın, sanığın işlettiği iş yerine giderek alışveriş yaptığı ve ücretini daha sonra vereceği beyan etmesi üzerine tanığın sanıktan cep telefonu numarasını istediği ortadadır. Sanığın, aralarında husumet bulunan katılanın aranmasını sağlamak için katılana ait cep telefonu numarasını katılanın rızası ve bilgisi dışında tanığa vermesi şeklinde sanığın, sübutu kabul edilen eyleminin Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 136/1. madde ve fıkrasında düzenlenen verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçunu oluşturduğuna ilişkin yerel mahkemenin kabul ve uygulamasında bir isabetsizlik görülmemiştir.”
ALAN DA VEREN KADAR SUÇLU
Gördüğünüz gibi cep telefonu numaramızın
Kendi halinde sıradan, 15 yıllık bir binanın 4’üncü katı. 2+1 dairede sıra dışı bir gün yaşanıyor. Evi gezdiren emlakçının tabiri ile ‘kabul günü yaşanıyor.’ Allanan pullanan biraz parkeleri cilalanan biraz da duvarları boyanan konut yeni kiracısına kavuşacak.
Evi aynı anda 3 talip birden geziyor. Evet yanlış okumadınız 3’ü bir arada. Dahası 15 dakika sonrası için bir 3’lü grup daha var sırada. Hatta onlardan sonra da bir 3’lü grup daha...
Evi gezen taliplerden biri de yeni işe giren bir genç. Annesiyle birlikte orada. Dairenin özelliklerini dinliyorlar. Ev aramaktan usanmış, sürekli yükselen kirala bedellerinden bunalmış durumdalar. Bir an önce sonuç almak, kira işini gündemlerinden düşürmek istiyorlar. Emlakçı 2+1 evin gezilmesi bittiğinde kiracı adaylarını bire bir kabul edip küçük bir “mülakat” yapıyor.
Sıra genç ve annesine geldiğinde soruyu patlatıyor:
“Nasıl öne çıkacaksınız.”
Anne “anlamadım” diye cevap veriyor, şaşırarak…
Emlakçı soruyu biraz daha açıyor:
“Eve sizden başka 8 talip daha var. Kira bedeli 7500 lira olarak belirlendi. Diğerlerinden farklı ne özellik sunabiliriz. İşiniz, mal varlığınız vs.”
Yukarıdaki metni BETAM’ın Kiralık Konut Piyasası Görünümü: Mart 2022 raporundan aldım.
Veriler şubat ayında İstanbul ve Ankara’da kira artış oranının yüzde 100’ü aştığını İzmir’de ise yüzde 80’e yaklaştığını gösteriyordu. Kiralar mart ayında da yerinde durmadı. Bugün yarın açıklanırsa tırmanışın sürdüğünü göreceğimize eminim. Dahası nisan ayında da benzer bir seyir devam ediyor. Bu gidişle geçen yıla göre yüzde 200’e yakın ortalama kira artışlarını istatistiksel olarak da görmemiz sürpriz olmayacak.
İstatistiklerin yanı sıra gerçek hayatta da 3 bin liralık bir evin 9 bin liraya, 9 bin liralık bir evin 25 bin liraya 10 bin liralık bir evin 30 bin liraya kiralandığına yönelik pek çok vaka duyuyoruz. Eminim büyük şehirlerde yaşıyorsanız siz de benzer kiralama hikayeleri dinlemişsinizdir.
Kira artışının nedenleri çok tartışıldı. Maliyet nedeniyle artan emlak fiyatları, yerli yabancı talebi vs. hiç bu konulara girmeyeceğim. Kira artışlarının nasıl olması gerektiğine, ev sahiplerinin kiracıların hukuki haklarına da değinmeyeceğim. Fazlasıyla yazıldı çizildi, hepimiz bu konuda bilgi sahibi olduk. Ben izninizle olayın başka bir tarafına dikkat çekmek istiyorum.
Kiraların artışı ev sahiplerini şüphesiz sevindiriyor. Aylık gelirinin artmasına kim sevinmez. Talep çok arz az olunca kiralar neredeyse açık arttırma misali yükselişte. Ev sahiplerinin yüzü gülüyor. Kiracılar ise endişeli. Bir tarafta oturdukları evlerde, ev sahiplerinin kirayı artırma talepleri var, diğer tarafta evden çıkalım deseler fahiş oranda artan kiralar var.
Derler ya astarı yüzünden pahalı aynı öyle...
MAKUL OLMAZSA SIKINTI OLUR
Siz telekom şirketinizden arandığınızı düşünüp, başlıyorsunuz fiyatları sorgulamaya. Karşı taraf kampanya süresinin dolmak üzere olduğunu da söylüyor ki hemen telefonda iş bitsin. Tarifeyi sözleşme taahhütlerini sözlü olarak onaylatıyorlar. Kabul ediyorsunuz ve yeni tarifeniz devreye giriyor. Hayırlı olsun... Daha doğrusu geçmiş olsun. Bilin ki kandırıldınız.
Evet arayanlar çoğunlukla telekom kuruluşu ama sizin düşündüğünüz müşterisi olduğunuz telekom kuruluşu değil. Aslında arayanlar aracı bir takım kuruluşlar. Amaçları sizlerin tarifesini kendi üzerlerinden yeniletip aradan komisyon kapmak. Öncelikle dürüst değiller. Sizi aradıkları kuruluşun gerçek adını vermiyorlar. Sonrasında sizi razı ettikleri kampanyalar da güncellikten uzak. Belki de çok daha ucuza cazip koşullarla alabileceğiniz paketleri daha pahalıya daha kısıtlı şartlarla kabul ediyorsunuz.
Bu tür aldatmacalara karşı telekom şirketlerinin çabaları da yetersiz kalıyor. Numara engelleme çabaları, açılan davalar sürerken her gün yeni bir telefon numarası ve yeni bir şirketle aldatma teşebbüsleri devam edip duruyor.
Dünyanın başka köşelerinde ise bambaşka imparatorluk savaşları yaşanıyor. Dünya devleri medya imparatorluklarını ele geçirmek, hakimiyet alanlarını genişletmek için hamle üzerine hamle yapıyor. Son bir haftada bu cephede yaşananlar oldukça dikkat çekici ve geleceğe dair önemli ipuçları sunuyor. İşte haber ve yorumlardan çıkardığım notlar...
AT&T İMPARATORLUĞU
AT&T Inc., dünyanın en büyük telekomünikasyon şirketi, en büyük cep telefonu operatörü ve ABD’deki en büyük sabit telefon hizmeti sağlayıcısı. Merkezi Dallas ABD’de bulunan AT&T çok önemli bir hamle yaparak kendilerine ait WarnerMedia birimini reality TV devi Discovery ile birleştirme kararı aldı.
Birleşen iki şirketin ismi Warner Bros Discovery Inc. oldu ve yeni şirketin bugün itibariyle ABD Nasdaq borsasında işlem görmeye başlayacağı açıklandı.
Son üç yıl içinde medya işkoluna
85 milyar dolar yatırım yapan AT&T Inc. bu işkolunu şirket bünyesinden ayırıp Discovery Inc. ile 43 milyar dolarlık satın alma için anlaşmaya varmıştı.
Bu yeni şirket, çatısı altında HBO’dan CNN’e, Cartoon Network’ten DC Comics’e kadar pek çok kanalı bünyesinde barındıracak.
Yeni ev arayan aylarca bulamıyor, bulduğunun fiyatı bütçesini aşıyor. Mevcut kiracılar fahiş zam talepleriyle karşılaşıyor, ev sahipleri ise gelirlerini arttırmak istiyor. Gelin şimdi Hürriyet emlak editörü Gülistan Alagöz’ün notlarıyla kira piyasasında yaşananların önce bir fotoğrafını çekelim sonra da hukuk ne diyor, kimin ne hakkı var beraber inceleyelim...
İŞTE 5+1 KİRA PİYASASI!
Kiralar neden arttı?
- Konut üretimi yavaşlayınca arz sorunu ortaya çıktı.
- Artan kredi faizi ve fiyatlar nedeniyle orta gelirli vatandaş ev alımından uzaklaştı, kiracı kaldı. Bu da talebi arttırdı.
- Geçen yıl sonunda kısıtlamaların gevşetilmeli ile ertelenen düğünler yapılınca kiralık eve talep arttı.
- Hem üniversiteyi kazanan, hem de pandemi nedeniyle evini kapatan öğrenciler aynı dönemde ev arayışına girdi.